منازعات واشنگتن- پكن نقطه پایان ندارد
شکاف میان شرق و غرب
اگرچه مقامات آمریكایی طی هفته‌های اخیر از در دسترس بودن توافق تجاری ایالات‌متحده و چین سخن می‌گویند، اما شواهد و مستندات موجود نشان می‌دهد منازعه اقتصادی شكل‌گرفته میان پكن و واشنگتن، عمیق‌تر از آن است كه حتی با انعقاد توافقی موقت و محدود بتوان آثار و تبعات آن را انكار كرد! از سوی دیگر، دخالت همزمان ایالات‌متحده در شرق آسیا، خصوصا در مناطقی مانند تایوان، دریای چین و هنگ‌كنگ نشان می‌دهد ترامپ، استراتژی «اعمال فشار همه‌جانبه بر پكن» را همچنان در دستور كار قرار داده است. بدیهی است در چنین شرایطی توافقات شكل‌گرفته میان طرفین، شكننده بوده و عمر بسیار كوتاهی خواهد داشت.
جدال بر سر مصوبه ضد چینی
مصوبه اخیر كنگره آمریكا در حمایت از معترضان ضد دولتی در هنگ‌كنگ، انعكاسی از نگاه سلبی حاكم در كاخ سفید علیه پكن است. اخیرا تری برند استد، سفیر آمریكا در پكن به دلیل آنچه مداخله مستقیم واشنگتن در امور داخلی چین عنوان شده، از سوی وزارت خارجه این كشور احضار و مراتب اعتراض شدید دولت پكن به اقدامات مداخله جویانه كاخ سفید به وی ابلاغ شد. همچنین مقامات چینی تأكید كرده‌اند در برابر این كنش كاخ سفید و كنگره، اقدام متقابل صورت خواهند داد.
فراتر از منازعات اخیر میان آمریكا و چین، دونالد ترامپ قصد دارد پرونده پكن را به نشست اعضای پیمان آتلانتیك شمالی(ناتو) بكشاند و از همه اعضای این پیمان بخواهد در مواجهه با چین، بیانیه‌ای صادر كرده و در نهایت، تصمیمات و گام‌هایی عملی اتخاذ كنند. آمریكا به‌صورت مشخص قصد دارد تهدیدات مربوط به چین و همچنین مسأله تسلط این كشور بر شبكه‌های ارتباطی نسل پنجم تلفن همراه را مطرح كند.
منازعه واشنگتن - پكن
همان‌گونه كه مشاهده می‌شود، منازعات ایالات‌متحده و چین، صرفا به حوزه جنگ تجاری میان طرفین محدود نمی‌شود! بسیاری از تحلیلگران بر این باورند كه منازعات پكن- واشنگتن حداقل در دوران ریاست جمهوری ترامپ نقطه پایانی نخواهد داشت. حتی برخی تحلیلگران معتقدند اگر ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری سال2020 میلادی بتواند بر رقیب دموكرات خود غلبه پیدا كرده و دوباره راهی كاخ سفید شود، جنگ تجاری، سیاسی و سایبری با پكن را به صورتی جدی‌تر در دستور كار قرار خواهد داد. بدون شك چین در چنین منازعه‌ای هرگز تسلیم نخواهد شد. پكن تاكنون به بسیاری از ابزارها و داشته‌های خود در نبرد با ایالات‌متحده اتكا نكرده است، اما این موضوع به معنای كنار گذاشتن این گزینه‌ها نیست.
حتی امكان دارد چین به منظور مواجهه مؤثر با دولت ترامپ و هدایت صحنه منازعه با واشنگتن، دارایی‌های ایالات‌متحده در كشور خود را مورد هدف قرار دهد. در این صورت ادامه جنگ تجاری برای ترامپ و همراهانش بسیار سخت و دشوار خواهد شد و این دشواری، به دیگر حوزه‌های منازعه با پكن نیز كشیده می‌شود. نباید فراموش كرد چینی‌‌ها حدود یك تریلیون دلار از بدهی‌های خارجی آمریكا را در تملك خود دارند. همچنین چین اصلی‌ترین خریدار مزایده‌‌های وزارت خزانه‌‌داری ایالات‌متحده آمریكا در طول سالهای اخیر بوده و از این طریق، بسیاری از دارایی‌های متعلق به آمریكا در خاك چین متمركز است. طی سه سال اخیر، بسیاری از اعضای ارشد حزب دموكرات آمریكا ازجمله هیلاری كلینتون و جو بایدن نسبت به سطح غیرقابل‌كنترل منازعات ایالات‌متحده آمریكا و چین هشدار داده‌اند. علاوه بر دموكرات‌ها، بسیاری از جمهوریخواهان سنتی نیز معتقدند كه واكنش غیرقابل‌پیش‌بینی پكن درصحنه منازعه با دولت ترامپ، می‌تواند تا سالهای طولانی دیگر دولت‌های ایالات‌متحده آمریكا را نیز درگیر این نبرد سخت تجاری- امنیتی-سیاسی كند.
فراتر از یك منازعه
بدون شك مجادلات شكل‌گرفته میان ایالات‌متحده آمریكا و چین، فراتر از یك منازعه ساده است. به‌صورت كلی سیاست و استراتژی مهار همه‌جانبه پكن، از دیرباز در حوزه سیاست خارجی ایالات‌متحده جاری بوده است. بااین‌حال هر یك از دولت‌های دموكرات و جمهوریخواه در این صحنه، تعیین‌كننده تاكتیك‌هایی ویژه در این تقابل تمام‌عیار بوده‌اند. به عبارت بهتر، در طول دهه‌های گذشته، كلیت نگاه تهدید محور آمریكا در قبال چین، اساسا تغییری نكرده است. مداخله‌گرایی واشنگتن در شرق آسیا، خصوصا در تایوان، تبت و هنگ‌كنگ در دوران ریاست جمهوری هیچ‌یك از سیاستمداران دموكرات یا جمهوریخواه متوقف نشده است. با همه این اوصاف، ترامپ در تشدید و تسریع این منازعه و هدایت آن به‌سوی یك مجادله كنترل ناپذیر نقش مهمی ایفا كرده است.
تأملی بر هشدار صریح كسینجر
كار به‌جایی رسیده است كه هنری كسینجر، كه اتفاقا از مشاوران ارشد پشت پرده ترامپ در حوزه سیاست خارجی ایالات‌متحده محسوب می‌شد، نسبت به مهارناپذیری منازعه شكل‌گرفته میان آمریكا و چین هشدار داده است. هشدار آشكار كسینجر، به‌خودی‌خود حكایت از نگرانی استراتژیست‌های ارشد و مطرح حوزه سیاست خارجی ایالات‌متحده نسبت به حوزه شرق آسیا دارد. كسینجر اخیرا در خصوص عواقب تشدید جنگ تجاری ایالات‌متحده و چین عنوان كرده است: اگر اجازه داده شود كه این درگیری نامحدود شود، نتیجه آن ممكن است بدتر از آن چیزی باشد كه در اروپا رخ داد. جنگ جهانی اول بابت بحران‌های به‌مراتب كوچك‌تر اتفاق افتاد و امروز تسلیحات بسیار قدرتمندتر شدند. چین یك كشور اقتصادی مهم است. ما هم همین‌طور. بنابراین ممكن است كه در سراسر جهان پا روی پای یكدیگر بگذاریم.
سؤال اصلی اینجاست كه چرا چنین هشداری طی سه سال اخیر را به‌صورت جدی به كاخ سفید و نظام بین‌الملل مخابره نكرده است؟!
واقعیت امر این است كه كسینجر در ابتدای حضور ترامپ، معتقد بود كه كاخ سفید باید تمركز بر قدرت پكن و جلوگیری از افزایش قدرت مانور این بازیگر قدرتمند جهانی را در دستور كار قرار دهد. اما ناتوانی ترامپ در هدایت و مدیریت جنگ تجاری با چین و متعاقبا هشدار پكن مبنی بر پاسخ متقابل به آمریكا در منازعات تجاری و نظامی، قدرت مانور كاخ سفید را در این منازعه تمام‌عیار محدود ساخته است.
از سوی دیگر، كسینجر پس از سه سال به‌خوبی درك كرده است كه خصائص و رفتارهای غیرقابل‌پیش‌بینی ترامپ، می‌تواند منتج به از بین رفتن كامل تمركز صحنه از سوی واشنگتن و درنهایت، شكل‌گیری منازعه‌ای عملیاتی میان دو بازیگر شود. در این منازعه عملیاتی مؤلفه‌ها و شاخصه‌های رفتاری، كنشی و واكنشی از سوی دو طرف (ایالات‌متحده آمریكا و چین) نه‌تنها از سوی استراتژیست‌ها و تعیین‌كنندگان صحنه، بلكه از سوی مخاطبان و افراد درگیر در منازعه نیز قابل پیش‌بینی نخواهد بود. در این صورت، شاهد شكل‌گیری بحرانی فراگیر در عرصه روابط فی‌مابینی واشنگتن-پكن خواهیم بود.
یكی از شعارهای اصلی حزب دموكرات در انتخابات سال آینده، بازتعریف روابط با چین پس از دوران چهار ساله ریاست جمهوری ترامپ ( در صورت شكست وی در انتخابات) خواهد بود.
مصوبه اخیر كنگره آمریكا در حمایت از معترضان ضد دولتی در هنگ‌كنگ، انعكاسی از نگاه سلبی حاكم در كاخ سفید علیه پكن است. اخیرا تری برند استد، سفیر آمریكا در پكن به دلیل آنچه مداخله مستقیم واشنگتن در امور داخلی چین عنوان شده، از سوی وزارت خارجه این كشور احضار و مراتب اعتراض شدید دولت پكن به اقدامات مداخله جویانه كاخ سفید به وی ابلاغ شد. همچنین مقامات چینی تأكید كرده‌اند در برابر این كنش كاخ سفید و كنگره، اقدام متقابل صورت خواهند داد.
فراتر از منازعات اخیر میان آمریكا و چین، دونالد ترامپ قصد دارد پرونده پكن را به نشست اعضای پیمان آتلانتیك شمالی(ناتو) بكشاند و از همه اعضای این پیمان بخواهد در مواجهه با چین، بیانیه‌ای صادر كرده و در نهایت، تصمیمات و گام‌هایی عملی اتخاذ كنند. آمریكا به‌صورت مشخص قصد دارد تهدیدات مربوط به چین و همچنین مسأله تسلط این كشور بر شبكه‌های ارتباطی نسل پنجم تلفن همراه را مطرح كند.
منازعه واشنگتن - پكن
همان‌گونه كه مشاهده می‌شود، منازعات ایالات‌متحده و چین، صرفا به حوزه جنگ تجاری میان طرفین محدود نمی‌شود! بسیاری از تحلیلگران بر این باورند كه منازعات پكن- واشنگتن حداقل در دوران ریاست جمهوری ترامپ نقطه پایانی نخواهد داشت. حتی برخی تحلیلگران معتقدند اگر ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری سال2020 میلادی بتواند بر رقیب دموكرات خود غلبه پیدا كرده و دوباره راهی كاخ سفید شود، جنگ تجاری، سیاسی و سایبری با پكن را به صورتی جدی‌تر در دستور كار قرار خواهد داد. بدون شك چین در چنین منازعه‌ای هرگز تسلیم نخواهد شد. پكن تاكنون به بسیاری از ابزارها و داشته‌های خود در نبرد با ایالات‌متحده اتكا نكرده است، اما این موضوع به معنای كنار گذاشتن این گزینه‌ها نیست.
حتی امكان دارد چین به منظور مواجهه مؤثر با دولت ترامپ و هدایت صحنه منازعه با واشنگتن، دارایی‌های ایالات‌متحده در كشور خود را مورد هدف قرار دهد. در این صورت ادامه جنگ تجاری برای ترامپ و همراهانش بسیار سخت و دشوار خواهد شد و این دشواری، به دیگر حوزه‌های منازعه با پكن نیز كشیده می‌شود. نباید فراموش كرد چینی‌‌ها حدود یك تریلیون دلار از بدهی‌های خارجی آمریكا را در تملك خود دارند. همچنین چین اصلی‌ترین خریدار مزایده‌‌های وزارت خزانه‌‌داری ایالات‌متحده آمریكا در طول سالهای اخیر بوده و از این طریق، بسیاری از دارایی‌های متعلق به آمریكا در خاك چین متمركز است. طی سه سال اخیر، بسیاری از اعضای ارشد حزب دموكرات آمریكا ازجمله هیلاری كلینتون و جو بایدن نسبت به سطح غیرقابل‌كنترل منازعات ایالات‌متحده آمریكا و چین هشدار داده‌اند. علاوه بر دموكرات‌ها، بسیاری از جمهوریخواهان سنتی نیز معتقدند كه واكنش غیرقابل‌پیش‌بینی پكن درصحنه منازعه با دولت ترامپ، می‌تواند تا سالهای طولانی دیگر دولت‌های ایالات‌متحده آمریكا را نیز درگیر این نبرد سخت تجاری- امنیتی-سیاسی كند.
فراتر از یك منازعه
بدون شك مجادلات شكل‌گرفته میان ایالات‌متحده آمریكا و چین، فراتر از یك منازعه ساده است. به‌صورت كلی سیاست و استراتژی مهار همه‌جانبه پكن، از دیرباز در حوزه سیاست خارجی ایالات‌متحده جاری بوده است. بااین‌حال هر یك از دولت‌های دموكرات و جمهوریخواه در این صحنه، تعیین‌كننده تاكتیك‌هایی ویژه در این تقابل تمام‌عیار بوده‌اند. به عبارت بهتر، در طول دهه‌های گذشته، كلیت نگاه تهدید محور آمریكا در قبال چین، اساسا تغییری نكرده است. مداخله‌گرایی واشنگتن در شرق آسیا، خصوصا در تایوان، تبت و هنگ‌كنگ در دوران ریاست جمهوری هیچ‌یك از سیاستمداران دموكرات یا جمهوریخواه متوقف نشده است. با همه این اوصاف، ترامپ در تشدید و تسریع این منازعه و هدایت آن به‌سوی یك مجادله كنترل ناپذیر نقش مهمی ایفا كرده است.
تأملی بر هشدار صریح كسینجر
كار به‌جایی رسیده است كه هنری كسینجر، كه اتفاقا از مشاوران ارشد پشت پرده ترامپ در حوزه سیاست خارجی ایالات‌متحده محسوب می‌شد، نسبت به مهارناپذیری منازعه شكل‌گرفته میان آمریكا و چین هشدار داده است. هشدار آشكار كسینجر، به‌خودی‌خود حكایت از نگرانی استراتژیست‌های ارشد و مطرح حوزه سیاست خارجی ایالات‌متحده نسبت به حوزه شرق آسیا دارد. كسینجر اخیرا در خصوص عواقب تشدید جنگ تجاری ایالات‌متحده و چین عنوان كرده است: اگر اجازه داده شود كه این درگیری نامحدود شود، نتیجه آن ممكن است بدتر از آن چیزی باشد كه در اروپا رخ داد. جنگ جهانی اول بابت بحران‌های به‌مراتب كوچك‌تر اتفاق افتاد و امروز تسلیحات بسیار قدرتمندتر شدند. چین یك كشور اقتصادی مهم است. ما هم همین‌طور. بنابراین ممكن است كه در سراسر جهان پا روی پای یكدیگر بگذاریم.
سؤال اصلی اینجاست كه چرا چنین هشداری طی سه سال اخیر را به‌صورت جدی به كاخ سفید و نظام بین‌الملل مخابره نكرده است؟!
واقعیت امر این است كه كسینجر در ابتدای حضور ترامپ، معتقد بود كه كاخ سفید باید تمركز بر قدرت پكن و جلوگیری از افزایش قدرت مانور این بازیگر قدرتمند جهانی را در دستور كار قرار دهد. اما ناتوانی ترامپ در هدایت و مدیریت جنگ تجاری با چین و متعاقبا هشدار پكن مبنی بر پاسخ متقابل به آمریكا در منازعات تجاری و نظامی، قدرت مانور كاخ سفید را در این منازعه تمام‌عیار محدود ساخته است.
از سوی دیگر، كسینجر پس از سه سال به‌خوبی درك كرده است كه خصائص و رفتارهای غیرقابل‌پیش‌بینی ترامپ، می‌تواند منتج به از بین رفتن كامل تمركز صحنه از سوی واشنگتن و درنهایت، شكل‌گیری منازعه‌ای عملیاتی میان دو بازیگر شود. در این منازعه عملیاتی مؤلفه‌ها و شاخصه‌های رفتاری، كنشی و واكنشی از سوی دو طرف (ایالات‌متحده آمریكا و چین) نه‌تنها از سوی استراتژیست‌ها و تعیین‌كنندگان صحنه، بلكه از سوی مخاطبان و افراد درگیر در منازعه نیز قابل پیش‌بینی نخواهد بود. در این صورت، شاهد شكل‌گیری بحرانی فراگیر در عرصه روابط فی‌مابینی واشنگتن-پكن خواهیم بود.
یكی از شعارهای اصلی حزب دموكرات در انتخابات سال آینده، بازتعریف روابط با چین پس از دوران چهار ساله ریاست جمهوری ترامپ ( در صورت شكست وی در انتخابات) خواهد بود.
