صنعت خودروی تركیه، از اوج تا سقوط
حضور تركیه در صنعت خودروسازی ایران به صورت رسمی تایید شده و حتی سخن از انتخاب مكان برای ساخت كارخانه مشترك نیز شده است. این خبر در حالی اعلام شده كه صنعت خودروسازی تركیه، اكنون در بدترین دوران خود به سر می‌برد و در سال جاری میلادی با سقوط بیش از 66 درصدی در فروش روبه‌رو است و دولت تركیه هم برای نجات این صنعت از بحران، تصمیمات فوری اتخاذ كرده است.
صنعت خودروی تركیه در سالیان اخیر به پیشرفت مناسبی دست یافت و به یكی از بخش‌های درآمدزای اقتصاد تركیه تبدیل شد اما دو سال گذشته را قطعاً باید دوران سقوط صنعت خودروسازی تركیه دانست چراكه میزان فروش آنها كمتر از نصف شده است.
تركیه خودروی ملی ندارد، ولی صنعت قطعه‌سازی این كشور بسیار پیشرفته است. بسیاری از كمپانی‌های خودروسازی معتبر جهان در تركیه كارخانه دارند؛ البته با داخلی‌سازی بالا، یعنی قطعات عمدتاً در تركیه تولید می‌شود و بخش خوبی از تولیدات هم از تركیه به آسیا و اروپا صادر می‌شود.
داخلی‌سازی بالا و صادرات بخشی از محصولات، دو شرطی است كه ایران پیش روی خودروسازهای خارجی نگذاشت، ولی تركیه گذاشته است.
تركیه یكی از بزرگ‌ترین صادركنندگان قطعات خودرو است و سالانه 20تا 30 میلیارد دلار از این محل، درآمد داشته است. ضمن آن كه تركیه به كشورهای اروپایی هم صادرات قطعه دارد.
تركیه یكی از كشورهایی است كه رویكرد مونتاژ محور را در صنعت خودروی خود در پیش گرفته است. این كشور به‌دلیل اتخاذ سیاست حمایت از مونتاژ و نیز داشتن موقعیت ژئواستراتژیك و قرار گرفتن در مرز آسیا و اروپا باعث جذب سرمایه‌گذاران بین‌المللی صنعت خودرو شده است. سایت‌های مونتاژ بزرگ‌ترین شركت‌های خودروساز بین‌المللی در این كشور تأسیس شده است. حتی به‌عنوان نماد می‌توان به كمپانی «مرسدس بنز» اشاره كرد كه یكی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران خارجی در این صنعت تركیه به شمار می‌رود.


آزموده را آزمودن خطاست
فربد زاوه، كارشناس مسائل خودرو درخصوص صحبت‌های مدرس خیابانی، قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت در امور بازرگانی مبنی بر ورود خط تولید خودروهای روسی و تركیه به كشورمان گفت: تركیه نشان‌تجاری مطرحی در زمینه خودروسازی ندارد لكن این كشور در زمینه قطعه‌سازی بسیار پیشرفته است.
وی افزود: تركیه در زمینه خودروهای سبك نیز قطعاتی تولید می‌كند كه به تمام كشورهای جهان صادر می‌شود و در این زمینه سالانه 14 میلیارد دلار درآمدزایی دارد به همین دلیل قطعا می‌تواند ارزش افزوده‌ای برای شركت‌های داخلی ایجاد كند ولی در سال‌های اخیر با اروپاییان، تركیه، چین، ژاپن و كره‌جنوبی این مسیر را بارها طی كرده‌ایم كه به نتیجه مشخصی نرسیده؛ بنابراین باید راه‌های دیگری را در پیش گیریم. این كارشناس صنعت خودرو بیان كرد: اما توافق با روسیه به نوعی توافق با رنوست، چون شركت لادا محصولی است كه بر پایه و تحت حمایت رنو ساخته‌شده، ولی همكاری با این شركت می‌تواند مشكلات زیادی از جمله در زمینه تامین قطعه برای كشورمان به همراه داشته باشد.



بحران در صنعت خودروسازی تركیه

نكته مهم درباره صنعت خودروسازی تركیه، افول آن در سال‌های اخیر است. در سال گذشته میلادی به علت وخیم شدن اوضاع اقتصادی و اجتماعی تركیه، افزایش تورم و كاهش ارزش پول ملی، تقاضای داخلی برای خرید خودرو سقوط كرد، به‌طوری كه فروش خودرو در تركیه در سال 2018 بیش از 35 درصد سقوط كرد و به كمترین رقم از سال 2009 رسید.
در سال جاری میلادی هم صنعت خودروسازی تركیه به شدت دچار زیان شده و صادرات آن كاهش یافته است. مثلا در ماه جولای 2019 صادرات خودروی تركیه 66 درصد كاهش پیدا كرد. در سال جاری میلادی فروش خودرو در تركیه تقریباً نصف شده است.
بنابراین مشخص است علت تمایل ترك‌ها به حضور در بازار ایران، جلوگیری از سقوط بیشتر صنعت خودروسازی این كشور است؛ به عبارتی ترك‌ها در دوره سقوط به یاد ایران افتاده‌اند.
همین چند هفته قبل خودروسازان بزرگ تركیه از دولت این كشور خواستند اقدامات اورژانسی برای نجات صنعت خودروسازی انجام دهد. شركت‌های خودروسازی اروپایی هم سرمایه‌گذاری‌های جدید خود در تركیه را متوقف كرده‌اند، به طوری كه فولكس‌واگن كه قرار بود یك كارخانه یك میلیارد دلاری در تركیه احداث كند، فعلاً دست نگه داشته است و از دولت آنكارا خواسته تضمین‌های قطعی نسبت به وضعیت بازار و تقاضای خودرو ارائه كند مثلاً مالیات بر خرید خودرو را كاهش دهد. این در حالی است كه دولت تركیه به علت كسری بودجه ناشی از سقوط ارزش پول ملی، به شدت مالیات‌ها را افزایش داده است.
دولت تركیه چند روز قبل نرخ سود وام‌های بانكی برای خرید خودروهای تولید داخل را تا نصف تورم پایین آورد تا مردم را به خرید خودرو مجاب كند و این صنعت را نجات دهد.


تركیه جزو خودروسازان بزرگ جهان نیست
روسیه سیزدهمین و تركیه پانزدهمین خودروساز بزرگ جهان است و ایران در رتبه هجدهم قرار دارد؛ بنابراین از لحاظ میزان تولید، فاصله‌ای میان این كشورها نیست؛ اما از لحاظ كیفیت تولید، قطعا ترك‌ها بر ایران برتری دارند؛ اما درباره كیفیت خودروهای روسی به علت بسته بودن بازار این كشور به‌راحتی نمی‌توان قضاوت كرد. علت برتری ترك‌ها هم این است كه این كشور با خودروسازان بزرگ جهان در حال همكاری است، در حالی كه ایران فقط به پژو و رنو بسنده كرده بود كه این دو كشور نیز ایران را ترك كرده‌اند.



نگاه به درون، باعث تحول صنعت  خودروسازی می‌شود
امیرحسین عسكریان، كارشناس مسائل خودرو در خصوص تولید خودروی مشترك ایران با كشورهایی از جمله تركیه و روسیه گفت: مطرح‌ترین خودروساز روسیه لاداست كه همكاری‌های زیادی با دیگر كشورهای منطقه نیز دارد.
وی با بیان این كه همكاری با روسیه سبب توسعه صنعت خودروسازی نخواهد شد، افزود: شركت لادا همکاری ده ساله با شركت رنو توسعه پیدا كرده است، پس به نظر می‌رسد این شركت در شرایط تحریمی نتواند همكاری لازم را با شركت‌های داخلی داشته باشد، چون شریك رنوست و اتفاقاتی كه در قرارداد خودروسازان داخلی با رنو افتاد طبیعتا بار دیگر نیز تكرار خواهد شد، كما این كه این شركت‌ها در بازار آمریكا ذی‌نفع هستند.
این كارشناس مسائل خودرو در ادامه یادآور شد: روسیه اخیرا به‌جز عوارض موجود، تعرفه‌های زیادی نیز برای واردات خودرو و قطعه به این كشور وضع كرده تا صنعت خودروسازی خود را بیش از پیش تقویت كند.
عسكریان گفت: تركیه نیز صنعت خودروسازی قوی ندارد ولی این كشور در صنعت قطعه‌سازی سرآمد است و از این راه توانسته تراز تجاری خود را افزایش دهد و به اكثر كشورهای جهان خصوصا در زمینه قطعات ماشین‌های سنگین نیز صادرات داشته باشد لذا همكاری با صنعت قطعه‌سازی تركیه می‌تواند برای ایران مفید باشد.
وی تصریح كرد: قطعا در زمینه خودروسازی و قطعه‌سازی كشوری همچون چین از همتایان چینی و روسی خود قوی‌تر است لكن چون ارتباطات مالی ایران با كونلون بانك چین محدود شده است به نظر می‌رسد ارتباط با این كشور در آینده‌ای نزدیك امكان‌پذیر نباشد، به طوری كه بخش خصوصی كشورمان كه كلا چینی كار هستند در زمینه تامین قطعات به مشكل برخورده و تیراژ تولید خود را به نصف رسانده و برخی از آنان در معرض ورشكستگی و تعطیلی هستند.
این كارشناس مسائل خودرو در خصوص توانمندی‌های داخلی نیز تصریح كرد: در سالیان اخیر همكاری با خودروسازان خارجی هیچ‌وقت منجر به افزایش داخلی‌سازی و افزایش صادرات نشده، بنابراین به نظر می‌رسد باید به توانمندهای داخلی توجه ویژه‌ای كنیم چون شركت‌های دانش‌بنیان زیادی در كشور وجود دارد كه آمادگی‌های لازم را برای ورود به صنعت قطعه‌سازی و‌های تك را دارند به‌طوری كه سایپا با همكاری با این شركت‌ها اخیرا 388 قطعه را داخلی‌سازی كرده است.



تا حالا اسم هیچ برند خودروسازی ترك را نشنیده‌ایم
مهدی دادفر، دبیر انجمن واردكنندگان خودرو درخصوص اظهارات قائم‌مقام بازرگانی وزیر صمت مبنی بر همكاری‌های ایران و تركیه در زمینه تولید خودرو گفت: كاش جناب مدرس خیابانی این را مطرح می‌كردند كه قرار است با كدام نشان تجاری ترك تولید مشترك داشته باشیم. ما كه سال‌های زیادی است در این حوزه فعالیت می‌كنیم تا حالا اسم هیچ نشان‌تجاری خودروسازی ترك را نشنیده‌ایم.
به گزارش ایلنا، وی ادامه داد: در حال حاضر 14 نشان تجاری خودرویی در تركیه محصولات خود را تولید می‌كنند كه 80 درصد قطعات این خودروها در تركیه تولید می‌شود. در واقع قطعه‌سازی تركیه برای خود یك نشان‌تجاری است. ضمن آن‌كه از هر 14 خودرویی كه در این كشور تولید می‌شود، چهار خودرو برای بازار داخل و باقی آن صادر می‌شود. بر همین اساس صادرات این كشور در حوزه خودرو و قطعات در سال گذشته به 20 میلیارد دلار رسید.
وی درخصوص نشان‌های تجاری تركیه در صنعت خودروسازی گفت: نشان تجاری كارسان كه یك شركت دولتی است از مدت‌ها پیش تعطیل شده است و هلدینگ مصطفی كوچ عملاً نمایندگی پژو است. شركت رنو آكای نیز زیرنظر رنو فعالیت می‌كند.