تدریس مجازی با كت و زیرشلواری
«بچه‌ها نمای قدی‌ام را سركلاس ندارند، برای همین از شما چه پنهان جلوی دوربین كت رسمی می‌پوشم با زیرشلواری!» این بخشی از حرف‌های یكی از استادهای رشته علوم اجتماعی است. كسی كه از توصیفش می‌شود فهمید كه چطور زلف «كار در كلاس» و «كار در خانه» را گره زده، خودش می‌گوید برگزاری كلاس‌های مجازی درست شبیه همین قابی است كه تعریف كرده، یك تركیب عجیب و غریب! دكتر احمدی معتقد است برگزاری كلاس‌های مجازی با همه سختی‌هایش یك تجربه جدید است، او می‌گوید كار‌بران دانشگاه‌هایی كه پیش از این تجربه پذیرش دانشجوهای غیرحضوری و كلاس‌های مجازی را پشت‌سر گذاشته، راحت‌تر بوده‌اند. امكانات دانشگاه‌ها هم با یكدیگر متفاوت است چه ازنظر در اختیار داشتن تجهیزاتی مثل تخته و قلم نوری، چه از نظر استفاده از سامانه و نرم‌افزارهای مختلف. به عنوان مثال تعدادی از دانشگاها از یك سامانه یادگیری الكترونیكی به نام LMS استفاده می‌كنند و تعدادی دیگراز نرم‌افزار آموزشی به نام Adobe connect كه هركدام اینها شرایط برگزاری یك كلاس آموزشی را برای محصل‌ها فراهم می‌كند.


بی‌كلاسی نباشه ما آفلاینیم!
اما جدال بر سر حضور و غیاب دو سر دارد. به همان اندازه كه معلم‌ها و استادها برای نگهداشتن بچه‌ها سركلاس ابتكار به خرج می‌دهند دانشجوها و دانش‌آموزها هم برای دور زدن كلاس‌های مجازی ترفندهای خودشان را دارند. حمید دانشجوی كارشناسی مدیریت است و می‌گوید: «برای خیلی از استادها حضور و غیاب اهمیت ندارد، برای بعضی‌ها هم چرا! مثلا من برای فهمیدن احوال بچه‌ها موقع كلاس‌های مجازی كافی‌ست استوری‌ها را چك كنم، یكی پای لپ‌تاپ دراز كشیده، یكی همزمان از تلویزیون فیلم سینمایی تماشا می‌كند! گاهی هم برای استادهایی كه زیادی سختگیرند طی این مدت بپا گذاشتیم مثلا اگر استاد یكدفعه بچه‌ها را صدا كند یكی دو نفر همیشه هستند كه بیایند و در گروه‌های پیام‌رسان به بچه‌ها خبر بدهند.» سمانه دانش‌آموز پایه دهم است و می‌گوید: موقع فرار از كلاس‌های مجازی یكی از روش‌هایی كه به كار می‌گیرد استفاده از امكان «زمان‌بندی» پیغام  است، یعنی طی آن مدت زمانی كه نیست پیامی به صورت خودكار در گروه ارسال می‌شود كه نشان می‌دهد او در كلاس مجازی حضور دارد.



دقت كنید، اینجا خانواده نشسته!
وقتی با شاگردها و معلم‌های مختلف درباره تجربه آموزش مجازی‌شان حرف می‌زنیم. متفق‌القول همگی درباره حضور محسوس و نامحسوس خانواده‌ها دركلاس‌های درس برایمان حرف می‌زنند. حضوری كه در بیشتر مواقع برای دو طرف دردسرساز شده. خانم مجد كه معلم پایه ابتدایی است برایمان این طور توضیح می‌دهد: «بچه‌های من چون مقطع دبستان هستند اكثرا با گوشی‌های مادرشان سركلاس حاضر می‌شوند و یكی از معضلاتی كه خیلی از معلم‌ها شاید این روزها به آن دچار باشند دخالت مادرها یا سختگیری بیش از اندازه آنهاست، شاید قبلا كه رابطه دورادور بود وسواس هم كمتر بود و ماهم چالش نداشتیم»، اما حضور خانواده‌ها سركلاس‌های مجازی به همین ختم نمی‌شود تا جایی كه گاهی سر و صداهای محیط، كار دست دو طرف می‌دهد، حالا می‌خواهد پیچیدن صدای دعوای پدر و مادر حین روخوانی فرزندشان از كتاب در گروه كلاسی باشد یا استادی كه می‌گوید سر وصدای دختر بچه چهار‌ساله‌اش آنقدر زیاد است كه موقع تدریس یكی از مباحث مهم ترمودینامیك دانشجوها را به شیطنت وادار كند كه بپرسند: «استاد این صدای كیه؟»



ستاد مبارزه با آفلاین‌های آنلاین‌نما
این خاصیت دوران تحصیل است؛ طوری كه می‌تواند از هر دانشجو طفل گریزپایی بسازد كه با زدن تیك «حاضر» كنار اسمش برای فرار راهكارهای مختلف را امتحان كند. برای همین هم هنر پیچاندن و دورزدن كلاس حتی در شرایط مجازی هم برای بچه محصل‌ها حكم قانون پایستگی انرژی را دارد؛ هیچ وقت تمام نمی‌شود، بلكه از حالتی به حالتی دیگر تبدیل می‌شود. دكتر رسولی، استاد رشته مهندسی مكانیك است. قبل از این‌كه با او حرف بزنیم خیال می‌كردیم دور زدن كلاس‌های درس در شرایط مجازی چند برابر آسان‌تر از كلاس‌های حضوری است، اما او می‌گوید اساتید برای مقابله با این موضوع ترفندهای خاص خودشان را دارند. «تا جایی كه من اطلاع دارم دانشگاه‌ها بسته به سامانه، نرم‌افزار یا پیام‌رسانی كه دارند، انتخاب می‌كنند برای حضور در كلاس‌ها صدا و تصویر افراد حاضر را داشته باشند یا تنها به آنلاین بودن و چراغ روشن بسنده كنند. من خودم جزو آن گروهی هستم كه غیبت دانشجو برایم غیرقابل موجه است به همین خاطر برای این‌كه مطمئن باشم بچه‌ها سركلاس هستند یا نه؟ مثلا یكدفعه وسط كلاس از بچه‌ها سؤال می‌كنم چه كسانی آنلاین‌اند؟ آنهایی كه باشند همان دقیقه جواب می‌دهند آنهایی هم كه درس را دور زده باشند مشخص می‌شوند» یا یكی از معلم‌های مدرسه می‌گوید برای جلوگیری از فرار بچه‌ها آزمونك‌های ناگهانی و بی‌خبر برای بچه‌هایش تعریف كرده طوری كه برای جواب دادنش 5 الی 10 دقیقه فرصت دارند كه حضور خودشان را ثابت كنند و به سؤالات جواب دهند.



در خدمت و خیانت كلاس‌های مجازی
برگزاری كلاس‌های آنلاین طی این مدت برای اهالی تحصیل پر از نكات مثبت و منفی بود. برای همین هم خیلی‌ها وقتی از آن حرف می‌زنند از خوبی‌هایش غافل نمی‌شوند؛ از این‌كه نداشتن قید زمان و مكان در دنیای مجازی باعث شده تا هر وقت كه فرصت داشتند برای یادگیری دروس به فایل‌های صوتی معلم و استادشان یا جزوات رجوع كنند، یا در هزینه‌های كاغذ یا رفت و آمد از راه دور و نزدیك صرفه‌جویی كنند؛ اما این همه روی سكه آموزش مجازی نیست. به همین خاطر وقتی پای حرف‌های معلم‌ها و شاگردها می‌نشینیم هركدام از درد دل‌ها و مشكلاتشان هم
 برایمان می‌گویند.
خانم امیری یكی از معلم‌های مقطع ابتدایی است كه در این باره می‌گوید: «كلاس‌های حضوری به خصوص برای بچه‌های دبستانی باعث بالاتر رفتن تمركز و حواسشان موقع یادگیری می‌شود؛ با این‌كه آموزش و پرورش قول راه‌اندازی سامانه شاد را برای كلاس‌های مجازی داده  یکی از مشکلاتی که ما طی این مدت با آن رو به رو بودیم فارغ از بحث حجم و سرعت اینترنت سرگردانی بین پیام رسان‌های مختلف بود.از طرفی این اتفاق باعث می‌شد تا اینترنت و گوشی به بهانه درس زیر دست بچه های کوچکی قرار بگیرد که به اقتضای سن‌شان هنوز برای این حجم از دسترسی به اطلاعات و مطالب مختلف در فضای اینترنت آمادگی لازم را ندارند. موضوعی که اگر از کنترل خارج شود در زمینه تربیت بچه‌ها هم می‌‌تواند تاثیرات قابل توجهی بگذارد. برای همین فکر می‌کنم پشت سرگذاشتن کلاس‌های مجازی تجربه خوبی بود، اما همچنان کارهای زیادی در این حوزه انجام نداده ایم و راه های زیادی را نرفته‌ایم.


اندر احوالات كاربران «با كلاس» فضای مجازی
شوخی و خنده محصل‌ها در توییتر هم گل كرد و درباره كلاس‌های مجازی و آنلاین اظهارنظرهای مختلفی كردند كه بخش زیادی از آنها طنز بود! بعضی از این نظرات را در این‌جا برای‌تان جمع كردیم:
پسر زاگرس: می‌خوام وقتی بزرگ شدم یه نیسان بخرم پشتش بنویسم عاقبت آفلاین شدن سركلاس مجازی.
مژگان: سركلاس مجازی، یكی از بچه‌ها گفت: خانم من از فردا نمی‌تونم تو كلاس شركت كنم. پرسیدم: چرا؟ گفت: همسایه‌مون سربازه فردا مرخصی‌اش تموم می‌شه می‌ره وای فایشونو خاموش می‌كنه.
ماهی: جای خواهرم می‌رم كلاس مجازی و پاسخ سؤالات استاد رو می‌دم و نمره براش درو می‌كنم.
حشمت: تو كلاس مجازی می‌خواستم با رفیقم حرف بزنم نمی‌شد به بهونه تراش كردن رفتیم كنار سطل آشغال ویندوز حرف زدیم.
حسین: اول كلاس مجازی یه بار می‌نویسم صدا قطع و وصل می‌شه بعد هر ۵ دقیقه پیست می‌كنم تو چت
محمد: معلم خواهرزادم توی كلاس مجازی گفته چطوری میكروفن رو فعال كنم؟ خواهرزادم گفته Alt و F4 رو بگیر، معلمشون از كلاس افتاده بیرون.
هانیه: ساعت 8 صبح، سر كلاس مجازی استاد میگه بچه‌ها استراحت كنید من برم زیر گازو خاموش كنم!