جام‌جم در گفت‌وگو با یكی از اعضای كمیسیون فرهنگی مجلس از جزئیات لایحه مالكیت فكری گزارش می‌دهد
«برن» به زبان فارسی!
هفته قبل بود كه از قول یكی از اعضای كمیسیون فرهنگی مجلس شنیدیم لایحه مالكیت فكری به مجلس آمده و در حال بررسی است. مخلص كلام این‌كه شما به عنوان تولیدكننده در فرهنگ و هنر اگر بخواهید از محصول دیگران هر استفاده‌‌ای كنید باید حقوق او را به رسمیت بشناسید. مثلا همین كتاب‌های ترجمه را تصور كنید. در وضعیت فعلی هر‌ناشر داخلی می‌تواند از راه برسد و یك كتاب خارجی را انتخاب و بدون این‌كه به مالك خارجی آن اطلاع داده یا موافقت او را جلب كند، آن كتاب را ترجمه و در ایران منتشر كند. حالا خبر رسیده كه دولت برای ساماندهی این فضا، لایحه مالكیت فكری را تدوین و برای بررسی به مجلس ارائه داده است. برای اطلاع از جزئیات این مساله سراغ طیبه سیاوشی، عضو كمیسیون فرهنگی رفتیم. به دلیل این‌كه قضیه تا حد زیادی حساس است، به اندازه‌ای كه حتی بعضا خود خانم سیاوشی هم حاضر نشد جزئیات بیشتری از آن بدهد، ما عین گفت‌وگوی كوتاهی را كه با او داشتیم در ادامه نقل می‌كنیم. اجمالا اما همین را بگوییم كه هرچند از نفس این موضوع استقبال می‌كنیم اما باید دید جزئیات این لایحه چیست. قانونی كردن بعضی از مفاد حق مالكیت فكری بدون رفتن به زیر بار تعهد بین‌المللی آن می‌تواند تا حد زیادی وضعیت نابسامان و بلبشوی فعلی را حداقل در حوزه نشر سامان دهد. کنوانسیون برن یک معاهده بین‌المللی برای رعایت کپی‌رایت جهانی است .
لایحه مالكیت فكری سال‌هاست كه در دستور كار قرار دارد و حالا بالاخره بعد از تغییرات زیاد به كمیسیون فرهنگی رسیده است. البته این را هم بگویم كه كمیسیون بررسی‌كننده اصلی این لایحه، كمیسیون فرهنگی نیست. لایحه در كمیسیون قضایی به عنوان كمیسیون اصلی در حال بررسی است ولی موارد متعددی هم بوده‌اند كه به ما در كمیسیون فرهنگی ارجاع داده شده است. از ایده تا مرحله گمرك مواردی است كه به حوزه مالكیت فكری برمی‌گردد. در این مورد تاكنون فقط یك قانون داشته‌ایم كه مربوط به سال 48 است. این قانون، روند تغییراتی كه در این 50 و اندی سال اتفاق افتاده را را تحت پوشش خود قرار نمی‌دهد.
به‌طور مشخص در این لایحه درباره برن تصمیمی گرفته شده است؟
در پاسخ به این سوال شما اجازه بدهید با یك مثال آن را شرح دهم. ما یك كنوانسیون حقوق كودك داشتیم. این كنوانسیون سال 83 یا 84 به تصویب مجلس رسیده است، اما یك كنوانسیون متروك است چون با عرف و فرهنگ ما هم‍خوانی نداشته است. منتها برای این كار، لایحه حمایت از حقوق كودك را به تصویب رساندیم. 9 سال خاك خورد اما بالاخره به تصویب رسید و حالا تبدیل به قانون داخلی شد. درباره مباحثی كه درباره برن مطرح می‌شود این فرصت را بدهیم كه این كنوانسیون خوانده شود تا مساله‌ای شبیه سند 2030 برای آن پیش نیاید؛ چون در وضعیت فعلی، تولیدكننده داخلی است كه در حال آسیب دیدن است. درست است كه لایحه مالكیت فكری، كپی‌رایت خارجی را هم برای نویسنده خارجی به رسمیت می‌شناسد، اما بیشترین فایده آن به تولیدكننده و خلاق ایرانی باز می‌گردد.
الان چیزی كه من می‌فهمم یعنی تصمیم گرفته شده بعضی از مفاد برن تبدیل به قانون داخلی شود؟
با توجه به كنوانسیون برن كه هنوز به آن نپیوسته‌ایم، تصمیم گرفته شده كه مالكیت فكری در داخل كشور به شكل قانون داخلی در بیاید. درست است كه كنوانسیون برن و مفاد آن می‌تواند یك الگو باشد اما الگویی كه بومی‌سازی شده است.
این یعنی الان خیلی از مفاد برن، تبدیل به قانون داخلی شده است؟
خیلی نه! شاید چهار پنج مورد بود كه در این لایحه به آن اشاره شد. اجازه بدهید بیشتر صحبت نكنم!
این موارد توی ذهن‌تان هست كه برای ما هم ذكر كنید؟
نه! اجازه بدهید حساسیت ایجاد نشود. فقط این را بگویم كه ما برای بررسی لایحه مالكیت فكری از تمام دستگاه‌ها دعوت كرده‌ایم و همه به كمیسیون فرهنگی آمده‌اند. هیچ دستگاهی جا‌نمانده است.
