باشگاه رادیو و ظرفیت رسانههای جدید
چندی پیش خبر تاسیس و فعالسازی باشگاه رادیو در معاونت صدای سازمان صداوسیما منتشر شد، باشگاهی كه حدود یك سال از مرحله مطالعاتی و همچنین طراحی ساختار و ماموریتهای آن میگذرد. مهمترین رسالت این باشگاه كه خلأ آن بهوضوح احساس میشد بهرهگیری از ظرفیت استعدادهای جوان و جویای نام و جذب و آموزش و ارتقای آنهاست. اما در این بین برخی به اشتباه با توجه به ظهور رسانههای نوین و بهویژه شبكههای اجتماعی، رادیو را رسانهای رو به افول میدانند. نوشتار حاضر در پی پاسخ به دو پرسش است؛ نخست آنكه ویژگیهای برجسته و منحصر به فرد رادیو كه باعث زنده نگه داشتن و حفظ سهم آن در سبد رسانهای مخاطب میشود چیست؟ و دوم شرح نوع همگرایی رادیو با رسانههای نوین كه تقابل را به تعامل تبدیل نموده است.
رادیو و سبد مصرف
رسانهای مخاطبان
رادیو زنده میماند و خود را با رسانههای نوین همگرا میسازد، چرا كه رادیو به گفته مارشال مك لوهان رسانهای گرم است، یعنی بخشی از تفسیر داده و تصویرسازی را به مخاطب میسپارد به دلیل آنكه تنها از طریق صدا معنا را منتقل مینماید، و این مساله ویژگی منحصر به فرد رادیوست. نكته دوم آنكه رادیو رسانهای منعطف است یعنی میتواند خود را با فعالیتهای روزمره سازگار سازد. به عنوان مثال حین رانندگی یا انجام كار دیگر، در شرایطی كه بسیاری از رسانههای دیگر این قابلیت را ندارند. همچنین باید گفت رادیو رسانهای شخصی است، یعنی به تعداد شنوندگان، تصویر برساخت شده از پیام ارائهشده از سوی رادیو در ذهن مخاطبان نقش میبندد. بنابراین رادیو رسانهای است كه ویژگیهای منحصر به فرد او، جایگاه این رسانه را در سبد مصرف رسانهای مخاطب حفظ خواهد کرد. پس تاسیس باشگاه رادیو تصمیم درستی بوده است كه برای رسانهای پایدار و حتی به نظر نگارنده، رو به توسعه، گرفته شده است.
رادیو و رسانههای نوین
پرسش دیگر نوع مواجهه رسانه دیرین رادیو با رسانههای نوپای نوین است. در اینجا میبایست از رویكرد نظری همگرایی رسانهای بهره گرفت. در این نظریه بیان میشود كه در سپهر رسانههای نوین، رسانهها جایگزین هم نمیشوند بلكه با یكدیگر همگرا شده و همدیگر راتقویت میكنند. كاربرد رسانههای نوین در برنامهسازی رادیو را میبایست به دو بخش كلان تقسیم كرد: كاربرد در تولید و كاربرد در پخش. در تولید رسانههای نوین میتوانند در شناخت مسائل افكارعمومی برای برنامهسازی، تولید تعاملی و ترغیب به مشاركت مخاطبان از طریق رسانههای اجتماعی، ارتباط آنلاین با مدعوین و كارشناسان و دریافت بازخورد آنلاین از مخاطبین و اثرسنجی پساپخش، كاربرد داشته باشد. از سوی دیگر، رسانههای نوین میتوانند در فرآیند پخش برنامههای رادیویی و توزیع هوشمندانه آنها برای مخاطب یا مخاطبین هدف نقش موثری را ایفا نماید. برخی از این كاربردها عبارتند از تقویت و توسعه پایگاه آنلاین شبكههای رادیویی برای تعامل با مخاطبان، طراحی و توسعه
رادیو نما، نرمافزارهای تلفن همراه (كه بهترین و پركاربردترین آنها نرمافزار ایرانصداست) بهرهگیری از ظرفیت شبكههای اجتماعی برای توزیع هدفمند پادكست برنامههای تولیدی، تولید و بارگذاری كتابهای صوتی و نمایشهای رادیویی در فضای مجازی و...
در پایان میبایست مجدد متذكر شد طراحی و تاسیس باشگاه رادیو، تعریف یك افق نوین و هوشمندانه برای بهرهگیری از ظرفیتهای جوانی است كه شاید لابهلای چرخهای
حرفهای گرایی در رسانه، مورد غفلت واقع میشدند. از سوی دیگر سرمایهگذاری در تربیت نیروی كارآمد و متعهد برای رادیو امری راهبردی است، چرا كه این رسانه نهتنها میتواند نقش موثر خود را به سبب ویژگیهایش در سپهر رسانهای حفظ کند، بلكه توانسته است خود را با رسانههای جدید همگرا سازد و با آنها به همافزایی برسد.