مدافعان مولوی چه میگویند؟
پس از انتشار تصاویری از نوشتههای مراجع تقلید مكارم شیرازی و نوری همدانی، حالا عدهای در شبكههای اجتماعی در حال دستبهدستكردن فایل تصویری كوتاهی هستند كه در آن، آیتا... خامنهای رهبر انقلاب، در خلال دیدار با شاعران در سال 87، به تایید مولانا و بهخصوص «مثنوی معنوی» او میپردازند.
در این ویدئوی كوتاه ایشان میفرمایند: «شعر مولوی را شما ببینید. اگر فرض كنید كسی به دیوان شمس به خاطر زبان مخصوص و حالت مخصوصش دسترسی نداشته باشد كه خیلی از ماها دسترسی نداریم و اگر آن را كسی یك قدری دوردست بداند، مثنوی، مثنوی؛ كه خودش میگوید: و هو اصول اصول اصول الدین. واقعا اعتقاد من هم همین است.»
در ادامه ایشان به نظر مشابه آیتا... مطهری اشاره میكنند و میافزایند: «یك وقتی مرحوم آقای مطهری از من پرسیدند نظر شما راجع به مثنوی چیست، همین را گفتم. گفتم به نظر من مثنوی همین است كه خودش گفته: و هو اصول ... ایشان گفت كاملاً درست است، من هم عقیدهام همین است.»
علاوه بر آیتا... خامنهای و شهید مطهری، علمای دیگری نیز در دفاع از مولوی سخن گفتهاند. از جمله آیتا... جوادی آملی.
ایشان در سه فراز از بخش دوم كتاب «شریعت در آیینه معرفت» كه طی آن به ثبات و تغییر معرفت دینی، معرفت عرفانی و كلام اشعری میپردازند، میفرمایند: «ممكن است فردی درباره معرفت دینی و یا عرفانی برخی از مشاهیر این علوم، اظهار نظر كرده و با مشاهده اشعار و آثار فردی، همچون ملای رومی این گونه حكم كند كه معرفت او معرفتی اشعری ـ افلاطونی است ... علت این قضا و داوری ناصواب، ناآگاهی نسبت به مفاهیم و معانی بلندی است كه ملای رومی در مثنوی و دیگر آثار خود، اظهارنظر میكند. عارف بزرگواری چون ملای رومی از شاگردان بنام شمس تبریزی است و شمس تبریزی از معاصران شارح فصوص، مرحوم محقق ملا عبدالرزاق كاشانی است و آنها هر دو از بزرگانی هستند كه از طریق صدر الدین قونوی از تعلیمات ابن عربی بهره بردهاند [...] روایت شده است كه إن من الشعر محكمه و آن شعری است كه در توحید، مدح و منقبت انبیا و اولیا و اهل بیت عصمت و طهارت - علیهمالسلام-، زهد و اندرز باشد. مانند اشعار حكیم غزنوی و حكیم رومی و حكیم عطار [...] همچنین از عارف واصل، خاتم العرفا و المتألهین نقل شده است كه ایشان در حالت احتضار فرمودهاند من میروم، اما ما و شما هیچ وقت از مثنوی بینیاز نمیشویم. [...] مولوی از خواص شیعیان حضرت امیر ـ علیه السلام ـ است.»
علامه حسن حسنزاده آملی نیز علاوه بر اینكه بارها در كتب و رسالات منتشر شدهشان، از مولوی با عنوان «عارف رومی» یاد میكنند، وقتی در كتاب «گفتوگو با علامه حسنزاده» كه به اهتمام محمد بدیهی منتشر شده، با پرسش «لطفا بفرمایید نظرتان در مورد مشاهیر شعر و ادب، مثل مولانا، حافظ، سنائی، و دیگران چیست؟» میفرمایند: «این آقایان همه از مفاخر عالم علم و ادبیات و فرهنگ و شعر و شاعری هستند و آنها بزرگانی هستند كه نوعا معارف قرآنی و مضامین عرفانی و نكات و مدارج انسانی را در سیر و سلوك، اعتلا و ارتقای انسان به نظم درآوردهاند. امثال حافظ و مولوی، عالم به تمام علوم از قبیل فقه، اصول، حدیث، فلسفه بودند ولی بعدها بیشتر در جنبه شعر شهرت پیدا كردند.»
استاد سیدجلال الدین آشتیانی هم بارها مولانا را با عنوان «عارف و كاشف و محقق متبحر» و نیز «شیخ عارف كامل» معرفی كردهاند و یك بار هم در شرحی كه بر مقدمه قیصری بر فصوصالحكم ابن عربی نوشتهاند، وقتی به توضیح معنایی عرفانی رسیدهاند، نوشتهاند: «شیخ عارف، مولانا جلالالدین رومی، به همین معنا (مسالهای عرفانی) در كتاب خود تصریح كرده است و الحق در بیان این حقیقت، قیامت كرده است.»
و به این فهرست بسیاری دیگر را میشود افزود؛ از امام خمینی و علامه طباطبایی گرفته تا علامه جعفری را كه بارها پای درسگفتارهای مولانایش نشستهایم.
در این ویدئوی كوتاه ایشان میفرمایند: «شعر مولوی را شما ببینید. اگر فرض كنید كسی به دیوان شمس به خاطر زبان مخصوص و حالت مخصوصش دسترسی نداشته باشد كه خیلی از ماها دسترسی نداریم و اگر آن را كسی یك قدری دوردست بداند، مثنوی، مثنوی؛ كه خودش میگوید: و هو اصول اصول اصول الدین. واقعا اعتقاد من هم همین است.»
در ادامه ایشان به نظر مشابه آیتا... مطهری اشاره میكنند و میافزایند: «یك وقتی مرحوم آقای مطهری از من پرسیدند نظر شما راجع به مثنوی چیست، همین را گفتم. گفتم به نظر من مثنوی همین است كه خودش گفته: و هو اصول ... ایشان گفت كاملاً درست است، من هم عقیدهام همین است.»
علاوه بر آیتا... خامنهای و شهید مطهری، علمای دیگری نیز در دفاع از مولوی سخن گفتهاند. از جمله آیتا... جوادی آملی.
ایشان در سه فراز از بخش دوم كتاب «شریعت در آیینه معرفت» كه طی آن به ثبات و تغییر معرفت دینی، معرفت عرفانی و كلام اشعری میپردازند، میفرمایند: «ممكن است فردی درباره معرفت دینی و یا عرفانی برخی از مشاهیر این علوم، اظهار نظر كرده و با مشاهده اشعار و آثار فردی، همچون ملای رومی این گونه حكم كند كه معرفت او معرفتی اشعری ـ افلاطونی است ... علت این قضا و داوری ناصواب، ناآگاهی نسبت به مفاهیم و معانی بلندی است كه ملای رومی در مثنوی و دیگر آثار خود، اظهارنظر میكند. عارف بزرگواری چون ملای رومی از شاگردان بنام شمس تبریزی است و شمس تبریزی از معاصران شارح فصوص، مرحوم محقق ملا عبدالرزاق كاشانی است و آنها هر دو از بزرگانی هستند كه از طریق صدر الدین قونوی از تعلیمات ابن عربی بهره بردهاند [...] روایت شده است كه إن من الشعر محكمه و آن شعری است كه در توحید، مدح و منقبت انبیا و اولیا و اهل بیت عصمت و طهارت - علیهمالسلام-، زهد و اندرز باشد. مانند اشعار حكیم غزنوی و حكیم رومی و حكیم عطار [...] همچنین از عارف واصل، خاتم العرفا و المتألهین نقل شده است كه ایشان در حالت احتضار فرمودهاند من میروم، اما ما و شما هیچ وقت از مثنوی بینیاز نمیشویم. [...] مولوی از خواص شیعیان حضرت امیر ـ علیه السلام ـ است.»
علامه حسن حسنزاده آملی نیز علاوه بر اینكه بارها در كتب و رسالات منتشر شدهشان، از مولوی با عنوان «عارف رومی» یاد میكنند، وقتی در كتاب «گفتوگو با علامه حسنزاده» كه به اهتمام محمد بدیهی منتشر شده، با پرسش «لطفا بفرمایید نظرتان در مورد مشاهیر شعر و ادب، مثل مولانا، حافظ، سنائی، و دیگران چیست؟» میفرمایند: «این آقایان همه از مفاخر عالم علم و ادبیات و فرهنگ و شعر و شاعری هستند و آنها بزرگانی هستند كه نوعا معارف قرآنی و مضامین عرفانی و نكات و مدارج انسانی را در سیر و سلوك، اعتلا و ارتقای انسان به نظم درآوردهاند. امثال حافظ و مولوی، عالم به تمام علوم از قبیل فقه، اصول، حدیث، فلسفه بودند ولی بعدها بیشتر در جنبه شعر شهرت پیدا كردند.»
استاد سیدجلال الدین آشتیانی هم بارها مولانا را با عنوان «عارف و كاشف و محقق متبحر» و نیز «شیخ عارف كامل» معرفی كردهاند و یك بار هم در شرحی كه بر مقدمه قیصری بر فصوصالحكم ابن عربی نوشتهاند، وقتی به توضیح معنایی عرفانی رسیدهاند، نوشتهاند: «شیخ عارف، مولانا جلالالدین رومی، به همین معنا (مسالهای عرفانی) در كتاب خود تصریح كرده است و الحق در بیان این حقیقت، قیامت كرده است.»
و به این فهرست بسیاری دیگر را میشود افزود؛ از امام خمینی و علامه طباطبایی گرفته تا علامه جعفری را كه بارها پای درسگفتارهای مولانایش نشستهایم.