مختصری درباره چند اصطلاح مناقشه‌برانگیز  بین ایران و افغانستان
در قسمت اول گزارش بالا درباره اظهارات اشرف غنی، رئیس‌جمهور افغانستان درباره زبان فارسی دری و واکنش‌ها به آن خواندید.
اگر چندان در جریان تفاوت برخی از این اصطلاحات مرتبط با زبان‌شناسی و به‌خصوص زبان‌های مرتبط با فارسی نیستید، اینجا كمی درباره فارسی دری، پهلوی، اردو و پشتو نوشته‌ایم كه با هر كدام آشنا شوید .  

فارسی: از معدود زبان‌هایی است كه در كنار زبان‌های یونانی، لاتین و سانسكریت به عنوان یكی از زبان‌های كلاسیك جهان برگزیده شده و در تاجیكستان و افغانستان هم زبان رسمی محسوب می‌شود؛ در ایران آن را فارسی، در افغانستان دری و در تاجیكستان آن را تاجیكی خطاب می‌كنند. از عربی، یونانی، آرامی، تركی و زبان‌های دیگر واژه‌هایی به زبان فارسی اضافه شده و آن را تبدیل به یكی از غنی‌ترین و پرمایه‌ترین زبان‌ها كرده است؛ فرهنگ دهخدا در 18 جلد به تنهایی گواه این ادعاست.  زبان فارسی در واقع ادامه زبان كهن‌تری به نام فارسی میانه یا پهلوی است كه در زمان ساسانیان گسترش یافته و در خراسان بزرگ جایگزین زبان‌های پارتی و بلخی شده بود.


دری: نوع یا شاخه‌ای از زبان فارسی است كه در همان دوره ساسانیان در دربار پادشاهان به كار می‌رفت و نوعی زبان درباری به حساب می‌آمد. دری در واقع نوعی صفت برای زبان فارسی است؛ یعنی چیزی به نام زبان دری نداریم بلكه زبان فارسی دری داریم كه به فارسی فاخر و ادبی یا كتابی اطلاق می‌شد. زبان پارسی دری، علاوه بر دربار پادشاهان ساسانی، در بخش‌های شرقی امپراتوری ایران یعنی خراسان بزرگ آن دوران و افغانستان امروز هم رواج داشت. بر اساس اسناد تاریخی در اواخر سلسله ساسانیان، دو شاخه از زبان پارسی در میان مردم كاربرد داشت كه به آنها به‌اختصار پارسی یا پهلوی و دری یا پارسی درباری می‌گفتند.



پهلوی: اواخر دوره ساسانیان دو شاخه از زبان فارسی یعنی فارسی دری و فارسی پهلوی در میان مردم كاربرد داشت كه دومی یعنی پارسی پهلوی یا پارسی میانه بیشتر در بین موبدان و دانشمندان و مردم استان پارس یا فارس امروز كاربرد داشت. پهلوی یا همان پارسی میانه در دوره اشكانیان یك زبان محلی محسوب می‌شود و بعد از پهلوی اشكانی تاثیر گرفت تا این كه در زمان ساسانیان زبان رسمی شاهنشاهی شد و بسیاری از كتیبه‌ها و اسناد ساسانی به پارسی میانه یا پهلوی نوشته شدند. این زبان حتی بعد از برافتادن سلسله ساسانیان نیز ادامه داشت و همچنان بعد از ورود اسلام به ایران هم از این زبان استفاده می‌شد و كتاب‌ها و اسنادی به این زبان وجود دارد اما تقریبا شاخه از بین رفته‌ای از زبان فارسی محسوب می‌شود.



اردو: این یكی، زبان مستقلی به حساب می‌آید و ارتباط آن با زبان فارسی فقط به لحاظ تبارشناسی است. زبان اُردو زبان ملی كشور پاكستان و یكی از ۲۲ زبان ملی در هندوستان است. این زبان هم مانند زبان فارسی از خانواده زبان‌های هند و آریایی است و به همین دلیل به فارسی نزدیك است اما شاخه‌ یا ریشه زبان فارسی محسوب نمی‌شود. زبان‌های اردو و هندی در واقع دو گویش از زبان هندوستانی هستند و كسانی كه هندوستانی بدانند، زبان اردو را می‌فهمند و همین طور برعكس. این زبان به خط فارسی_ عربی نوشته می‌شود و این یكی هم از دیگر دلایلی است كه آن را به فارسی مرتبط می‌كند.