به بهانه تولد نوری بیلگه جیلان
بیداری در زمستان
خدای نكرده اگر اهل دیدن برخی فیلم و سریالهای تركیه در خانه همسایهها هستید، احتمالا بازیهایی از چون مورات جمجیر و دوغو دمیركل را دیده اید؛ اولی در سریالهایی عمدتا كمدی بازی كرده كه قدر و قیمت آنچنانی به لحاظ هنری ندارند و منتقدان و تماشاگران جدیتر را نسبتی با این آثار نیست و دومی هم به جز بازی در سریالهای كمدی كمی تا قسمتی آبكی، بیشتر به عنوان یك استندآپ كمدین فعالیت میكند.
اما همین دو بازیگر در «درخت گلابی وحشی» در نقش پدر و پسری به نامهای ادریس و سینان، چنان متحول و متفاوت بازی میكنند كه دیگر كمتر نشانی از نقشهای سطح پایین آثار تلویزیونیشان دارند. این به هنر و توانایی مثال زدنی نوری بیلگه جیلان، كارگردان این فیلم برمی گردد كه به بهترین شكل از دو بازیگر كمدی و تلویزیونی كه آثارشان مخاطبان عام دارد، آشنازدایی میكند و در یك چالش اساسی بازیگری، آنها را در سخت ترین موقعیتهای انسانی قرار میدهد. شهامت جیلان در خطرپذیری، از درك و آگاهی و اشراف او به كارگردانی و دنیای فیلم میآید و این فیلمساز را در این آزمون سربلند میكند. استفاده از دو كمدین آثار نازل تلویزیونی در یك فیلم با ارزش و وسعت درخت گلابی وحشی، در صورت عدم حصول نتیجه مثبت، میتوانست به قیمت خدشه به كارنامه پراعتبار و غبطهبرانگیز جیلان تمام شود، اما حالا حتی همین بهرهگیری درست و خلاقانه و متفاوت از این دو بازیگر، یكی از مهمترین نقطه قوتهای فیلم است.
جیلان پیشتر در خواب زمستانی هم، استفادهای شجاعانه از دو بازیگر آثار تلویزیونی عامه پسند تركیه، یعنی هالوك بیلگینر و ملیسا سوزن، در نقشهای اصلی كرده بود و به عنوان یك جواهرشناس سینمایی به نقشهایی عمیق و تراش خورده چون آیدین و نهال رسید.
این مهارت، تنها یكی از ویژگیهای مهم نوری بیلگه جیلان است كه یكی از بزرگ ترین كارگردانهای این سالهای سینمای جهان محسوب میشود و مشتاقان جدی و نخبهپسند سینما، همیشه منتظر فیلم درخشان تازهای از او هستند. سینمای خوش عكس و با جهانبینی منحصربه فرد و نگاهی عمیق جیلان، همه آن محصولات تجاری، تلویزیونی و سطح پایین جم را در حد یك شوخی بی مزه، تنزل میدهد.
همان طور كه فیلمسازانی چون ییلماز گونی و شریف گورن، فضای عمیق و متفاوتی را در سینمای عامهپسند تركیه در گذشته ایجاد كردند، این سالها فیلمسازانی چون نوری بیلگه جیلان، سمیح كاپلان اوغلو و فاتح آكین، امیدهای سینمای تركیه را زنده نگاه داشته اند و به خوبی در مقابل آثار سطحی تلویزیونی و سینمایی آن كشور ایستادگی میكنند.