با راهاندازی خط هایپرلوپ پونا به بمبئی، هند صاحب نخستین سیستم هایپرلوپ مسافربری جهان خواهد شد
مسافربری از هند!
زمانی كه ایلان ماسك، از پیشگامان طراز اول حال حاضر جهان در دو حوزه فناوری و كارآفرینی برای اولین بار از ایده نسل جدید قطارهای سریعالسیر به نام هایپرلوپ سخن گفت، شاید كمتر كسی فكرش را میكرد كه بهزودی این رؤیا بتواند رنگ واقعیت به خود بگیرد. اما جالب است بدانید هندیها فقط چند قدم با افتتاح هایپرلوپهای مسافربری فاصله دارند. چندی پیش دولت هند از مقدمات آغاز طرحی چند میلیارد دلاری خبر داد كه قرار است امكانات زیربنایی لازم برای استقرار قطارهای فوقسریع هایپرلوپ را فراهم كند. اما هایپرلوپ هند چه مشخصاتی خواهد داشت و چرا راهاندازی این سامانه فوق مدرن حملونقل در یك كشور آسیایی پرجمعیت از مهمترین رویدادهای پیشرو در دنیای دانش و فناوری محسوب میشود؟ منابع: Intelligent Transport، the Verge و ZD Net
مقامات ایالت مهاراشترا در اشاره به بنیانگذاران این پروژه هزینهبردار از شركت آمریكایی ویرجین هایپرلوپ وان
(Virgin Hyperloop One) و شركت ترابری دریایی دیپی وُرلد (DP World) نام بردهاند. در این طرح با سرمایهگذاری شركتهای نامبرده و سایر سرمایهگذاران قرار است خط هایپرلوپ پونا به بمبئی ساخته شود. سفر از پونا تا بمبئی با ماشین حدود سه ساعت و نیم طول میكشد. درحالیكه این فاصله با قطارهای فوقسریع هایپرلوپ به كمتر از ۳۵دقیقه كاهش خواهد یافت.
در مرحله اول این پروژه فقط 8/11 كیلومتر از مسیر ساخته خواهد شد. این مرحله طبق پیشبینیهای انجامشده دو سال و نیم طول میكشد و به بودجهای بالغ بر ۷۲۴ میلیون دلار نیاز دارد. اگر مهندسان در مرحله اول در غلبه بر چالشهای این پروژه بزرگ موفق شوند، باقیمانده مسیر در مدت شش تا هشت سال ساخته خواهد شد.
حتما میپرسید چرا شركت آمریكایی ویرجین هایپرلوپ وان روی هند دست گذاشته است؟ این شركت در سال ۲۰۱۷ توافقنامهای با مسؤولان ایالتهای مهاراشترا و كارناتاكا امضا كرد تا درمورد تأسیس هایپرلوپ در این مناطق تحقیق كند. ویرجین هایپرلوپ وان، همانطور كه احتمالا از روی اسم ویرجین حدس زدهاید، متعلق به ریچارد برانسونِ معروف است. برانسون معتقد است شركتش میتواند همان تأثیری را روی هند بگذارد كه قطار در قرن بیستم گذاشت.
تفاوت هایپرلوپ با قطارهای امروزی
شاید بپرسید كه اصلا هایپرلوپ چیست و چه تفاوتی با قطارهای مسافربری عادی یا حتی سریعالسیر دارد. هایپرلوپ نوع جدیدی از حملونقل زمینی با سرعتی غیرقابلرقابت با قطارهای سریعالسیر فعلی است. هایپرلوپها در مسیری تونلی حركت میكنند. آن هم تونل كمفشاری بدون هوا تا میزان اصطكاك به پایینترین حد ممكن برسد. هایپرلوپها برخلاف قطارهای معمولی چرخدار نیستند. بلكه به حالتی شناور حركت میكنند.
به این ترتیب بدیهی است هایپرلوپها فواصل شهرها را به هم نزدیكتر خواهند كرد. گفته میشود هایپرلوپها دو تا سه برابر از قطارهای سریعالسیر پرسرعتترند. اما حامیان این ایده بیشتر بر مزایایی ازجمله ارزانتر بودن و آلودهنكردن هوا تأكید دارند و میگویند هم از لحاظ اقتصادی و هم زیستمحیطی ایده توجیهپذیری است.
سالهاست شركتهای فناوری حملونقل روی تحقق این ایده كار میكنند و موفق به ساخت چند نمونه ابتدایی نیز شدهاند. اما پیشبینی میشود خط هایپرلوپ پونا به بمبئی نخستین نمونه تمامعیار این ایده باشد.
هایپرلوپ چگونه كار میكند؟
ایدهای كه ایلان ماسك در سر داشت این بود كه از كپسولی مسافربری استفاده شود كه درون تونلی زیرزمین یا روی زمین حركت كند و بیشتر هوای تونل هم (نه همه) با تعبیه پمپهای مخصوص تخلیه شود.
غلبه بر مقاومت هوا از كاربردیترین استفادههای انرژی در فناوریهای حملونقل پرسرعت است. هواپیماها برای پرواز در هوای كمتراكم به ارتفاعات بالا صعود میكنند. اما برای اینكه بتوانیم چنین وضعیتی را روی زمین ایجاد كنیم، كپسول هایپرلوپ بهناچار باید درون تونلی كمفشار حركت كند تا بتواند روی زمین به سرعت هواپیماها برسد. این كپسول بالاتر از سطح تونل به حالت شناور در طول مسیر اسكی كرده و سر میخورد. درواقع خود كپسول لایه هوای لازم را برای حركت شناور ایجاد خواهد كرد. بهجای اسكی هوا هایپرلوپها میتوانند از فناوری شناوری مغناطیسی هم برای حركت در بالای سطح تونل بهره ببرند.
درمورد سرعت باید بگوییم كه سرعت اولیه كپسول با یك موتور برقی خطی حاصل میشود. این موتور خارجی در فواصل مشخصی سرعت كپسول را شارژ خواهد كرد. در هایپرلوپ مدل ماسك از صفحههای خورشیدی برای تأمین انرژی استفاده میشود. صفحههای خورشیدی روی سطح خارجی تونل نصب میشوند و احتمالا بیش از میزان موردنیاز انرژی تولید خواهند كرد.
هر هایپرلوپ طبق مدل ماسك میتواند
۲۸ مسافر را جابهجا كند. اما در سایر مدلهای هایپرلوپ امكان جابهجایی حداكثر
۴۰ مسافر هم وجود دارد. برخی ایدهپردازان حتی هایپرلوپهایی طراحی كردهاند كه برای حمل بار و خودرو هم كاربرد خواهد داشت. ضمن اینكه در پایانههای هایپرلوپ هر دو دقیقه (یا هر ۳۰ ثانیه در زمان اوج مسافر) مسافرگیری خواهد شد.
هند از استقرار هایپرلوپ چه سودی میبرد؟
ساخت هایپرلوپ در مسیر پونا به بمبئی برای صدها نفر شغل ایجاد خواهد كرد. ضمن اینكه میلیاردها دلار منفعت اقتصادی نصیب این كشور پرجمعیت میكند. ایالت مهاراشترا میتواند به مركز تأمین قطعات ساخت هایپرلوپ در آسیا تبدیل شود و
به سایر كشورهای جهان صادرات داشته باشد. مقامات مهاراشترا معتقدند هندوستان در نتیجه موافقت با اجرای این پروژه در ردیف قدرتهای پیشتاز در این زمینه قرار میگیرد و این موضوعی است كه به تقویت غرور ملی مردم هند منجر خواهد شد.
هندیها میتوانند امیدوار باشند كه با توسعه فناوری هایپرلوپ در این كشور حداقل از بابت حملونقل زندگی باكیفیتتری را تجربه خواهند كرد. این فناوری در جای شلوغی مانند هند از ظرفیتی انقلابی برخوردار است. سالانه ۷۵ میلیون مسافر در مسیر پونا به بمبئی و برعكس جابهجا میشوند. این رقم براساس پیشبینیهای آماری به سالانه ۱۳۰ میلیون مسافر در سال 1405/ ۲۰۲۶ خواهد رسید. با استقرار هایپرلوپ در این مسیر پرتردد انتظار میرود كه سالانه بتوان ۲۰۰ میلیون مسافر را در كمتر از ۳۵ دقیقه بین دو شهر مهم پونا و بمبئی جابهجا كرد.
هایپرلوپ پونا به بمبئی علاوهبر منافع اجتماعی و اقتصادی برای هند از لحاظ زیستمحیطی هم به نفع این كشور خواهد بود. زیرا میزان انتشار مستقیم گازهای آلاینده در هایپرلوپها صفر است.
قیمت بلیت هایپرلوپ چقدر خواهد بود؟
جا دارد اشارهای هم به قیمت بلیت داشته باشیم. ویرجین هایپرلوپ وان هنوز در این مورد واضح صحبت نكرده است و میگوید تعیین قیمت نهایی بلیت به عوامل مختلفی بستگی خواهد داشت. اما این شركت امید داده است كه به وقتش تلاش خواهد كرد قیمت بلیت را در حدی كه برای همه قابلخرید باشد تنظیم كند.
هند از دید این شركت به چند دلیل كشوری ایدهآل برای استقرار فناوری هایپرلوپ است: نیاز به توسعه زیرساختها، استعداد مهندسی بالا، هزینههای پایین ساخت و تولید، حمایت سیاسی و قوانین زیستمحیطی مطلوب. ویرجین هایپرلوپ وان ادعا میكند به دلایل گفتهشده درنهایت هایپرلوپ برای مسافران و گردانندگان این فناوری وسیلهای مقرونبهصرفه برای سفر خواهد بود.
تجربه سفر با هایپرلوپ چگونه خواهد بود؟
منتقدان این فناوری آیندهنگرانه معتقدند با هایپرلوپ نمیتوان سفر چندان راحتی را تجربه كرد. زیرا سرعت بالای هایپرلوپ در تونل مخصوص ممكن است تهوعآور و ناراحتكننده باشد. اما ویرجین هایپرلوپ وان ادعا میكند كه بههیچوجه اینطور نیست. بلكه سفر با هایپرلوپ به سوارشدن در آسانسور یا هواپیما میماند و عوارض ناراحتكنندهای نخواهد داشت.
این را هم بدانید كه از داخل كپسول هایپرلوپ نمیتوانید چشماندازهای مسیر را ببینید. چراكه این كپسولها بدون پنجره ساخته خواهد شد. تازه اگر هم پنجرهای داشته باشد، داخل تونل حركت میكند و راهی به بیرون ندارد. اما طراحان هایپرلوپ وعده دادهاند برای هر مسافر سیستم سرگرمی تعبیه كنند تا تجربه سفر با هایپرلوپ كسلكننده نباشد.
آینده فناوری هایپرلوپ
اگر قرار باشد قطارهای هایپرلوپ با سرعتی قابل رقابت با هواپیما مسافران را جابهجا كنند و در عین حال دارای قیمت مناسب و قابلخرید برای اكثریت باشند و آلایندگی نداشته باشند، پس آیا در آینده توسعه این قطارها جای سفر با هواپیما را نخواهد گرفت؟ اصلا پیشبینی سادهای نیست! توسعه قطارهای هایپرلوپ قطعا برای محیطزیست اتفاق خوبی خواهد بود. چون بههرحال در مقایسه با هواپیما و زیرساختهای فرودگاهی آلایندههای كمتری را به محیطزیست وارد خواهند كرد. كسانی كه دستی در پیشبرد پروژههای هایپرلوپ دارند، معتقدند هایپرلوپ جایگزین بهتری برای هواپیماست. اما انكار نمیكنند كه توسعه این فناوری، خصوصا در مرحله آزمایشی، تا حدودی دارای تبعات زیستمحیطی خواهد بود. اما این فناوری را درمجموع بهینهتر از هواپیما و قطار در بلندمدت میدانند.
با این حال بعید است هایپرلوپ بتواند كاملا جای هواپیما را بگیرد. ساخت هایپرلوپهای قارهپیما نهتنها پیچیده بلكه شدیدا هزینهبر است. بنابراین فعلا پیشبینیها از این قرار است كه هایپرلوپها بیشتر برای جایگزینی پروازهای كوتاه بینشهری كاربرد خواهند داشت.