به گفته برگزاركنندگان این مسابقات، مسابقه ملی نانو بزرگ‌ترین مسابقه كشوری در سطح دانشجویی است. امسال نهمین دوره از این مسابقات ملی با شركت حدود 4200 دانشجو در تیر ماه برگزار شد. شركت در این مسابقات برای كلیه مقاطع دانشجویی امكان‌پذیر است، به طوری كه در آزمون سال جاری حدود نیمی از شركت‌كنندگان دانشجویان دوره كارشناسی و نیمی دیگر دانشجویان تحصیلات تكمیلی بوده‌اند. محمد باقری، مدیر ترویج دانشجویی و مدیر بنیاد آموزش فناوری ستاد ویژه توسعه فناوری نانو در خصوص نحوه برگزاری این آزمون ملی به جام‌جم می‌گوید در سند ده ساله اول ستاد ویژه توسعه نانو فناوری، تمركز اصلی بر شناسایی و پرورش متخصصان و نخبگان علمی قرار داشت. اما از آنجا كه هدف اصلی در سند راهبردی دوم ستاد بر تجاری‌سازی فناوری‌های تولیدی مورد نیاز كشور و صادرات آنها قرار دارد، به همین جهت در سه سال اخیر برنامه توسعه فناوری با عنوان نانواستارت‌آپ در ادامه مسابقه ملی نانو شكل گرفت تا افرادی كه از دانش خوبی در حوزه نانو برخوردار هستند، بتوانند ایده‌های خود را به محصول تبدیل كنند.
وی درخصوص نحوه ورود به این رویداد توضیح می‌دهد: «تفاوتی كه امسال براثر تجربه به‌دست آمده از برگزاری نانواستارت‌آپ در دو سال قبل ایجاد شد، این بود كه الزاما نفرات برگزیده مسابقات علمی نمی‌توانند فناوران خوب و كارآفرینان موفقی نیز باشند. بنابراین فراخوان شركت در نانواستارت‌آپ را به یك مرحله عقب‌تر و در فاصله بین آزمون آنلاین و كتبی منتقل كردیم. در این حالت برگزیدگان آزمون آنلاین كه از حداقل دانش مورد نیاز در حوزه نانو برخوردار هستند، می‌توانستند در صورت تمایل وارد نانواستارت‌آپ شوند و پس از گذر از گزینش‌های اولیه برای جهت‌دهی ایده‌های فناورانه خود اقدام كنند. شركت‌كنندگان بخش نانواستارت‌آپ در حقیقت آموزش می‌بینند چطور ایده‌های خود را اجرایی كنند و در این رویداد تا مرحله تولید نمونه اولیه یا همان پروتوتایپ از حمایت‌های ستاد نانو بهره‌مند می‌شوند.»
منابع  آزمون از جدیدترین مقالات
به گفته باقری، بزرگ‌ترین و معتبرترین پایگاه علمی فارسی در حوزه فناوری نانو در حال حاضر وبگاه آموزش فناوری نانوست كه از سوی ستاد نانو شكل گرفته است. در این وبگاه بیش از 300 عنوان مقاله و منبع فارسی مرتبط با زیرشاخه‌های مختلف نانو بارگذاری شده و سطح‌بندی شده‌اند تا افراد بتوانند به آسانی منابع مورد نیازشان را متناسب با سطح دانش‌ خود مطالعه كنند. مدیر ترویج دانشجویی ستاد نانو با تأكید بر به‌روز بودن منابع وبگاه آموزشی تصریح می‌كند: «این منابع در بازه‌های مشخصی به‌روزرسانی شده و مقالات جدید به آنها افزوده می‌شود. منابع آزمون نیز از میان همین موارد انتخاب و اعلام می‌شوند. البته امسال تلاش شد در انتخاب منابع از مقالاتی استفاده شود كه با توجه به تجارب قبلی احساس می‌شد به طور معمول دانشجویان در آن بخش‌ها ضعف دارند، اما برای روند توسعه فناوری بسیار مفید هستند. همچنین با توجه به تمركز ستاد نانو در چند سال اخیر برای حل معضلات آب و محیط‌زیست مقالات تخصصی این حوزه نیز به‌عنوان منبع انتخاب شد تا دانشجویان با دید بهتری وارد مرحله توسعه فناوری در این حوزه شوند. برخی كتاب‌ها نیز به عنوان منبع جانبی و تكمیلی معرفی شدند، اما از آنجا كه دسترسی به منابع آنلاین برای شركت‌كنندگان ساده‌تر است، عمده منابع مورد نظر از میان مقالات موجود در وبگاه آموزش فناوری نانو انتخاب شدند.»
رویدادی برای استارت‌آپ‌های واقعی
مدیر بنیاد آموزش فناوری ستاد نانو هدف از رویداد نانواستارت‌آپ را رسیدن به پروتوتایپ یا نمونه اولیه‌ای كه قابلیت عملكرد اثبات شده داشته باشد و بتواند به عنوان محصول حقیقی وارد بازار شود، تشریح می‌كند و می‌افزاید: «ماهیت رویداد نانواستارت‌آپ تفاوت زیادی با استارت‌آپ ویكندهایی دارد كه این روزها بسیار رایج شده‌اند و بیشتر جنبه نمایشی دارند. وی در مورد نحوه عملكرد نانواستارت‌آپ به جام‌جم می‌گوید: «در نانواستارت‌آپ شركت‌كنندگان پس از ثبت‌نام، در آزمون‌های روان‌شناسی محك زده شده و سپس وارد مرحله چالش‌ها می‌شوند. در مرحله چالش‌های اولیه، فهرستی از فناوری‌های مربوط به حوزه آب و محیط‌زیست در اختیار داوطلبان قرار می‌گیرد كه می‌توانند پس از بررسی این موضوعات با توجه به دانش، مهارت و علاقه خود، طرحی را درخصوص یكی از آنها ارائه دهند.» وی علت تمركز چندساله ستاد نانو را اهمیت و اولویت موضوع آب و محیط‌زیست برای كشور می‌داند و می‌افزاید: «پس از ارائه طرح‌های اولیه از میان داوطلبانی كه پس از آزمون آنلاین اعلام آمادگی برای ورود به رویداد نانواستارت‌آپ كرده بودند، صد نفر كه ایده‌های خوبی داشتند و در بررسی‌های ابتدایی قابل اجرا به نظر می‌رسیدند، انتخاب می‌شوند. همان‌گونه كه اشاره شد انتخاب این صد نفر از انتخاب صد نفر برگزیده مرحله آزمون كتبی بوده و عموما افرادی انتخاب می‌شوند كه از روحیه و پشتكار مناسبی برای ورود به دنیای كسب ‌و كار برخوردار بوده اند و ایده‌های مناسبی برای اجرایی شدن ارائه كرده‌اند.»
باقری همچنین توضیحاتی درخصوص برگزاری جلسات مشاوره برای هر فرد و داوری ایده‌ها ارائه می‌دهد و تصریح می‌كند: «در این جلسات نقاط ضعف و قوت طرح مشخص می‌شود و براساس آن آموزش‌های مورد نیاز فضای استارت‌آپی مانند تیم‌سازی و كارآفرینی بر حسب روحیات و نیازها شناسایی شده هر فرد ارائه می‌شود.» در كنار روند توسعه روحیه كسب‌وكار در افراد، مراحل فنی ایده نیز بررسی می‌شود و برای حل مشكلات فنی مربی یا منتور فنی برای هر تیم انتخاب می‌شود كه با تیم همراه شده و هرجا كه نیاز باشد تیم را به فرد متخصصی ارجاع می‌دهد تا مشكلات فنی برطرف شود. وی در مورد مربیان و مشاوران فنی این رویداد می‌گوید: «مربیان فنی و مشاوران معمولا از میان اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و مسؤولان تحقیق و توسعه شركت‌های فعال در زمینه‌های مرتبط با طرح‌ها انتخاب می‌شوند. ستاد توسعه نانو به واسطه حمایت‌هایی كه از فعالان حوزه نانو دارد، توانسته شبكه خوبی از افراد متخصص كشور در زمینه نانو ایجاد كند و به همین جهت امكان بسیار خوبی برای شركت‌كنندگان فراهم است تا با حمایت ستاد نانو بتوانند از بهترین فرد ممكن در هر حوزه برای رفع نواقص ایده‌ها و طرح‌هایشان كمك بگیرند. همچنین برای بررسی‌های آزمایشگاهی و تحلیل این بررسی‌ها نیز بودجه و خدمات آزمایشگاهی خوبی برای تیم‌ها در نظر گرفته شده است.» پس از طی شدن مراحل آزمایشگاهی و عبور از ارزیابی‌های فنی و بازار، طرح به مرحله تولید نمونه اولیه خواهد رسید. تیم‌ها پس از این مرحله وارد ارزیابی‌های كسب‌وكاری می‌شوند و مشاوره‌های مورد نیاز در این خصوص به آنها ارائه می‌شود تا بتوانند به بهترین شكل طرح كسب‌وكار خود را تهیه كرده و آماده ورود به بازار و جذب سرمایه‌گذار شوند.
7 محصول اولیه در جشنواره نانو
روند معمول برای شكل‌گیری ایده، پرورش آن و رساندنش به مرحله اجرایی و تولید نمونه اولیه یكسال در نظر گرفته می‌شود. باقری در خصوص برگزیدگان مسابقات سال گذشته كه اكنون پس از یك‌سال فعالیت به مرحله تولید محصول رسیده‌اند به جام‌جم می‌گوید: «در سال گذشته از میان صد برگزیده 72 نفر برای ورود به برنامه نانواستارت‌آپ تمایل نشان دادند كه پس از چند مرحله آموزش و مشاوره برای توسعه ایده‌ها از میان آنها طرح ارائه شده 23 نفر از آنها ظرفیت اجرایی شدن و توسعه را داشت. در ادامه با تشكیل تیم‌های كاری و ادامه جلسات آموزشی و مشاوره‌ای 9 تیم به مرحله اثبات طرح از لحاظ كسب‌وكار و بازار رسیدند كه از میان آنها هفت تیم توانسته‌اند محصول اولیه خود را تولید كنند و در نمایشگاه جشنواره نانو كه هفته آینده برگزار خواهد شد محصولاتشان را با هدف جذب سرمایه‌گذار ارائه خواهند کرد.»
فرصت‌های شغلی برای برترین‌های نانو
باقری در پاسخ به پرسش جام‌جم در مورد دنبال كردن فعالیت‌های برگزیدگان سال‌های قبل توضیح می‌دهد: «بسیاری از برگزیدگان مسابقات سال‌های پیش جذب فرصت‌های شغلی و همكاری با خود ستاد نانو شده‌اند و همكاری‌های آموزشی و ستادی برای برگزاری مسابقات ملی، تولید محتوا، كمك به تیم‌های جدید شركت‌كننده با انتقال تجربیات به عنوان مربی یا منتور آموزشی داشته‌اند.  از سوی دیگر، ستاد نانو با در نظر گرفتن جوایزی از جنس بودجه و كمك هزینه برای تحقیقات آزمایشگاهی و حمایت‌های مالی متناسب با رتبه‌های شركت‌كنندگان در مسابقات كشوری كمك خوبی برای ادامه‌دار شدن طرح‌های تحقیقاتی و به نتیجه رسیدن آنها داشته است. برخی شركت‌كنندگان سال‌های قبل با توسعه نمونه اولیه‌ای كه در این دوره‌ها موفق به ساخت آن شده بودند یا پرورش ایده‌های جدید توانسته‌اند كسب‌وكاری را در قالب شرکت های نوپا  یا شركت‌های دانش‌بنیان راه‌اندازی كنند. »
مدیر ترویج دانشجویی ستاد نانو در خصوص نحوه حمایت از برگزیدگان نهمین دوره مسابقات می‌افزاید: «امسال نیز صد برگزیده مسابقه علاوه بر امكانی كه برای همكاری با ستاد نانو دارند، از حمایت كامل در بخش نانواستارت‌آپ برای رساندن ایده خود به طرح‌های قابل اجرا و تولید نمونه اولیه بهره‌مند می‌شوند. در واقع تمام هزینه و تجربه‌ای كه برای تبدیل ایده به كسب‌وكار كه شاید تأمین آن برای یك دانشجو امكان‌پذیر نباشد در قالب این رویداد به صورت كامل تأمین و حمایت می‌شود.»