هر دقیـقه یک دعوا

بررسی آمار نزاع و درگیری در جامعه با نگاهی به تنش‌های کرونایی

هر دقیـقه یک دعوا

خشم و عصبانیت كه طغیان كند، دیگر نه خودی می‌شناسد و نه غریبه. یك جرقه كوچك، یك عصبانیت لحظه‌ای، حتی یك اخم ساده، گاهی چنان شعله می‌كشد كه تر و خشك را با هم آتش می‌زند و می‌سوزاند. همان زمانی كه چشمت را ثانیه‌ای برای همه چیز روی هم می‌بندی، صبر و قرارت را سَر میبُری تا خشمت را روی سر همه خالی كنی، همان لحظه شاید خیلی چیزها را ببازی. خودت و خانواده‌ات را. زندگی و حتی جان عزیزت را. شواهد می‌گوید خشونت و نزاع نسبت به قبل و با توجه به شرایط موجود كمتر شده اما رقم این كاهش آنچنان هم چشمگیر نیست. قصد سیاه‌نمایی نداریم، اما این حقیقت ناخوشایند قابل انكار نیست و موضوعی است كه جامعه‌شناسان، روان‌شناسان و تمام آنهایی كه به نوعی با آسیب‌های اجتماعی سروكار دارند، بارها و بارها بیان كرده و در مورد آن هشدار داده‌اند. كم نیست آمار نزاع‌های خیابانی یا حتی خانوادگی كه با ضرب و جرح خفیف و شدید و حتی قتل یك یا چند نفر و سرخ شدن سنگفرش خیابان یا خانه به پایان می‌رسد. چند نفر را در صف اتوبوس یا تاكسی دیده‌اید كه به خاطر به‌هم زدن صف به هم ناسزا گفته و با هم درگیر شده‌اند؟ چندبار شاهد یقه‌گیری رانندگان وسایل نقلیه بر سر پیچیدن در خیابان یا تصادف بوده‌اید كه غائله آن یا با درگیری و ضرب و جرح یا قتل یكی از آن دو، تمام شده است؟ بر اساس آمارهای سازمان پزشكی قانونی كشور و در سال 97، 185 هزار و 686 زن و 394 هزار و 384 مرد به خاطر كتك‌كاری در نزاع راهی پزشكی قانونی شدند. با یك حساب و كتاب ساده مشخص می‌شود، هر ساعت 66 نزاع در كشور رخ می‌دهد. پزشكی قانونی در حالی این آمارها را ارائه داده كه این تعداد نزاع و ضرب و جرح به ثبت رسمی سازمان درآمده است و بسیاری از نزاع‌هایی كه در كوچه و خیابان و حتی خانه‌ها اتفاق می‌افتد، بدون هیچ شكایت رسمی تمام می‌شود و در آمارهای این سازمان نیز ثبت و ضبط نمی‌شود. به همین علت، می‌توان نتیجه گرفت كه آمارهای نزاع، بسیار بیشتر از آن چیزی است كه سازمان پزشكی قانونی كشور به طور رسمی آن را اعلام می‌كند. در یكی از این حوادث كه 16 فروردین امسال رخ داد، خون یك جوان 25 ساله در یك نزاع دسته‌جمعی، كف خیابان را رنگین كرد. پس از اعلام حادثه به پلیس 110، ماموران انتظامی به سرعت به محل نزاع در منطقه اتابك اعزام شدند. ماموران با حضور در محل حادثه با پیكر غرق در خون و نیمه‌جان پسر جوان روبه‌رو شدند كه در این نزاع‌جمعی از نواحی مختلف بدن از جمله كتف، شكم و كمر مورد ضربات چاقو قرار گرفته بود. جوان مجروح به سرعت به بیمارستان منتقل شد، اما درمان‌ها موثر واقع نشد و پسر جوان جان باخت. ماموران پس از انجام تحقیقات اولیه، پنج نفر از عاملان این نزاع را بازداشت كرده و دو نفر از عوامل این درگیری نیز خود را به پلیس معرفی كردند. در نهایت نیز با دستور بازپرس امور جنایی تهران، جسد مقتول به پزشكی قانونی منتقل شد و تحقیقات بیشتر درباره این پرونده ادامه دارد. همیشه خیابان‌ها یا اماكن عمومی شاهد دعوا و شاید قتل نیست و گاهی نیز عرصه خانواده شاهد نزاع و حتی قتل است. مواقعی پیش می‌آید كه حتی اعضای یك فامیل و هم‌خون‌ها هم تحمل نظرات و رفتارهای مخالف یكدیگر را ندارند و به جان هم می‌افتند و اینجاست كه زمینه برای وقوع یك حادثه ناگوار فراهم می‌شود. در یكی از این نزاع‌ها، اختلافات خانوادگی بین دو خانواده در روستای سیاهكان شهرستان فنوج باعث شد تا مردی با استفاده از یك اسلحه گرم، اعضای خانواده را كه سه زن بودند، به گلوله ببندد. براساس تحقیقات پلیس، علت اصلی وقوع این قتل، وجود اختلاف نظر بین اعضای خانواده بود كه در نتیجه این تیراندازی، دختر، مادر و مادربزرگ به قتل رسیدند.

راهکارهای کنترل خشم و خشونت
دكتر پرویز رزاقی / روان‌شناس
 خشونت علاوه بر این‌كه تاثیر اجتماعی نامطلوبی به همراه دارد، سلامت جسم و روح و روان را هدف می‌گیرد. افراد پرخاشگر، كسانی هستند كه هنجارهای جامعه و حق و حقوق دیگران را به‌راحتی زیرپا می‌گذارند. روحیه این اشخاص به‌گونه‌ای است كه چه حق با آنان باشد و چه نباشد، رفتار تند و خشنی از خود نشان می‌دهند تا با این روش، حق خود را از دیگران بگیرند. در این بین، هر چه شدت خشم و رفتاری كه فرد از خود نشان می‌دهد، شدیدتر باشد، كم‌كم به رویه و رفتار همیشگی او تبدیل شده و در هر واكنشی از خود خشم نشان می‌دهد كه تاثیر نامطلوبی در روابط با دیگران خواهد داشت.  گاهی فرد در زندگی روزمره خود و مسائل اقتصادی به قدری درگیر و دچار ناكامی است كه با كوچك‌ترین واكنشی مانند پیچیدن خودرویی جلوی خودرواش، به‌شدت عصبانی شده و یك نزاع را رقم می‌زند. علاوه بر اینها، خشونت و عصبانیت بر سلامت روح و جسم انسان نیز تاثیر مطلوب به همراه دارد و به دلیل بالا رفتن فشار خون و افزایش میزان ضربان قلب، فرد دچار استرس و اختلال عصبی شدید و در پی آن ممكن است دچار سكته مغزی و قلبی شود.  برای كنترل و كاهش خشونت، راهكارهای مختلفی وجود دارد. اولین و مهم‌ترین راه كه می‌تواند نتایج مثبتی داشته باشد، مراجعه به روان‌شناس، روانپزشك یا مشاور است. اگر افراد در یك محیط تنش‌زا قرار دارند، بهتر است محیط را ترك كرده، یك نفس عمیق بكشند و از یك تا 10 را به صورت برعكس بشمارند تا از میزان خشم‌شان كاسته شود. نوشیدن یك لیوان آب خنك نیز به كنترل خشم كمك می‌كند. افراد باید آموزش ببینند و یاد بگیرند كه توسل به خشونت و نزاع تنها راه رسیدن به خواسته‌ها و نیازها نیست و می‌توان از روش‌های مسالمت‌آمیزتری مانند گفت‌وگو نیز استفاده كرد تا نزاع و درگیری به حوادث بزرگ‌تری مانند قتل ختم نشود.

جای خالی نشاط 
دكتر امان‌ا... قرایی‌مقدم / جامعه‌شناس
 خشونت، زاییده ده‌ها عامل مختلف است و یك جامعه به خودی خود خشونت تولید نمی‌كند. یعنی مجموعه عواملی دست به دست می‌دهند تا خشونت تولید شده و در پی آن گاهی قتل و نزاع در جامعه رخ دهد. از نابسامانی‌ها و مشكلات اقتصادی مانندی بیكاری، تورم، نزاع‌های خیابانی یا خانوادگی، خشم، افزایش اعتیاد و طلاق میان زوج‌ها تا تزریق اخبار منفی توسط  رسانه‌‌ها، حتی ناسزاهایی كه در فضای مجازی یا عمومی گفته می‌شود، همه و همه دست به دست هم می‌دهند تا خشونت بیش از گذشته رواج پیدا كند. این عوامل كنترل نشده هستند و وقتی از كنترل خارج می‌شوند، مشخص است كه باید در انتظار وقوع خشونت در جامعه باشیم.  وقتی این عوامل كنترل نشوند و با گذشت زمان شدت پیدا كنند، توسل به انواع خشونت نیز یك موضوع عادی تلقی می‌شود. پیش‌زمینه بیش از 40 درصد نزاع‌های جمعی و قتل‌هایی كه در سطح جامعه رخ می‌دهد، این است كه چرا به من اخم كردی، چرا فریاد كشیدی، چرا نوبت را رعایت نكردی و مسائلی از این قبیل. متاسفانه هم‌اكنون شاهد این شرایط هستیم و می‌بینیم كه آستانه تحمل بسیاری از مردم به‌دلیل همین عوامل كاهش پیدا كرده و با مشاهده كوچك‌ترین ناملایمتی دست به خشونت می‌زنند كه همین مساله خشونت را هرچه بیشتر در جامعه ترویج می‌كند.  علاوه بر این موارد، جای شادی در كشور ما بسیار خالی است. نقطه مقابل خشونت شادی است. شما تصور كنید وقتی در جامعه هر روز كه از خواب بیدار می‌شویم، قیمت اجناس به شكل عجیب و غریبی تغییر و افزایش پیدا می‌كند، هر تولیدكننده‌ای كه از خواب بیدار می‌شود، رقم دلخواه جدید خود را اعلام می‌كند، چطور باید از مردم انتظار داشته باشیم شاد باشند و بخندند و خشونت‌ورزی نكنند؟ بر اساس نظرسنجی‌های جهانی، خشونت، تولید خشونت می‌كند.  شاد كردن یك جامعه، اثرات مثبت فراوانی به همراه دارد و علاوه بر این‌كه موجب پیشرفت همه‌جانبه در بخش‌های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و سیاسی می‌شود، از بروز و گسترش انواع مشكلات اجتماعی و ترویج خشونت در جامعه و مشكلات روحی و روانی جلوگیری كرده و باعث می‌شود تا مردم با امید بیشتری به آینده نگاه كنند و برای تسكین آلام و دردهای خود كمتر به خشونت متوسل شوند.  امروزه علاوه بر این‌كه شادی در جامعه ما كم و ناچیز است، مردم به دلیل درگیر بودن با مشكلات اقتصادی و تورم و گرانی، كمتر به سلامت جسم خود اهمیت می‌دهند. آن‌قدر كه كار و فعالیت دارند، خواب و استراحت كافی ندارند.  وقتی فرد خوب نخوابد و استراحت نكند، خود به خود زمینه را برای بروز خشم و نزاع‌های جمعی و حتی خانوادگی فراهم می‌كند. در این بین نیز یك یا چند نفر یا به سختی مضروب و مجروح می‌شوند یا در بدترین حالت جان خود را از دست می‌د‌هند.

روایت 2 جنایت خانوادگی به خاطر خشم
 خشونت،یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین عوامل در وقوع قتل است‌ که رد پای آن نه‌تنها در بسیاری از درگیری‌های خیابانی بلکه در بسیاری از قتل‌های خانوادگی نیز مشاهده می‌شود.به‌طوری‌که اوایل فروردین امسال بود که دعوای خونین دو برادر در یک میوه فروشی با قتل یکی از آنها‌ به پایان رسید. 
در این دعوای خونین که 14 فروردین‌ در یک مغازه میوه فروشی رخ داد، بر اثرحادثه آتش سوزی دو برادر 34 و 40 ساله که به‌شدت دچار سوختگی شده بودند به بیمارستان منتقل شدند. چند روز بعد، یعنی صبح 15 فروردین‌ برادر بزرگ‌تر به نام مصطفی به‌دلیل شدت سوختگی جانش را از دست داد و چون ماجرا مشکوک بود، گزارش این حادثه به قاضی جنایی تهران اعلام شد که او دستور تحقیق در این خصوص را صادر کرد. 
برادر کوچک‌تر پس از بهبود به همراه ماموری به دادسرای امور جنایی تهران منتقل شد و درخصوص این حادثه گفت: برادرم روز حادثه دستگاه کارتخوان خود را به مغازه آورد و همین باعث شد با هم درگیر شویم. درگیری ما شدت گرفت تا حدی که به تهدید کشیده شد. ناگهان چشمم به ظرف بنزین افتاد. به او گفتم اگر از مغازه بیرون نروی، مغازه را آتش می‌زنم. برادرم ظرف بنزین را برداشت و در کشمکشی که میان ما شکل گرفته بود، مقداری از بنزین را به روی برادرم پاشیدم و بخشی از بنزین را برادرم روی من پاشید. 
چون نزدیک بخاری بود، ناگهان آتش‌سوزی رخ داد و ما سوختیم، اما متاسفانه برادرم جانش را از دست داد.
 قتل همسر و مادرزن به‌خاطر مهریه
به اجرا گذاشتن مهریه توسط همسر نگهبان میانسال مسلح یکی از بانک های شهرستان بابلسر باعث شد تا این مرد،همسر و مادرزنش را به قتل برساند. 27 اردیبهشت امسال وقوع تیراندازی در یکی از روستا های بخش بهنمیر شهرستان بابلسر به پلیس گزارش شد و ماموران با حضور در محل با جسد زن ۴۷ ساله و مادر۷۰ ساله‌اش که با شلیک گلوله به قتل رسیده بودند،روبه‌رو شدند. 
سرهنگ سیدجعفر ساداتی، معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی در این باره گفت: متهم ۵۲ ساله در جریان تحقیقات اولیه مدعی شد، این اواخر با همسرش اختلاف و درگیری داشته که همین باعث شده همسرش قهر کرده و به خانه مادرش برود و مهریه‌اش  را مطالبه کند. 
متهم به قتل، روز جنایت متوجه این موضوع شده و قبل از رفتن به محل کارش،  خانه مادرزنش رفته و بعدا ز دعوا و درگیری با همسرش، او و مادر ۷۰ ساله وی را  با شلیک گلوله به قتل  رساند. سپس سراغ دو دخترش رفته و  هر دو را  با شلیک گلوله زخمی  کرد.

رابطه خشم و كرونا
گرچه قرایی‌مقدم معتقد است خشم نسبتا زیادی در جامعه وجود دارد و عده دیگری نیز همسو با او مدعی هستند با شیوع كووید - 19، آماز نزاع‌ها و خشم در جامعه و حتی خانواده‌ها نیز گسترش پیدا كرده است، اما گروه‌های اجتماعی دیگری در جامعه هستند كه نظرشان برخلاف نظر قرایی‌مقدم است و می‌گویند كووید -19 و قرنطینه خانگی آن‌گونه كه ادعا می‌شود، باعث افزایش خشونت و نزاع در میان خانواده‌ها 
نشده است.
با گذشت بیش از سه ماه از همه‌گیری كرونا و مرگ بیش از 200 هزار نفر در جهان در اثر ابتلا به این بیماری، اما تاثیرات مثبت آن غیر‌قابل انكار است. یكی دیگر از اثرات مثبت آن به‌جز پاك شدن محیط‌زیست و آبی شدن آسمان، تاثیر خوبی بود كه به گفته رئیس پلیس پیشگیری پایتخت بر نزاع‌های خانوادگی گذاشت. به اعتقاد او، با همه‌گیری كرونا، تماس‌های مردمی با موضوع درگیری‌های خانوادگی كاهش 
10 درصدی را تجربه كرد و در عین حال اخبار و شایعاتی كه مدعی‌اند جرم و جنایت در این چند ماه افزایش پیدا كرده، پایه و اساسی ندارد. 
سردار كیوان ظهیری با اشاره به ماموریت‌های پلیسی در سطح شهر تهران و تشریح نكات یاد شده، گفت: «ماموریت‌های پلیس 110، حضور در صحنه‌های جرم، كنترل تصادفات، جمع‌آوری معتادان و... از جمله ماموریت‌ها و عملیات‌های پلیس پیشگیری است كه در ابتدا به آنها ورود می‌كند بعد هر كدام را به پلیس تخصصی ارجاع می‌دهد. می‌توانم بگویم كه تمام ماموریت‌هایی كه به‌عهده پلیس قرار دارد به نحوی به‌عهده پلیس پیشگیری هم است. 
از ابتدای سال تاكنون 315 هزار و 572 تماس با مركز فوریت‌های پلیس گرفته شده كه از این تعداد 310 هزار و 957 مورد آن عملیاتی شده است، ضمن این‌كه بیشتر تماس‌ها با مركز فوریت‌های پلیسی در مورد نیاز به پلیس در محلی خاص بوده است یعنی فردی ماشین خود را بد پارك كرده و مانع رفت و آمد اهالی شده و اهالی آن محل با پلیس تماس گرفته و خواستار مداخله پلیس شدند كه بعد از این موضوع بیشترین تماس‌ها مربوط به نزاع و درگیری است.