هر 38 ثانیه یك نفر در ایالات متحده بر اثر ابتلا به بیماری قلبی - عروقی می‌میرد. اوضاع در ایران و كشورهای دیگر هم خیلی بهتر نیست. نگران‌كننده‌تر این‌كه مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی- عروقی كه تا سال 1390/ 2011 رو به كاهش بود، از آن سال به این طرف به طور چشمگیری در حال افزایش است. سكته‌های مغزی، قلبی و سایر عوارض ناشی از آنها موجب می‌شود تا افراد مبتلا كه نیازمند مراقبت‌های بهداشتی زیادی هستند رنج فراوانی بكشند. به‌ویژه این آمار از این جهت نگران‌كننده است كه در كشوری مثل آمریكا هر ماه تقریبا 19 میلیون نفر از مكمل‌های روغن ماهی استفاده می‌كنند.
با وجود در دسترس نبودن شواهد موثق مبنی بر مؤثر بودن این مكمل‌ها در جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های مذكور، بسیاری از مردم به امید پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی - عروقی و پیامدهای جدی آن از چنین مكمل‌هایی (كه مكمل‌های اسید چرب امگا3 نامیده می‌شود) به طور گسترده استفاده می‌كنند. جالب است بدانید تا به امروز تقریبا نتایج همه مطالعات مربوط به اثربخشی مكمل‌های روغن ماهی هیچ‌گونه مزایای بالینی قابل توجهی فراتر از معالجه درمانی استاندارد نشان نداده‌اند.
تاكنون بارها به مصرف‌كنندگان گفته شده است مصرف مكمل‌های روغن ماهی موجب افزایش سلامتی قلب می‌شود. درست است كه این امر به عنوان یك واقعیت پذیرفته ‌شده است، اما واقعا جنبه علمی ندارد. اكنون بعد از چند دهه توصیه به این‌كه «مصرف مكمل‌های روغن ماهی در كاهش ابتلا به بیماری‌های قلبی - عروقی مؤثرند»، اثبات‌نشدن فواید آنها، محققان را به این نتیجه رسانده است كه مصرف‌كنندگان این مكمل‌ها در تلاش برای كاهش خطر بیماری‌های قلبی- عروقی، پول خود را برای خرید این موارد بیهوده خرج می‌كنند.
 آزمایش‌ها چه می‌گوید؟
به‌تازگی خلاصه‌ای از همه شواهد در نشریه معتبر پزشكی سالانه طب داخلی منتشر شده است. این مطلب كه در 18 تیر 98 منتشر شد، اثربخشی 24 مكمل و رژیم‌های غذایی را در پیشگیری از بیماری‌های قلبی - عروقی بررسی كرده است. نویسندگان این مطلب، از میان 277 آزمایش، به ارزیابی 9 آزمایش به شكل اصولی و چهار آزمایش به صورت كنترل‌شده و تصادفی پرداختند.
یافته‌ها نشان داد كه معدودی از مكمل‌های غذایی تا چه میزان می‌توانند بدن فرد را در برابر بیماری‌های قلبی عروقی یا مرگ محافظت كنند، حتی برخی از آنها می‌تواند به سلامتی فرد آسیب برسانند. البته شواهد ضعیفی هم از مصرف محصولات اُمگا3 به‌دست آمده است كه نشان می‌دهد، استفاده از این مكمل‌ها با كاهش خطر ابتلا به سكته قلبی و بیماری عروق كرونر مرتبط است.
از آنجا كه در رده‌بندی سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA)، ساخت مكمل‌های رژیمی مانند روغن ماهی با تولید داروهای تجویزی متفاوت است، این مكمل‌ها از سوی این سازمان به طور دقیق بررسی و تولید نمی‌شوند. در آزمایشات بالینی كنترل شده با دارونما، اثربخشی و بی‌خطر بودن بیشتر مكمل‌های موجود در بازار بر خلاف داروهای تجویزی و برخی داروهای بدون نسخه نشان داده نشد.
این می‌تواند گیج كننده باشد، زیرا مثلا مكمل‌های روغن ماهی‌ای كه به راحتی در دسترس بیماران قرار می‌گیرد اغلب دارای برچسب‌هایی هستند كه به مفید بودن آنها برای سلامتی قلب و عروق اشاره دارد، ولی در عین حال در درمان هیچ یك از بیماری‌های مورد نظر مؤثر نیستند. این مطالعه نشان‌دهنده آخرین شواهد موجود در مورد استفاده‌ نكردن از مكمل‌های روغن ماهی برای سلامت قلب است.
 سردرگمی مردم و پزشكان
محققان به دنبال مطالعات دیگر در مورد مكمل‌های روغن ماهی معمولی دریافتند مقادیر كمتری از اُمگا 3 نسبت به آنچه در برچسب این مكمل‌ها ادعا شده است در آنها وجود دارد. همچنین آنها حاوی مقادیر متغیر و تنظیم‌نشده‌ای از چربی اشباع شده و میزان قابل توجهی از روغن‌های فاسد هستند.
این فقط بیماران نیستند كه در مورد ایمنی و درجه تأثیر مكمل‌های روغن ماهی سر در گُم هستند! در یك نظرسنجی كه از سوی بخش افكار عمومی دانشگاه فِرلیق دیكینسون (Fairleigh Dickinson) انجام شده است، مشخص شد در بین پزشكان و داروسازانی كه یك محصول اُمگا 3 را بدون نسخه به بیماران توصیه كرده بودند، بیش از 85 درصدشان معتقد بودند كه یك محصول بدون نسخه (OTC) تأییدشده از سوی سازمان غذا و داروی ایالات متحده را تجویز كرده‌اند. 30درصد داروسازان و 22درصد پزشكان به غلط اظهار کردند داروهای تجویزی و مكمل‌های غذایی اُمگا 3 محصولاتی هستند كه از نظر قدرت و محتوا مشابهند. این نمونه‌ای از این ضرب‌المثل است كه: اگر درباره چیزی زیاد صحبت شود، مردم درست بودن آن را باور خواهند كرد!
برای جلوگیری از افزایش نگران‌كننده مرگ و میر ناشی از بیماری قلبی، بیماران در معرض خطر بیماری‌های قلبی- عروقی و همچنین مراقبین بهداشتی آنها نیازمند داشتن توصیه‌های منطقی مبتنی بر شواهد برای آنچه كه برای سلامتی قلب استفاده می‌كنند، هستند.
در صورتی كه بیماران یا مصرف‌كنندگان، مكمل‌های روغن ماهی را به منظور پیشگیری یا درمان بیماری‌های قلبی- عروقی استفاده می‌كنند، باید با همان دقت یك داروی تجویز شده برای بیماری تحت درمان آنها را مصرف كنند. چنان‌كه آمیتاب سی‌پِندی و اریك جی توپول از مؤسسه تحقیقات و كلینیك اسكریپس در مورد تحقیقات منتشر شده در سالنامه‌های طب داخلی گفته‌اند: بهتر است در كلیه دستورالعمل‌ها و توصیه‌ها، تجویز اینگونه مكمل‌ها را
كنار بگذاریم.
منبع: Scientific American