خطر فلزات سنگین در سبزیجات تهران
متـاسفانه شواهدی نگران كننده در مورد آلودگی سبزیجات تهران به فلزات سنگین وجود دارد. در تابستان امسال تشكیل یك كمیته تخصصی زیر نظر وزارت كشور برای رفع معضل استفاده از فاضلاب شهری و صنعتی به منظور آبیاری مزارع سبزیكاری جنوب تهران به تصویب هیات دولت رسید. البته تاكنون گزارش عملكرد این كمیته رسانهای نشده است. فاضلاب به ویژه فاضلاب صنعتی كارخانجات، دارای فلزات سنگین نظیر سرب، آرسنیك، نیكل و كادمیوم هستند. اغلب فلزات سنگین به طور طبیعی در خاك وجود دارند، اما استفاده از آب آلوده به فاضلاب بسیار دخیل است. همچنین استفاده زیاد از سموم و كودهای شیمیایی موجب آلودگی میشود. آرسنیك موجب سرطان ریه، پوست، مثانه و ... میشود. سرب سبب اختلالات مغزی و سرطان خون میشود. نیكل موجب التهاب پوستی، اگزما و آلرژی در پوست شده و سبب سرطان از جمله سرطان ریه میشود. كادمیوم سرطان زا بوده و نارسایی كلیوی و پوكی استخوان را رقم میزند. فلزات سنگین اثر تجمعی داشته و مقادیر كم آنها بهصورت مزمن در بدن ذخیره میشود.
تحقیقاتی روی فلزات سنگین در نمونههای سبزی در میدان تره بار مركزی تهران و مزارع جنوب تهران نظیر شهرری انجام شده است. آلودگی فلزات سنگین معمولا در تابستان بیشتر است؛ زیرا به دلیل كمبود آب و بارندگی، گاهی آب آلوده به فاضلاب استفاده میشود. آلودگی در تربچه، اسفناج و ترتیزك تاحدی بیشتر از دیگر سبزیجات بوده است. فلزات سنگین اغلب در برگ تربچه تجمع یافته و آلودگی بافت خوراكی ریشه كمتر است. بین صیفی جات، آلودگی خیار و بادمجان بیشتر بوده است. پوست گیری خیار شاید تاحدی به كاهش فلزات سنگین كمك كند.
آلودگی به سرب و نیكل در سبزیجات تهران، بیشتر از كادمیوم و آرسنیك بود. سرب و نیكل در مشتقات نفتی مورد استفاده در كارخانجات صنعتی یافت میشوند. آلودگی به نیكل و سرب در پیازهای كشت شده در اراضی اطراف پالایشگاه نفت تهران، به علت آلودگی نفتی خاك این منطقه گزارش شده است. متاسفانه هیچ راهكار قطعی برای نابودی فلزات سنگین در سبزیجات در منزل وجود ندارد. به منظور پیشگیری لازم است مسؤولان به طور جدی مانع استفاده از فاضلاب توسط كشاورزان متخلف شوند. همچنین تصفیه فاضلاب صنایع مهم است. در مزارع مجاور شهركهای صنعتی، معادن، كارخانجات، و ... نباید محصولات خوراكی كشت شوند.