زایمان‌های اعتباری

برخی از بیمارستان‌های كشور برای بالا بردن آمار زایمان طبیعی از اتباع بیگانه بهره می‌برند

زایمان‌های اعتباری

سالیانی است كه بسیاری از مادرها تمایل کمتری به زایمان طبیعی دارند. اگر تا چند دهه قبل مادرها پنج، شش نوزاد را در خانه و بدون پزشك به دنیا می‌آوردند، اما موج تجدد گرایی که آغاز شد، مادرهای مدرن بدون توجه به نسبت سزارین در غرب، با كمك پزشك در اتاق عمل جراحی، نوزادان را با تیغ و جراحی و به صورت سزارین به دنیا می‌آورند. اتفاقی كه سال‌هاست مسؤولان وزارت بهداشت را به فكر انداخته تا طرحی تشویقی برای ترویج زایمان طبیعی در كشور ایجاد كنند. در این میان اما برخی از بیمارستان‌ها برای بالا بردن آمار زایمان طبیعی، از اتباع خارجی استفاده می‌كنند. بالا بردن آمار زایمان طبیعی این‌قدر برای بیمارستان‌ها مهم است كه حتی برخی از بیمارستان‌های خصوصی هم به رایگان، نوزادان را به دامن مادران غیرایرانی می‌گذارند.

شاخص سزارین طبق نظر سازمان بهداشت جهانی باید به اندازه 15 درصد باشد. در كشورهای پیشرفته آمار بالای بیش از 
15 درصد برای سزارین قابل‌قبول نیست. در ایران اما این شاخص در پایان سال 92 حدود 56 درصد بوده است. 
طبق همین شاخص، ایران در انجام عمل‌های سزارین جهان، در رتبه دوم قرار دارد. همه چیز از میانه دهه 70 شروع شد و همان زمان بود كه طرح ترویج زایمان طبیعی در ایران كه متولی آن وزارت بهداشت بود، 
شروع شد. 
در برنامه ترویج، آموزش‌های رایگان هم در زمان حاملگی و هم پس از زایمان در دستور كار قرار گرفت. طرح زایمان طبیعی رایگان در مراكز دولتی از سال 93 و طرح ساخت مراكز NBR (اتاق‌های تك‌نفره)‌ و زایمان اپیدورال (زایمان بدون درد) از طرح‌های پكیج ترویج زایمان طبیعی بوده‌اند. 
طبق همین طرح، تا سال 1400، باید عمل‌های سزارین كاهش یافته و به 46 درصد برسد. به‌جز طرح وزارت بهداشت، براساس قانون برنامه ششم توسعه نیز باید آمار زایمان طبیعی در كشور افزایش پیدا كند. همه اینها باعث شده همه برای ترویج زایمان طبیعی تلاش كنند و دست به كار شوند.

 پزشك متخصص پیشنهاد داد
 اینجا یكی از بیمارستان‌های خصوصی تهران است؛ بیمارستانی كه چند ماهی می‌شود دست به كار شده و برای بالا بردن آمار زایمان طبیعی در كشور، از مادران تبعه افغانستان استفاده می‌كند. در تعطیلات سال نو، روزانه پنج تا شش مادر افغان در این بیمارستان، زایمان طبیعی انجام دادند.
پس از تعطیلات هم این روند ادامه پیدا كرد. دو، سه مادر افغان با شكم‌های برآمده، پشت در اتاق سونوگرافی نشسته‌اند. راهروی باریك و كوتاهی كه به اتاق سونوگرافی منتهی می‌شود بیش از اندازه شلوغ است. 
به همراه مادری كه تا چند دقیقه دیگر، باید نوزادش را به صورت طبیعی به دنیا بیاورد، چند مرد هم به‌عنوان همراه درون راهرو دیده می‌شوند.
 پدر نوزاد، عموی نوزاد و پدربزرگ‌های نوزاد همگی برای انجام سونوگرافی همراه مادرند. اتفاقی كه حداقل در سایر بیمارستان‌ها مرسوم نیست. 
مریم، روی صندلی چرخدار بخش زایمان نشسته تا برای سونوگرافی نوبتش شود. پاها، صورت و دستان او ورم كرده‌اند. او 40 هفته است که باردار است و همه شرایط زایمان طبیعی، مانند اندازه لگن مادر و نوع قرار گرفتن سر نوزاد (در صورتی كه سر نوزاد پایین باشد، Cephalic  باشد، مادر می‌تواند به صورت طبیعی زایمان كند) را دارد. 
این اولین نوزاد مریم 19 ساله است. مریم زیاد نمی‌تواند صحبت كند، درد زایمان صورتش را ملتهب كرده و همسرش، علی با این كه نگران مریم است، اما از این كه برای زایمان همسرش، هزینه زیادی نباید پرداخت كند، خوشحال است. 
علی كارگر است و هزینه‌های زایمان برای مریم رایگان تمام می‌شوند. به‌جز هزینه‌های جزئی، همه چیز برای به دنیا آمدن نوزاد، بدون پرداخت فراهم می‌شود. مریم و علی خیلی اتفاقی با پزشك متخصص‌شان آشنا شدند. پزشكی كه زایمان طبیعی و بدون‌هزینه را به آنها پیشنهاد داده. زهرا، مادر افغان دیگری است كه روی صندلی چرخدار به انتظار نشسته است. پزشك زنان و زایمان زهرا و مریم یكی است. 
زهرا هم مانند مریم، به توصیه پزشك متخصص زنان و زایمان، تن به زایمان طبیعی داده است. هر چند كه زهرا دومین زایمان طبیعی‌اش است. دو سال پیش، او پسری به دنیا آورد. حالا هم منتظر نوزاد پسر دیگری است. زهرا توضیح می‌دهد كه این پزشك متخصص از همان ابتدا، زایمان طبیعی را به او پیشنهاد داده و او را تشویق كرده است.

 به خاطر طرح اعتبارسنجی 
 اغلب بیمارانی كه در این بیمارستان خصوصی زایمان طبیعی می‌كنند، بیمار یك متخصص زنان و زایمان هستند. این را یكی از كارمندان این بیمارستان خصوصی می‌گوید. 
از نظر او استفاده از مادران اتباع خارجی برای بالا بردن آمار زایمان طبیعی در بیمارستانش به‌دلیل طرح اعتبار‌بخشی است؛ طرحی كه به صورت سالانه و توسط وزارت بهداشت، برای رتبه‌بندی بیمارستان‌ها و ارائه خدمات‌شان انجام می‌شود. بعد از كمی تحقیق و بررسی میدانی مشخص می‌شود كه برخی از بیمارستان‌های دولتی و خصوصی برای بالا بردن آمار زایمان طبیعی دست به تشویق مادران اتباع خارجی زده‌اند. مامای یكی از بیمارستان‌های خصوصی درجه یك پایتخت كه در خیابان ولیعصر تهران است به ما می‌گوید: «در بخش زنان، بخشی كه من كار می‌كنم، تعداد مادرانی كه زایمان طبیعی می‌كنند خیلی كم است. ماهانه شاید یكی دو مادر هم تن به زایمان طبیعی ندهند.» 
همین باعث شده كه در آخرین بازدید مأموران اعتباربخشی، بخش زایمان این بیمارستان رتبه قابل‌ قبولی نگیرد. این ماما توضیح می‌دهد اگر آمار زایمان طبیعی در بیمارستانی كم باشد، رتبه منفی می‌گیرند. مسؤول اعتباربخشی این بیمارستان خصوصی به ما می‌گوید: «بسیاری از بیمارستان‌های خصوصی درجه یك تهران، برای این كه در ارزشگذاری سالانه، رتبه بالا بگیرند، از اتباع خارجی استفاده می‌كنند.» 
هرچند كه این بیمارستان خصوصی، هنوز دست به كار نشده و برای بالا بردن آمار زایمان طبیعی به تشویق اتباع خارجی دست نزده است اما مسؤول اعتباربخشی بیمارستان توضیح می‌دهد كه بارها استفاده از اتباع خارجی را به مدیران بیمارستان پیشنهاد داده و مدیران بیمارستان، تمایلی به انجام این عمل ندارند.

 از 6 میلیون تومان تا رایگان
 به‌جز بیمارستان‌های خصوصی، بیمارستان‌های دولتی زیادی هم هستند كه مادران افغانستانی، نوزادان‌شان را رایگان در آنجا به دنیا می‌آورند. بیمارستانی در استان البرز، بیمارستانی كه در میدان شهدای استان البرز قرار دارد و بیمارستانی كه در خیابان شریعتی تهران و بیمارستانی كه در غرب تهران است، از بیمارستان‌های دولتی هستند كه از مادران افغان برای زایمان طبیعی استفاده 
می‌كنند. 
موضوع مهم درباره زایمان طبیعی اما بحث هزینه‌های آن است. طبق طرح تشویقی وزارت بهداشت، زایمان طبیعی در بیمارستان‌های دولتی رایگان است. اگر مادری بخواهد در بیمارستان خصوصی هم نوزادش را به دنیا بیاورد، با بیمه باید حدود 700 تا 800 هزار تومان پرداخت كند. 
هر چند هزینه‌ها در بیمارستان‌های خصوصی متغیر هستند و گاهی زایمان طبیعی در آنها به یك میلیون و 500 هزار تومان هم می‌رسد. در حالی كه زایمان سزارین در بیمارستان‌ها و در برخی بیمارستان‌های خصوصی از سه میلیون تومان شروع و گاهی به شش میلیون تومان هم می‌رسد؛ برای جذب مادران در بیمارستان‌های خصوصی و دولتی هزینه‌های زایمان رایگان شده و از صندوقی كه برای این طرح درنظر گرفته شده است، تأمین می‌شود. 
صندوقی كه بودجه آن برای عموم مردم است و باید برای ترویج زایمان طبیعی و توجه به سلامت نوزادان و مادران صرف شود. حال هزینه‌های این صندوق به دور زدن قانون و سوءاستفاده از بیماران برای بالا بردن آمارها استفاده می‌شوند.
​​​​​​​
 هیچ بیمارستان دولتی از اتباع استفاده نمی‌كند
حدود 200 میلیارد تومان بودجه صندوق طرح ترویج زایمان طبیعی وزارت بهداشت است. این را بهزاد كلانتری،‌ مدیر‌كل دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی وزارت بهداشت می‌گوید. 
این بودجه برای تمام طرح‌های تشویقی در حین زایمان و پس از آن درنظر گرفته شده است. وقتی از زایمان طبیعی و آمار بالای مادران تبعه افغانستان كه به رایگان در بیمارستان‌ها نوزادان خود را به دنیا می‌آورند می‌گویم، این اتفاق را انكار می‌كند. 
او می‌گوید: «اگر مادر تبعه افغانستان در بیمارستانی در ایران زایمان رایگان می‌كند، یعنی شماره ملی و اجازه اقامت دارد.» 
هرچند كلانتری معتقد است در هیچ‌كدام از بیمارستان‌های دولتی كشور، هیچ مادر تبعه افغانستانی، زایمان طبیعی را به رایگان انجام نمی‌دهد و برای بالا بردن شاخص زایمان طبیعی هیچ بیمارستان دولتی این كار را انجام نمی‌دهد؛ اما بیمارستان‌های دولتی هستند كه این كار را انجام می‌دهند، فهرست بلندبالایی از بیمارستان‌های دولتی وجود دارد. 
مدیر كل دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی وزارت بهداشت تأكید می‌كند تا به حال به هیچ بیمارستان خصوصی برای زایمان طبیعی، هزینه‌ای پراخت نكرده است و اگر بیمارستان خصوصی با هزینه شخصی خود این كار را انجام می‌دهد، تنها شاخص زایمان طبیعی را افزایش می‌دهند. هرچند كه كلانتری می‌گوید برخی بیمارستان‌های خصوصی هم در راستای سیاست‌های كلان جمعیتی، با دریافت هزینه زایمان از بیمه‌های تكمیلی، هزینه‌های زایمان طبیعی را رایگان انجام می‌دهند. او البته به وضوح اعلام نمی‌كند این كار برای مادران ایرانی یا اتباع خارجی اجرا می‌شود.