رهبر معظم انقلاب در تازه‌ترین سخنرانی خود یک بیت شعر از زنده یاد امیری فیروزکوهی خواندند، رفتیم سراغ شکل گیری رفاقت دیرینه میان این شاعر و رهبری
داستان رفاقت یک شاعر و شعرشناس‌ترین مرد ایران
امیری فیروزکوهی، شاعر را شاید همه نشناسند، اما حالا چند روزی است که به‌واسطه شنیده شدن یک بیت شعر از او در سخنرانی اخیر رهبر انقلاب نامش مورد توجه قرار گرفته است. شاعر و ادیب معاصر که از قضا رهبری قبل‌تر هم نامش را به‌عنوان یکی از شاعران مورد علاقه خود مطرح کرده و خاطراتی را درباره دیدار با او تعریف کرده بودند. نگاهی می‌اندازیم به محتوای شعری که رهبر انقلاب از سید کریم امیری فیروزکوهی ملقب به سید‌الشعرا خواندند. همچنین می‌رویم سراغ آشنایی قدیمی ایشان با شاعری که سال ها پیش به سختی در خانه‌اش را به روی ایشان باز کرده، اما خیلی زود به دوستان صمیمی بدل شده‌اند، آن‌قدر که امیری فیروزکوهی بعد از ریاست جمهوری آیت‌ا... خامنه‌ای برای ایشان شعری بسراید. حضور پررنگ رهبر انقلاب در انجمن‌های ادبی فردوسی و فرخ تاحدی پررنگ بوده که بسیاری از شاعران بدون هماهنگی ایشان شعر خود را ارائه نمی‌کردند. امیری فیروزکوهی هم بارها در صحبت با شاعران رهبری را شعر شناس‌ترین مرد ایران دانسته بود.
یک آشنایی
توجه رهبر انقلاب به امیری فیروزکوهی و اشعارش به همین یک بیت محدود نمی‌شود و قبل‌تر هم روایت‌ها و سخنانی درباره آشنایی با این شاعر و علاقه به سروده‌هایش را بیان کرده‌اند. نشریه تبیینی- تحلیلی مسیر، وابسته به دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب اسلامی در پیش‌شماره نخست خود برای اولین‌بار زندگی ادبی رهبر را به روایت خودشان سال‌ها پیش منتشر کرد. با توجه به آنچه در این نشریه آمده، آقای خامنه‌ای با اشعار امیری فیروزکوهی در مجلات و مطبوعات آشنا شده بودند و شعرها تاثیر خاصی بر ایشان داشته است. این تاثیرگذاری به این شکل بیان شده است: «از عظمت شعر او متعجب می‌شدم. شعر او به سبک هندی بود که همان سبک صائب تبریزی و سبک غالب شعرای مشهد است. در جمع برخی از دوستان حرف از این شاعر به میان آمد که یکی‌شان گفت: من آدرس خانه او را در تهران دارم. من هم آدرس را گرفتم و بی‌درنگ به خانه ایشان رفتم.» هر چند رفتن به آدرس و کوبیدن در خانه کار راحتی بوده، اما ورود به آن و دیدار با امیری فیروزکوهی آن‌قدرها هم ساده نبوده است.آن‌طور که رهبر انقلاب بیان کرده‌اند خدمتکار خانه از دیدار خامنه‌ای جوان و ملبس به لباس روحانیت پشت در خانه حسابی جا می خورد و چند باری می‌گوید امیری فیروزکوهی خانه نیست، رهبر انقلاب هم یادداشتی چند خطی می‌نویسد و برای جناب شاعر می‌فرستد، از علاقه‌اش به اشعار او می‌نویسد و آخرش هم به خدمتکار می گوید دوباره برمی‌گردد. بازگشتی که یک دوستی طولانی مدت را رقم می‌زند و رهبری و آقای شاعر آن را تا پایان حیات امیری فیروزکوهی حفظ می کنند.
رهبر انقلاب درباره این دیدار این‌طور نوشته‌اند: «من اشعارش را برایش می‌خواندم و از شیوه خواندنم احساس می‌کرد که من شعرش را می‌فهمم و همه زیبایی‌هایش را درک می‌کنم. گاهی به برخی از نکات بدیع شعر ایشان اشاره می‌کردم که از خوشحالی بال درمی‌آورد. او بارها می‌گفت: هیچ کسی را مثل تو ندیدم که نکته‌ها و ظرافت‌های شعر مرا بفهمد. او چون می‌دید که از شعرش لذت می‌برم، از لذت من، لذت بیشتر و عمیق‌تری می‌برد!»
یک بیت شعر
اول از همه برویم سراغ همین یک بیت شعری که رهبر انقلاب خواندند:
شباب عمر به دانش گذشت و شیب به جهل
کتاب عمر مرا فصل و باب، پیش و پس است
مضامین جوانی و پیری در ادبیات فارسی و البته طبیعتا ادبیات جهان موضوعات مهمی هستند که مورد توجه شاعران قرار می‌گیرند، بسیار در ستایش جوانی و اغلب هم شکایت از ناتوانی‌های دوران پیری. شعری که مقام معظم رهبری از امیری فیروزکوهی در سخنرانی 14 خرداد امسال خواندند، اما مضمونی لااقل متفاوت با همین نگاه اغلب شاعران دارد. شاعر در حال نکوهشی متفاوت است و به این می‌پردازد که شخص در جوانی در پی کسب دانش و معرفت بوده و در پیری مسیر جهالت و نادانی را پیش گرفته است.
ایشان قبل‌تر هم در اردیبهشت 1396 و در مراسم روز جوان همین بیت را خطاب به جوانان حاضر در جلسه درس خارج فقه خوانده و گفته بودند: «بعضی ها جوانی‌های خوبی داشتند، امان از پیری شان؛ پیر که شدند هیچ. این [جوانی ها] را سعی کنید [نگه دارید]. البته شماها خوب هستید، شماها الحمدلله در خدمت انقلاب و در خدمت اسلام هستید. سعی کنید [این حالت] را نگه دارید. این ثبات قدم و استقامت در راه صحیح یک چیز خوبی است.»
این بیت حالا هم با همین هدف خوانده شده و تذکری دارد در خود برای آنها که روزگار جوانی شیوه‌ای دیگر داشته‌اند و بعدتر به روزگار پیری به‌قول معروف ترقی معکوس داشته‌اند!
یک رفاقت ادامه دار
همان‌طور که گفتیم دوستی و الفت شکل گرفته میان رهبر انقلاب و زنده یاد امیری فیروزکوهی ادامه دار شده و تا پایان حیات شاعر تداوم داشته است. رهبری در این‌باره نوشته است: «ارتباط من با ایشان بعد از انقلاب اسلامی نیز ادامه داشت. به مناسبت انتخاب من به‌عنوان رئیس‌جمهور، ایشان شعر تبریکی برایم فرستاد که در دیوان منتشرشده‌شان نیست، ولی در همین دیوان‌شان غزلی وجود دارد که خطاب به من سروده‌اند. البته ایشان اطلاع وسیعی از ادبیات عربی و فارسی داشت و به عربی هم شعر می‌سرود.
یک شعر
امیری فیروزکوهی سال ۱۳۵۹ در یکی از اشعارش به ارادت و دوستی با رهبر انقلاب اشاره کرده و می نویسد:
امیر خامۀ تقدیر این رقم زده است
که مهر خامنه‌ای نقش بر دل است مرا
ز لطف طبع و صفای ضمیر و لطف کلام
همیشه چهرۀ او در مقابل است مرا
خوش آن شب از همه شب‌های عمر و خلوت انس
که روی روشن او شمع محفل است مرا
دوستی مداوم با شعر و شاعران
دوستی نزدیك رهبر انقلاب و شاعران، اتفاقی است كه از روزگار جوانی ایشان رقم خورده، زمانی كه نه رهبر بوده‌اند و نه رئیس‌جمهور و این یعنی انس و الفتی با ادبیات داشته‌اند دیرینه و هنوز هم با طایفه شاعران، همین نزدیكی را دارند. مهدی اخوان‌ثالث، محمد‌حسین شهریار، عماد خراسانی، مظاهر مصفا و بسیاری شاعران بزرگ دیگر دوستان رهبری بوده‌اند و اغلب هم شعری به ایشان تقدیم كرده‌اند. ضمن این‌كه تا‌كنون بارها ابیاتی از زبان رهبری شنیده‌ایم كه قبل‌تر كمتر كسی سراغ‌شان رفته بوده، مثلا همین چند سال پیش زمانی كه در بیمارستان بستری بودند، خطاب به ملاقات‌كنندگان شعری خواندند كه هیچ‌كس نمی‌دانست از پروین اعتصامی است، اما بعد در ذهن خیلی‌ها نقش بست: هر بلایی كز تو آید رحمتی است/ هر كه را رنجی دهی، خود راحتی است... كه این هم نشان از انس ایشان نه فقط با شعر كلاسیك فارسی كه شعر امروز هم دارد.
توجه رهبر انقلاب به امیری فیروزکوهی و اشعارش به همین یک بیت محدود نمی‌شود و قبل‌تر هم روایت‌ها و سخنانی درباره آشنایی با این شاعر و علاقه به سروده‌هایش را بیان کرده‌اند. نشریه تبیینی- تحلیلی مسیر، وابسته به دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب اسلامی در پیش‌شماره نخست خود برای اولین‌بار زندگی ادبی رهبر را به روایت خودشان سال‌ها پیش منتشر کرد. با توجه به آنچه در این نشریه آمده، آقای خامنه‌ای با اشعار امیری فیروزکوهی در مجلات و مطبوعات آشنا شده بودند و شعرها تاثیر خاصی بر ایشان داشته است. این تاثیرگذاری به این شکل بیان شده است: «از عظمت شعر او متعجب می‌شدم. شعر او به سبک هندی بود که همان سبک صائب تبریزی و سبک غالب شعرای مشهد است. در جمع برخی از دوستان حرف از این شاعر به میان آمد که یکی‌شان گفت: من آدرس خانه او را در تهران دارم. من هم آدرس را گرفتم و بی‌درنگ به خانه ایشان رفتم.» هر چند رفتن به آدرس و کوبیدن در خانه کار راحتی بوده، اما ورود به آن و دیدار با امیری فیروزکوهی آن‌قدرها هم ساده نبوده است.آن‌طور که رهبر انقلاب بیان کرده‌اند خدمتکار خانه از دیدار خامنه‌ای جوان و ملبس به لباس روحانیت پشت در خانه حسابی جا می خورد و چند باری می‌گوید امیری فیروزکوهی خانه نیست، رهبر انقلاب هم یادداشتی چند خطی می‌نویسد و برای جناب شاعر می‌فرستد، از علاقه‌اش به اشعار او می‌نویسد و آخرش هم به خدمتکار می گوید دوباره برمی‌گردد. بازگشتی که یک دوستی طولانی مدت را رقم می‌زند و رهبری و آقای شاعر آن را تا پایان حیات امیری فیروزکوهی حفظ می کنند.
رهبر انقلاب درباره این دیدار این‌طور نوشته‌اند: «من اشعارش را برایش می‌خواندم و از شیوه خواندنم احساس می‌کرد که من شعرش را می‌فهمم و همه زیبایی‌هایش را درک می‌کنم. گاهی به برخی از نکات بدیع شعر ایشان اشاره می‌کردم که از خوشحالی بال درمی‌آورد. او بارها می‌گفت: هیچ کسی را مثل تو ندیدم که نکته‌ها و ظرافت‌های شعر مرا بفهمد. او چون می‌دید که از شعرش لذت می‌برم، از لذت من، لذت بیشتر و عمیق‌تری می‌برد!»
یک بیت شعر
اول از همه برویم سراغ همین یک بیت شعری که رهبر انقلاب خواندند:
شباب عمر به دانش گذشت و شیب به جهل
کتاب عمر مرا فصل و باب، پیش و پس است
مضامین جوانی و پیری در ادبیات فارسی و البته طبیعتا ادبیات جهان موضوعات مهمی هستند که مورد توجه شاعران قرار می‌گیرند، بسیار در ستایش جوانی و اغلب هم شکایت از ناتوانی‌های دوران پیری. شعری که مقام معظم رهبری از امیری فیروزکوهی در سخنرانی 14 خرداد امسال خواندند، اما مضمونی لااقل متفاوت با همین نگاه اغلب شاعران دارد. شاعر در حال نکوهشی متفاوت است و به این می‌پردازد که شخص در جوانی در پی کسب دانش و معرفت بوده و در پیری مسیر جهالت و نادانی را پیش گرفته است.
ایشان قبل‌تر هم در اردیبهشت 1396 و در مراسم روز جوان همین بیت را خطاب به جوانان حاضر در جلسه درس خارج فقه خوانده و گفته بودند: «بعضی ها جوانی‌های خوبی داشتند، امان از پیری شان؛ پیر که شدند هیچ. این [جوانی ها] را سعی کنید [نگه دارید]. البته شماها خوب هستید، شماها الحمدلله در خدمت انقلاب و در خدمت اسلام هستید. سعی کنید [این حالت] را نگه دارید. این ثبات قدم و استقامت در راه صحیح یک چیز خوبی است.»
این بیت حالا هم با همین هدف خوانده شده و تذکری دارد در خود برای آنها که روزگار جوانی شیوه‌ای دیگر داشته‌اند و بعدتر به روزگار پیری به‌قول معروف ترقی معکوس داشته‌اند!
یک رفاقت ادامه دار
همان‌طور که گفتیم دوستی و الفت شکل گرفته میان رهبر انقلاب و زنده یاد امیری فیروزکوهی ادامه دار شده و تا پایان حیات شاعر تداوم داشته است. رهبری در این‌باره نوشته است: «ارتباط من با ایشان بعد از انقلاب اسلامی نیز ادامه داشت. به مناسبت انتخاب من به‌عنوان رئیس‌جمهور، ایشان شعر تبریکی برایم فرستاد که در دیوان منتشرشده‌شان نیست، ولی در همین دیوان‌شان غزلی وجود دارد که خطاب به من سروده‌اند. البته ایشان اطلاع وسیعی از ادبیات عربی و فارسی داشت و به عربی هم شعر می‌سرود.
یک شعر
امیری فیروزکوهی سال ۱۳۵۹ در یکی از اشعارش به ارادت و دوستی با رهبر انقلاب اشاره کرده و می نویسد:
امیر خامۀ تقدیر این رقم زده است
که مهر خامنه‌ای نقش بر دل است مرا
ز لطف طبع و صفای ضمیر و لطف کلام
همیشه چهرۀ او در مقابل است مرا
خوش آن شب از همه شب‌های عمر و خلوت انس
که روی روشن او شمع محفل است مرا
دوستی مداوم با شعر و شاعران
دوستی نزدیك رهبر انقلاب و شاعران، اتفاقی است كه از روزگار جوانی ایشان رقم خورده، زمانی كه نه رهبر بوده‌اند و نه رئیس‌جمهور و این یعنی انس و الفتی با ادبیات داشته‌اند دیرینه و هنوز هم با طایفه شاعران، همین نزدیكی را دارند. مهدی اخوان‌ثالث، محمد‌حسین شهریار، عماد خراسانی، مظاهر مصفا و بسیاری شاعران بزرگ دیگر دوستان رهبری بوده‌اند و اغلب هم شعری به ایشان تقدیم كرده‌اند. ضمن این‌كه تا‌كنون بارها ابیاتی از زبان رهبری شنیده‌ایم كه قبل‌تر كمتر كسی سراغ‌شان رفته بوده، مثلا همین چند سال پیش زمانی كه در بیمارستان بستری بودند، خطاب به ملاقات‌كنندگان شعری خواندند كه هیچ‌كس نمی‌دانست از پروین اعتصامی است، اما بعد در ذهن خیلی‌ها نقش بست: هر بلایی كز تو آید رحمتی است/ هر كه را رنجی دهی، خود راحتی است... كه این هم نشان از انس ایشان نه فقط با شعر كلاسیك فارسی كه شعر امروز هم دارد.
