7نکته در باب مساله جوانگرایی در رسانه ملی
فرصت به تازه نفس‌ها
42 ساله بود که بعد از شهادت محمدعلی رجایی به مقام ریاست‌جمهوری رسید و در حالی که هنوز موهای سر و محاسنش مشکی بود یکی از خطیرترین مناصب جمهوری نوپای اسلامی را در اوج جنگ عهده‌دار شد. در 50 سالگی هم به عنوان یکی از جوان‌ترین رهبران جهان برگزیده شد. احتمالا آیت‌ا... خامنه‌ای بیش از هر شخص دیگری در این کشور می‌داند تصدی سمت‌های مهم توسط جوانان چقدر سخت و در عین حال شیرین است. با همه اینها، ایشان مهم‌ترین تاکیدکننده بر جوانگرایی در کشور است. حالا سوال این است که جوانگرایی چیست؟ چه آفت‌ها و لطافت‌هایی دارد؟ سعی کردیم به بعضی سوال‌ها در این زمینه پاسخ دهیم.
۱
جوانان، موتور محرکه پیشبرد گفتمان‌ها
اول از همه بگوییم «گفتمان» همان «گفت‌وگو» نیست! گفتمان، ترجمه کلمه انگلیسی discourse است و تقریبا می‌توان گفت در واقع دستگاه فکری حاکم بر اذهان در یک دوران یا یک جامعه است. این گفتمان‌ها هستند که به ما می‌گویند در مواجهه با موضوعات مختلف چه عملکردی باید داشته باشیم. مثلا انقلاب اسلامی حاصل تسلط گفتمانی در جامعه ایرانی بود که استبداد داخلی و استعمار خارجی را بر نمی‌تافت و به همین دلیل سر بر طغیان علیه وضع موجود برداشت. در چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی، رهبر معظم انقلاب با انتشار بیانیه‌ای که به «گام دوم انقلاب» معروف شد برای دوره جدید انقلاب، منظومه فکری و گفتمانی را ترسیم کردند و مخاطب اصلی این بیانیه را هم جوانان قرار دادند.
اما چرا جوانان، مخاطب این بیانیه بودند؟ ماجرا این است که بعضی ویژگی‌های عمومی جوانی مانند شجاعت در تصمیم‌گیری و انعطاف‌پذیری برای تغییر در عادات و روحیات و افکار باعث می‌شود جوانان بهترین پیش‌برنده گفتمان‌های جدید باشند. این خصلت‌های جوانی است که باعث می‌شود فردی بپذیرد به گونه‌ای متفاوت از دیروز زندگی کند و برای پیشبرد آرمان‌ها و اهداف جدیدش بجنگد و ایثار کند.
اشاره به جوانگرایی در رسانه ملی به عنوان یک نقطه قوت یا تاکید بر عباراتی مانند دولت جوان حزب‌ا...ی هم در همین چارچوب فهمیده می‌شود. جوانان به عنوان موتور محرکه گفتمان، می‌توانند با استقرار در رسانه‌ها با استفاده از تجربه پیشکسوتان این عرصه، طرح‌ها و ایده‌های نو و جسورانه در اندازند و با توجه دادن افکار عمومی به اهمیت این موضوع، زمینه را برای استقرار دولتی جوان همسو با آرمان‌های انقلاب اسلامی مساعد کنند و با حضور در بدنه اجرایی، با عبور دادن سریع کشور از گردنه معضلات و مشکلات، فضای جامعه را برای استقرار گفتمان گام دوم انقلاب و پیشبرد آن در میان آحاد جامعه فراهم سازند.
۲
جوان، اما مومن و انقلابی
در خلال سخنان رهبر معظم انقلاب پیرامون موضوع جوانگرایی یک نکته خیلی به چشم می‌آید و آن هم تاکید ایشان بر یک صفت است: مومن انقلابی. حجت‌الاسلام سعید صلح میرزایی، نویسنده و پژوهشگر در این زمینه معتقد است که رفتارهای یک جوان مؤمن انقلابی را می‌توان به چهار بخش تقسیم کرد: اول، رفتارهای دینی و اخلاقی مثل اتکال و توکل به خدا، تلاش برای زمینه‌سازی ظهور امام زمان (علیه‌السلام)، فداکاری و ایثار و ... دوم، رفتارهای انقلابی مثل کوشش برای برپایی تمدن اسلامی، گوش سپردن به فرمان‌های رهبر، داشتن جاذبه و دافعه، حضور بهنگام در صحنه و ... سوم، رفتارهای سیاسی و اجتماعی و فرهنگی همچون مقابله با تهاجم فرهنگی، سرلوحه قرار دادن عمل به قانون، حفظ وحدت و پرهیز از تفرقه، انجام کار فرهنگی تمیز و خودجوش، تحکیم روابط خانوادگی و ... چهارم، رفتارهای اقتصادی و خدماتی همچون تلاش برای آبادانی کشور، قدم نهادن در مسیر خودکفایی کشور، تقویت تولید ملی و ...
۳
جوانگرایی فقط مدیریت نیست!
یکی از نکاتی که گاهی در مورد آن کج‌فهمی‌هایی صورت می‌گیرد، ساحت‌های مختلف جوانگرایی است. عده‌ای گمان می‌کنند که جوانگرایی فقط منحصر در تغییر مدیران است در‌صورتی که اگر نگوییم بیش، لااقل باید گفت به اندازه مدیریت در رسانه‌ها به ویژه در رسانه ملی، موضوع تولید محتوای رسانه‌ای دارای اهمیت زیادی است. برنامه‌سازی، اجرا، سریال‌سازی، فیلمنامه‌نویسی، تولید و .... عرصه‌های مختلفی هستند که صدا و سیما زمینه خوبی برای حضور جوانان در آنها را فراهم کرده است. حضور ده‌ها مجری و برنامه‌ساز در مهم‌ترین برنامه‌های تلویزیون و رادیو، ساخت سریال‌ها به دست کارگردانان و تهیه‌کنندگان جوان و... نمونه‌هایی از موفقیت جوانان برای حضور در این عرصه‌هاست.
۴
جوانگرایی، پیرزدایی نیست
وقتی بحث جوانگرایی توسط رهبر معظم انقلاب مطرح شد سر و صداهایی در مورد حضور برخی مدیران سن و سال‌دار در سمت‌های مختلف بلند شد. عده‌ای خواهان استعفا یا عزل مدیرانی شدند که سال‌ها در مسؤولیت‌های گوناگون استخوان خرد کرده بودند و با کوله‌باری از تجربه در مصدر امور قرار گرفته بودند. رهبر انقلاب ۲۳ اسفند ۹۷ در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری به این نکته مهم توجه داشتند و فرمودند: «شنیدم بعضی‌ها گفتند فلانی می‌گوید «جوانگرایی یعنی پیرزدایی»؛ بنده این را رد می‌کنم، مراد من پیرزدایی نیست. جوانگرایی یک معنایی است، باید روی آن فکر کرد، تأمل کرد؛ یک معنای روشنی از جوانگرایی داریم؛ معنایش پیرزدایی نیست.»
۵
دانشگاه جوان‌سازی
این وسط یک نکته را نباید فراموش کرد و آن هم این‌که جوانگرایی به معنای «بی‌تخصص‌گرایی» نیست! رسانه ملی، سال‌هاست با تاسیس دانشگاهی به نام دانشگاه صدا و سیما، تلاش کرده با کادرسازی میان جوانان، نسل‌های آتی مدیریتی و اجرایی صدا و سیما را تضمین کرده و مستمرا در عین تزریق نیروی جوانی به این رسانه، تجربه و علم را هم وارد آن کند. شهاب اسفندیاری، رئیس دانشگاه صدا و سیما معتقد است که این دانشگاه، آینده‌سازان رسانه ملی را تربیت می‌کند. او می‌گوید: اگر دانشگاه صدا و سیما ماموریت‌های خود را به درستی انجام دهد، بسیاری از اهداف دیرینه انقلاب اسلامی در حوزه فرهنگ و رسانه محقق می شود. رئیس دانشگاه صدا و سیما خاطرنشان می‌کند: شما آینده این رسانه را تعیین می کنید. اگر به دانش مسلح شوید و مبتنی بر معرف و اندیشه اصیل پیش بروید، این رسانه می تواند سامانه‌های باور قدرتمندتری از سامانه‌های باور ما ایجاد کند.وی در عین حال از تبادل اندیشه‌ها استقبال کرده و می‌گوید : ما با آموختن از تجارب دیگران هیچ مشکلی نداریم و عرصه فرهنگ و اندیشه را با ضرب و زور نمی توان فتح کرد. اندیشه را با اندیشه و فرهنگ را با فرهنگ باید پاسخ داد.
۶
جوانان را دلگرم کنیم
مدیران رسانه ملی در بخش‌های مختلف سازمان صدا و سیما مسؤولیت بخش‌هایی را به جوانان واگذار کرده تا آنها با ایده‌های بهتر، رونق بیشتر به امر برنامه‌سازی بدهند.
این اتفاق در سال‌های اخیر رشد بیشتری داشته و مدیران با سابقه که سال‌های زیادی از عمرشان را صرف خدمت کرده، میدان را در اختیار جوانان گذاشته‌اند تا استعدادهایشان را به منصه ظهور برسانند، زیرا مدیران با تجربه اعتقاد به جوانگرایی دارند؛ بنابراین از واگذاری مسؤولیت به جوانان استقبال می‌کنند.
این اتفاق را می‌توان در معاونت‌های مختلف رسانه ملی جست‌وجو کرد.
البته مدیران تلاش داشته‌اند با این اقدامات زمینه رشد، بالندگی، پویایی، ارتقای اعتماد به نفس و افزایش انگیزه را برای جوان‌تر‌ها فراهم کنند.
جوانان هم با تلاش بیشتر می‌کوشند زمینه رشد و ارتقای‌شان را فراهم کنند.
از سوی دیگر، مدیران ابتدا مسؤولیت‌های سنگین را به عهده جوانان نمی‌گذارند، بلکه تلاش می‌کنند جوانان به‌تدریج و پله پله قدم‌هایشان را بردارند.
به همین دلیل در سال‌های اخیر تهیه‌کنندگان جوان صاحب سبک و با تجربه به عنوان مدیر گروه منصوب می‌شوند. اگر مدیر گروهی توانمند باشد، به او مدیریت شبکه‌های کوچک‌تر و کم مسؤولیت داده می‌شود و مدیران چنین شبکه‌هایی هم برای شبکه‌های سراسری منصوب می‌شوند. این اتفاق میمون ارزشمند است، زیرا باعث شده جوانان با دلگرمی بیشتری به کارشان ادامه بدهند و هر روز برای بهتر شدن، سعی‌شان را کنند.
۷
آینده از آن ماست!
خیلی از ما جوانان ممکن است با چالش‌هایی مواجه و از ادامه راه سرد شویم اما تجربه انقلاب اسلامی نشان می‌دهد که می‌شود و می‌توانیم. چند سالی هم است که نشانه‌های تغییر نسلی و اعتماد به جوانان در رده‌های مختلف نظام دیده می شود و اگر فردی متکی به دانش و تخصص و البته روحیه انقلابی باشد هیچ دور نیست که روزی سکان مهم‌ترین بخش‌های این کشور را در دست بگیرد.
جوانان، موتور محرکه پیشبرد گفتمان‌ها
اول از همه بگوییم «گفتمان» همان «گفت‌وگو» نیست! گفتمان، ترجمه کلمه انگلیسی discourse است و تقریبا می‌توان گفت در واقع دستگاه فکری حاکم بر اذهان در یک دوران یا یک جامعه است. این گفتمان‌ها هستند که به ما می‌گویند در مواجهه با موضوعات مختلف چه عملکردی باید داشته باشیم. مثلا انقلاب اسلامی حاصل تسلط گفتمانی در جامعه ایرانی بود که استبداد داخلی و استعمار خارجی را بر نمی‌تافت و به همین دلیل سر بر طغیان علیه وضع موجود برداشت. در چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی، رهبر معظم انقلاب با انتشار بیانیه‌ای که به «گام دوم انقلاب» معروف شد برای دوره جدید انقلاب، منظومه فکری و گفتمانی را ترسیم کردند و مخاطب اصلی این بیانیه را هم جوانان قرار دادند.
اما چرا جوانان، مخاطب این بیانیه بودند؟ ماجرا این است که بعضی ویژگی‌های عمومی جوانی مانند شجاعت در تصمیم‌گیری و انعطاف‌پذیری برای تغییر در عادات و روحیات و افکار باعث می‌شود جوانان بهترین پیش‌برنده گفتمان‌های جدید باشند. این خصلت‌های جوانی است که باعث می‌شود فردی بپذیرد به گونه‌ای متفاوت از دیروز زندگی کند و برای پیشبرد آرمان‌ها و اهداف جدیدش بجنگد و ایثار کند.
اشاره به جوانگرایی در رسانه ملی به عنوان یک نقطه قوت یا تاکید بر عباراتی مانند دولت جوان حزب‌ا...ی هم در همین چارچوب فهمیده می‌شود. جوانان به عنوان موتور محرکه گفتمان، می‌توانند با استقرار در رسانه‌ها با استفاده از تجربه پیشکسوتان این عرصه، طرح‌ها و ایده‌های نو و جسورانه در اندازند و با توجه دادن افکار عمومی به اهمیت این موضوع، زمینه را برای استقرار دولتی جوان همسو با آرمان‌های انقلاب اسلامی مساعد کنند و با حضور در بدنه اجرایی، با عبور دادن سریع کشور از گردنه معضلات و مشکلات، فضای جامعه را برای استقرار گفتمان گام دوم انقلاب و پیشبرد آن در میان آحاد جامعه فراهم سازند.
۲
جوان، اما مومن و انقلابی
در خلال سخنان رهبر معظم انقلاب پیرامون موضوع جوانگرایی یک نکته خیلی به چشم می‌آید و آن هم تاکید ایشان بر یک صفت است: مومن انقلابی. حجت‌الاسلام سعید صلح میرزایی، نویسنده و پژوهشگر در این زمینه معتقد است که رفتارهای یک جوان مؤمن انقلابی را می‌توان به چهار بخش تقسیم کرد: اول، رفتارهای دینی و اخلاقی مثل اتکال و توکل به خدا، تلاش برای زمینه‌سازی ظهور امام زمان (علیه‌السلام)، فداکاری و ایثار و ... دوم، رفتارهای انقلابی مثل کوشش برای برپایی تمدن اسلامی، گوش سپردن به فرمان‌های رهبر، داشتن جاذبه و دافعه، حضور بهنگام در صحنه و ... سوم، رفتارهای سیاسی و اجتماعی و فرهنگی همچون مقابله با تهاجم فرهنگی، سرلوحه قرار دادن عمل به قانون، حفظ وحدت و پرهیز از تفرقه، انجام کار فرهنگی تمیز و خودجوش، تحکیم روابط خانوادگی و ... چهارم، رفتارهای اقتصادی و خدماتی همچون تلاش برای آبادانی کشور، قدم نهادن در مسیر خودکفایی کشور، تقویت تولید ملی و ...
۳
جوانگرایی فقط مدیریت نیست!
یکی از نکاتی که گاهی در مورد آن کج‌فهمی‌هایی صورت می‌گیرد، ساحت‌های مختلف جوانگرایی است. عده‌ای گمان می‌کنند که جوانگرایی فقط منحصر در تغییر مدیران است در‌صورتی که اگر نگوییم بیش، لااقل باید گفت به اندازه مدیریت در رسانه‌ها به ویژه در رسانه ملی، موضوع تولید محتوای رسانه‌ای دارای اهمیت زیادی است. برنامه‌سازی، اجرا، سریال‌سازی، فیلمنامه‌نویسی، تولید و .... عرصه‌های مختلفی هستند که صدا و سیما زمینه خوبی برای حضور جوانان در آنها را فراهم کرده است. حضور ده‌ها مجری و برنامه‌ساز در مهم‌ترین برنامه‌های تلویزیون و رادیو، ساخت سریال‌ها به دست کارگردانان و تهیه‌کنندگان جوان و... نمونه‌هایی از موفقیت جوانان برای حضور در این عرصه‌هاست.
۴
جوانگرایی، پیرزدایی نیست
وقتی بحث جوانگرایی توسط رهبر معظم انقلاب مطرح شد سر و صداهایی در مورد حضور برخی مدیران سن و سال‌دار در سمت‌های مختلف بلند شد. عده‌ای خواهان استعفا یا عزل مدیرانی شدند که سال‌ها در مسؤولیت‌های گوناگون استخوان خرد کرده بودند و با کوله‌باری از تجربه در مصدر امور قرار گرفته بودند. رهبر انقلاب ۲۳ اسفند ۹۷ در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری به این نکته مهم توجه داشتند و فرمودند: «شنیدم بعضی‌ها گفتند فلانی می‌گوید «جوانگرایی یعنی پیرزدایی»؛ بنده این را رد می‌کنم، مراد من پیرزدایی نیست. جوانگرایی یک معنایی است، باید روی آن فکر کرد، تأمل کرد؛ یک معنای روشنی از جوانگرایی داریم؛ معنایش پیرزدایی نیست.»
۵
دانشگاه جوان‌سازی
این وسط یک نکته را نباید فراموش کرد و آن هم این‌که جوانگرایی به معنای «بی‌تخصص‌گرایی» نیست! رسانه ملی، سال‌هاست با تاسیس دانشگاهی به نام دانشگاه صدا و سیما، تلاش کرده با کادرسازی میان جوانان، نسل‌های آتی مدیریتی و اجرایی صدا و سیما را تضمین کرده و مستمرا در عین تزریق نیروی جوانی به این رسانه، تجربه و علم را هم وارد آن کند. شهاب اسفندیاری، رئیس دانشگاه صدا و سیما معتقد است که این دانشگاه، آینده‌سازان رسانه ملی را تربیت می‌کند. او می‌گوید: اگر دانشگاه صدا و سیما ماموریت‌های خود را به درستی انجام دهد، بسیاری از اهداف دیرینه انقلاب اسلامی در حوزه فرهنگ و رسانه محقق می شود. رئیس دانشگاه صدا و سیما خاطرنشان می‌کند: شما آینده این رسانه را تعیین می کنید. اگر به دانش مسلح شوید و مبتنی بر معرف و اندیشه اصیل پیش بروید، این رسانه می تواند سامانه‌های باور قدرتمندتری از سامانه‌های باور ما ایجاد کند.وی در عین حال از تبادل اندیشه‌ها استقبال کرده و می‌گوید : ما با آموختن از تجارب دیگران هیچ مشکلی نداریم و عرصه فرهنگ و اندیشه را با ضرب و زور نمی توان فتح کرد. اندیشه را با اندیشه و فرهنگ را با فرهنگ باید پاسخ داد.
۶
جوانان را دلگرم کنیم
مدیران رسانه ملی در بخش‌های مختلف سازمان صدا و سیما مسؤولیت بخش‌هایی را به جوانان واگذار کرده تا آنها با ایده‌های بهتر، رونق بیشتر به امر برنامه‌سازی بدهند.
این اتفاق در سال‌های اخیر رشد بیشتری داشته و مدیران با سابقه که سال‌های زیادی از عمرشان را صرف خدمت کرده، میدان را در اختیار جوانان گذاشته‌اند تا استعدادهایشان را به منصه ظهور برسانند، زیرا مدیران با تجربه اعتقاد به جوانگرایی دارند؛ بنابراین از واگذاری مسؤولیت به جوانان استقبال می‌کنند.
این اتفاق را می‌توان در معاونت‌های مختلف رسانه ملی جست‌وجو کرد.
البته مدیران تلاش داشته‌اند با این اقدامات زمینه رشد، بالندگی، پویایی، ارتقای اعتماد به نفس و افزایش انگیزه را برای جوان‌تر‌ها فراهم کنند.
جوانان هم با تلاش بیشتر می‌کوشند زمینه رشد و ارتقای‌شان را فراهم کنند.
از سوی دیگر، مدیران ابتدا مسؤولیت‌های سنگین را به عهده جوانان نمی‌گذارند، بلکه تلاش می‌کنند جوانان به‌تدریج و پله پله قدم‌هایشان را بردارند.
به همین دلیل در سال‌های اخیر تهیه‌کنندگان جوان صاحب سبک و با تجربه به عنوان مدیر گروه منصوب می‌شوند. اگر مدیر گروهی توانمند باشد، به او مدیریت شبکه‌های کوچک‌تر و کم مسؤولیت داده می‌شود و مدیران چنین شبکه‌هایی هم برای شبکه‌های سراسری منصوب می‌شوند. این اتفاق میمون ارزشمند است، زیرا باعث شده جوانان با دلگرمی بیشتری به کارشان ادامه بدهند و هر روز برای بهتر شدن، سعی‌شان را کنند.
۷
آینده از آن ماست!
خیلی از ما جوانان ممکن است با چالش‌هایی مواجه و از ادامه راه سرد شویم اما تجربه انقلاب اسلامی نشان می‌دهد که می‌شود و می‌توانیم. چند سالی هم است که نشانه‌های تغییر نسلی و اعتماد به جوانان در رده‌های مختلف نظام دیده می شود و اگر فردی متکی به دانش و تخصص و البته روحیه انقلابی باشد هیچ دور نیست که روزی سکان مهم‌ترین بخش‌های این کشور را در دست بگیرد.
