سازها برای جشن انقلاب كوك شدند

اركستر سمفونیك سازمان صدا و سیما این روزها سخت در حال تمرین است تا با اجرا در جشنواره موسیقی فجر آغازگر این جشنواره باشد

سازها برای جشن انقلاب كوك شدند

نوازنده‌ها یكی یكی از راه می‌رسند و سر جای خود می‌نشینند. یكی در حال كوك كردن سازش است، یكی دیگر ساز به دست وارد می‌شود و دیگری كه زودتر رسیده مشغول تمرین است. صداها بی هیچ نظم و هماهنگی ای در هم می‌پیچد، سازهایی كه هر كدام به تنهایی گوشنوازند در این بی نظمی پیش از تمرین مسیر خود را می‌روند و می‌شوند مصداق بارز همان عبارت معروف هر كسی ساز خودش را می‌زند. اما وقتی تجربه حضور در تمرین گروه‌های اركسترال را داشته باشی به‌خوبی می‌دانی مدت زمان كوتاهی كه بگذرد، سازها كه همه با هم همراه و هم مسیر شوند، معجزه موسیقی روی صحنه چه خواهد كرد. معجزه‌ای كه با اتحاد و همراهی نت‌ها روی صحنه شكل می‌گیرد و حالا كه قرار است برای جشن موسیقی انقلاب بنوازد، بیش از هر چیز می‌شود یادآور همان اتحاد بزرگ و مردمی كه در بهمن سال 1357 به نتیجه رسید. راه می‌روم و نوازنده‌ها را نگاه می‌كنم كه هر كدام غرق كار خود هستند تا این‌كه حدود یك ربع بعد آرش امینی، رهبر اركستر از راه می‌رسد، با لبخندی بر لب و چهره‌ای جدی. برای نوازنده‌ها پیام می‌فرستد كه همه سازهایشان را كوك كنند و آماده تمرین شوند. پس از این اعلام حضور و نزدیك شدن به شروع تمرین در استودیوی شماره سه معاونت برون‌مرزی سازمان صدا و سیما می‌نشیند تا چای بنوشیم و درباره اجرای پیش روی اركستر سمفونیك صدا و سیما با هم حرف بزنیم.

فجر با طعم موسیقی
اول از همه باید بپرسم اركستر صدا و سیما قصد دارد در آیین افتتاحیه جشنواره موسیقی فجر كه امسال به سی و پنجمین دوره از برگزاری خود رسیده، چه قطعاتی را اجرا كند. تمام حرف و حدیث‌های مشترك هر ساله درباره جشنواره را هم مطرح كردم. این‌كه جشنواره موسیقی فجر اصولا اجراهایی مرتبط با محوریت انقلاب را در خود ندارد و هر سال مورد انتقاد قرار می‌گیرد را هم به حرف هایم افزودم تا جواب امینی را بشنوم. او هم همه را می‌شنود و به‌دقت جواب می‌دهد: به‌طور طبیعی همه دلایل شكل گیری و برگزاری جشنواره فجر را می‌دانیم، اما جالب است كه هر سال این حرف‌ها فقط درباره جشنواره موسیقی فجر مطرح می‌شود. كسی نمی‌پرسد چرا در جشنواره فیلم و سایر رویدادها وصف روزهای انقلاب و مبارزه الزاما مطرح نیست.
موسیقی بیش از هنری در روزهای انقلاب با مردم بوده است، نه فیلم سینمایی در كار بوده نه تئاتر و نه دیگر هنرها، اما سرودهای انقلابی بسیاری در ذهن مردم و حتی نسل جدید مانده كه همه یادگار سال‌های مبارزه و پیروزی انقلاب هستند. امینی با من موافقت كرده و این را هم نشانی از تاثیرگذاری بالای هنر موسیقی می‌داند. او تاكید می‌كند: در زندگی روزمره هم همین‌طور است. مردم در روز حتما فیلم سینمایی یا تئاتر نمی‌بینند، اما موسیقی را حتما می‌شنوند.


همه قطعاتی كه اركستر می‌نوازد
با این همه امینی حواسش بوده برای جشن پیروزی انقلاب، اجرایی را تدارك ببیند كه حال و هوای انقلابی هم داشته باشد. البته او كه در رشته مدیریت هنری هم تحصیل كرده و علاوه بر انتخاب رپرتوار درست برای اجرا، حواسش به مخاطبان هم هست سعی كرده اجرایی تدارك ببیند كه چند مناسبت مهم ایرانی و جهانی را در آن مد نظر قرار دهد. او درباره قطعات این اجرا می‌گوید: اجرایمان را با سرود ملی ایران آغاز می‌كنیم و قطعه بعدی كه با حضور گروه كر سازمان صدا و سیما اجرا می‌شود هم «نیایش یزدان» از ساخته‌های حشمت سنجری خواهد بود. قطعه دیگری كه اجرا می‌كنیم از ساخته‌های لوریس چكناواریان بوده و در وصف تشییع پیكر یك قهرمان است. این قطعه با حال و هوای این روزها هم ارتباط دارد و به همین دلیل انتخاب شده است.
تشییع پیكر یك قهرمان اما ما را یاد وداع باشكوه مردم ایران با سردار شهید سلیمانی هم می‌اندازد. هم او و هم تمام قهرمان‌هایی كه رفتند تا انقلاب بماند.
امینی اما قطعاتی را هم به مناسبت دویست و پنجاهمین سال تولد بتهوون انتخاب كرده است. به گفته او امسال در محافل هنری موسیقی در جهان سال 2020 را به نام بتهوون نامگذاری كرده و اجراهای متعددی از آثار او خواهند داشت. رهبر اركستر سمفونیك صدا و سیما در این باره توضیح می‌دهد: برنامه ریزی كردیم در كنار قطعات ایرانی كه می‌نوازیم، چند اثر از بتهوون را هم اجرا كنیم. سمفونی شماره هشت بتهوون را كه خیلی زیبا و تكنیكی است، اجرا می‌كنیم و در بخش دوم هم دوباره از آثار بتهوون اجرا خواهیم كرد.


همراهی نوازنده برجسته روس با اركستر
در بخش دوم اجرای اركستر هم گراف مورژا، ویلونیست بزرگ روس همراه با اركستر سمفونیك صدا و سیما می‌نوازد. او چهره‌ای شناخته شده در دنیاست و پیشتر هم به ایران آمده و در یك اجرا امینی را همراهی كرده است.
رهبر اركستر سمفونیك صدا و سیما در این باره توضیح می‌دهد: در بخش دوم بزرگ ترین و مهم ترین كنسرتو ویلون دنیا را كه از آثار بتهوون است، اجرا می‌كنیم. این اثر بسیار تغزلی، زیبا، فلسفی و تكنیكی است، اما شنونده را آزار نمی‌دهد و به نظرم تجربه خوبی برای مخاطبان خواهد بود.


همه حرف و حدیث‌ها درباره مخاطبان ایرانی
كارهای اركسترال در ایران مخاطب چندانی ندارند. این هم یكی از حرف‌هایی است كه همیشه هست و اکثر اوقات چندان توضیح قانع كننده و راهكاری هم برایش ارائه نمی‌شود. این موارد را وقتی با امینی مطرح می‌كنم نكات مهمی را می‌گوید. او پاسخ به این موضوع را با ذكر یك مثال شروع كرده و می‌گوید: اولین اجرای رسمی من به‌عنوان رهبر در پاریس بود. یك قطعه كنسرتوی فلوت از آندره ژولیوه، آهنگساز معاصر فرانسوی اجرا كردم و پس از آن هم نینوای حسین علیزاده را. سالن متعجب بود كه بعد از یك اجرای پر از ساز، چگونه یك ساز نی كه از چوب ساده است، حددو 30 دقیقه توانست همه را مبهوت خود كند. البته این قطعه از ساخته‌های قوی آقای علیزاده است كه پاشا هنجنی هم آن را عالی اجرا كرد و توانست همه را تحت تاثیر قرار دهد. این اجرا دو شب دیگر هم تكرار شد و برای اجرای دوباره آن به یونسكو هم دعوت شدیم.
او در پایان سخنانش می‌گوید: دقت در انتخاب قطعه بسیار مهم است. رهبر باید در نظر بگیرد كه مخاطب كیست و چه روحیه‌ای دارد. اركسترهای اصلی كشور ما از امروز به فردایشان هیچ چیز معلوم نیست و در دو سه سال اخیر ده بار شهرزاد و پرنده آتشین را اجرا كرده‌اند. اركستر داشتن از هر چمن گلی نیست و مدیریت هنری دقیق می‌خواهد.
امینی، چای سرد شده اش را روی میز جا می‌گذارد و با ما خداحافظی می‌كند. بعد هم پرانرژی به سمت سالن می‌رود و تمرین را شروع می‌كند. همان سازهای كوك و ناكوك یك ربع پیش در مقابل چوب رهبری اركستر كه در دست او قرار گرفته جادو می‌كنند و در نهایت دقت و زیبایی می‌نوازند. سالن پر می‌شود از حركت‌های ظریف و ممتد نوازندگانی كه دستشان به ساز است، یك چشم به حركات رهبر اجرا دارند و چشم دیگر را هم به صفحات نت مقابلشان دوخته‌اند. صدای گوشنواز سازهایی كه از آبان امسال مشغول تمرین شده اند تا روز 23‌فجر در تالار وحدت بنوازد، به اوج خود رسیده كه با حال خوش سالن محل تمرین را ترك می‌كنم و می‌روم كه در روز اول جشنواره موسیقی فجر در تالار وحدت مخاطب این اجرای بی نظیر باشم.