تکرار بی‌عملی اروپایی

گزارشی از مواضع مقامات اروپا در نشست بروکسل درباره آینده برجام

تکرار بی‌عملی اروپایی

یك هفته پس از برداشته شدن دومین گام ایران در كاهش تعهدات برجامی، وزیران خارجه كشورهای اروپایی در بروكسل جمع شدند تا راهكاری برای حفظ برجام بیندیشند. اظهارات فدریکا موگرینی در کنفرانس خبری پس از نشست و همچنین مواضع مقامات اروپایی پیش از برگزاری نشست همگی حاكی از نگرانی آنها نسبت به مسیر در حال پیموده شدن بود اما همچنان عزم جدی از سوی اروپایی‌ها برای پرداخت هزینه در راستای حفظ برجام دیده نمی‌شود. بیشتر اظهارنظرها صرفا ابراز نگرانی از كاهش تعهدات برجامی و درخواست از ایران برای اجرای كامل برجام بود اما بخش‌هایی که به اجرای تعهدات اروپا اختصاص داشت همچنان همان مباحث تکراری گذشته بود.

فدریکا موگرینی، پس از نشست وزیران خارجه کشورهای اروپایی در کنفرانس خبری، جزئیاتی از این نشست را برای خبرنگاران تشریح کرد؛ جزئیاتی که چندان نکته جدیدی نداشت و همچنان اعلام می‌کرد اروپایی‌ها در تلاشند اینستکس را عملیاتی کنند.  
موگرینی در این نشست خبری از اتفاق نظر کشورهای اروپایی برای شتاب بخشیدن به ساز و کار مالی اینستکس گفت و افزود: تعداد دیگری از اعضای اتحادیه اروپا تمایل خود را برای پیوستن به این ساز و کار نشان دادند و می‌خواهیم امکان پیوستن کشورهای غیر‌عضو اتحادیه اروپا به برجام را هم فراهم کنیم.  وی همچنین از تلاش‌ها برای بازگرداندن ایران به وضعیت اجرای کامل تعهدات هسته‌ای تحت برجام گفت و اظهار کرد: ما تلاش‌هایمان را از این دو زاویه پی می‌گیریم یعنی شتاب بخشیدن به اینستکس و بازگرداندن ایران به وضعیت قبلی.
 موگرینی در پاسخ به این سوال مهم که آیا سازو‌کار اینستکس شامل نفت هم خواهد شد به این پاسخ بسنده کرد که این موضوع جزو بحث‌های ادامه‌دار ما است.  
وی درباره چرایی تصمیم اروپا برای عضویت سایر کشورها در اینستکس گفت: اینستکس از همان ابتدا قرار بود کشورهای دیگر را هم دربربگیرد و از اول این مساله را در نظر داشتیم. البته می‌خواستیم اولین مبادلات را در میان کشورهای عضو انجام دهیم و بعد این ساز و‌کار را به سایر کشورها تعمیم دهیم.  مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا افزود: همین الان که من صحبت می‌کنم اولین داد‌و‌ستدها در قالب اینستکس در جریان است.
ایران، تخطی بزرگی انجام نداده است
موگرینی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا اعضای اروپایی برجام در واکنش به کاهش تعهدات برجامی ایران از ساز و کار ماشه برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران استفاده نمی‌کنند گفت: بحث بازگرداندن تحریم‌ها مربوط به بند 36 برجام است و می‌گوید اگر تخطی جدی نسبت به برجام صورت گرفت این ساز و کار مورد استفاده قرار می‌گیرد.  وی افزود: ولی در شرایط فعلی هیچ یک از اعضای برجام تمایلی به استفاده از این ساز و کار ندارند زیرا طبق گزارش آژانس، هنوز تخطی ایران آنچنان بزرگ نیست و می‌دانیم به لحاظ فنی قدم‌های برداشته شده قابل بازگشت هستند. ما از قدم های ایران متاسفیم و دوست داریم ایران تعهدات خود را کامل اجرا کند و به برجام برگردد.  موگرینی همچنین از انجام هماهنگی‌های لازم برای تشکیل کمیسیون مشترک برجام خبر داد و گفت: در حال حاضر هیچ گزینه بهتری از برجام نداریم و باید برای حفظ آن تلاش کرد.
اظهار نگرانی مقامات اروپایی
علاوه بر این اظهارات موگرینی در کنفرانس خبری، وزیران خارجه شرکت‌کننده در نشست دیروز پیش از برگزاری جلسه، مواضعی درباره اقدامات ایران و تعهدات اروپا داشتند که جالب‌توجه بود. موگرینی در جمع خبرنگاران گفت می‌خواهیم ببینیم چگونه می‌توانیم با كمك كشورهای عضو اتحادیه اروپا و دیگر شركای بین‌المللی‌مان توافق هسته‌ای ایران را حفظ كنیم و اقداماتی را انجام بدهیم كه ایران مانند چند هفته قبل به پایبندی كامل به تعهداتش در توافق هسته‌ای بازگردد.
جرمی هانت، وزیر خارجه انگلیس هم در اظهارات خود پیش از آغاز نشست وزیران خارجه اتحادیه اروپا با اشاره به این‌كه ایران هنوز تا دستیابی به سلاح هسته‌ای فاصله دارد، خاطرنشان كرد: هنوز یك روزنه كوچك برای حفظ برجام وجود دارد و امروز درباره آن رایزنی خواهیم كرد.
هانت در واکنش به سوالی درباره پاسخ احتمالی به عبور ایران از محدودیت‌های تعیین شده در برجام گفت: ما به‌زودی این موضوع را از طریق كمیسیون مشترك برجام كه برای رسیدگی به مسائل مرتبط با نقض توافق از سوی هر یك از طرف‌ها تعریف شده است، بررسی می‌كنیم.
وی افزود: ما به‌دنبال راهی برای برون رفت ایران از این وضعیت هستیم تا آنها به پایبندی كامل به تعهداتشان در توافق بازگردند، زیرا ما به‌طور صریح گفته‌ایم لازم است مفاد توافق اجرا شود.
ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه هم پیش از آغاز نشست اتحادیه اروپا گفت: تهران باید از تصمیمش مبنی بر عدم پایبندی به بخش‌هایی از توافق هسته‌ای صرف نظر كند.
میشائیل روث، وزیر امور اروپای آلمان هم پیش از نشست وزرای خارجه اتحادیه اروپا گفت: تخطی از توافق هسته‌ای برای ما كاملا غیرقابل قبول است. ما به عنوان اتحادیه اروپا باید درباره این موضوع یك‌صدا باشیم.
دیدی ریندرز، وزیر خارجه بلژیك هم در بدو ورود به نشست وزرای خارجه اتحادیه اروپا در بروكسل در جمع خبرنگاران اظهار كرد: می‌خواهیم ببینیم اروپا برای دفاع از ایده بازگشت ایران به تعهدات برجامی چگونه ادامه می‌دهد.
 وی تصریح كرد: باید روی فرمولی مثبت تمركز كرد، اما نمی‌دانیم می‌شود این كار را انجام داد یا نه؟ باتوجه به این‌كه تنش‌ها در منطقه رو به افزایش است، باید از ظرفیت‌های موجود برای كاهش آنها و بازگشت ایران به تعهدات هسته‌ای استفاده كرد. استف بلوك، وزیر خارجه هلند نیز با اشاره به ضرورت پایبندی ایران به تعهدات برجامی خود گفت: امیدوارم كار برجام به آخر نرسیده باشد. او موضوع ایران را بسیار جدی خواند و افزود: ما از اوضاع ایران بسیار نگرانیم و دولت ایران باید به تعهدات خود در برجام پایبند باشد.
او گفت: فكر می‌كنم هنوز خیلی دیر نشده و ایران باید به تعهداتش جدا پایبند باشد.
جوسب بورل، وزیر خارجه اسپانیا هم گفت اروپا هر آنچه می‌تواند در مورد توافق هسته‌ای انجام می‌دهد و ایران باید دوباره به توافق پایبند شود.
راهکار ایران برای اروپا
در قبال چنین اظهارنظرهایی، جمهوری اسلامی ایران تاکید دارد که اگر اروپا مایل به بازگشت ایران به وضعیت قبل است، راه آن اجرای عملی تعهدات اروپاست.
سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت‌خارجه در این باره گفت: انتظار ایران از شركای اروپایی برجام، اتخاذ تصمیم‌ها و گام‌های عملی، موثر و مسؤولانه در روند اجرایی شدن
برجام است.
موسوی افزود: هرگونه انتظار از ایران برای بازگشت به شرایط قبل از هشتم می ‌۲۰۱۹ بدون اثبات اراده  سیاسی جدی و توانایی عملی طرف‌های اروپایی در ایجاد توازن در انجام تعهدات براساس برجام و منتفع‌شدن عملی ایران از آثار لغو تحریم‌ها به نحو پیش‌بینی شده در برجام یك انتظار غیرواقع‌بینانه و مغایر با اهداف، منطق و محتوای برجام است. تكرار می‌كنیم تا زمانی كه طرف مقابل متعهد باشد ما نیز به همان میزان متعهد می‌مانیم.