مهرداد جمال ارونقی، معاون فنی و امور گمرکی گمرک ایران با تشریح موجودی کالاهای دپوشده در بنادر و گمرکات کشور درباره آخرین وضعیت ترخیص کالاهای اظهاری به گمرکات کشور گفت: در حال حاضر موجودی کالاهای اساسی در بنادر کشور بیش از سه‌میلیون تن برآورد می‌شود که بیش از دومیلیون تن از این اقلام اساسی در بندر امام‌خمینی(ره) دپو شده است.  مهدی میراشرفی، رئیس کل گمرک ایران نیز در این‌باره می‌گوید در گمرکات دنیا معمولا مانده معقولی از کالا وجود دارد که برخی اوقات از آن به‌عنوان رسوب یا دپوی کالا نام برده می‌شود. با این حال براساس تحقیقات انجام شده هر یک روز معطلی در ترخیص و ماندگاری کالا، معادل یک‌درصد به قیمت تمام شده کالا اضافه کرده و این امر رقابت‌پذیری کالاهای صادراتی را کاهش می‌دهد و کالاهای وارداتی را برای واحدهای تولیدی و درنهایت مصرف‌کننده نهایی گران‌تر می‌کند.  نکته دیگر آن است که ما کالاهای اساسی را به طور مستقیم از کشتی به کامیون انتقال می‌دهیم و ترخیص می‌کنیم؛ یعنی اگر کالا مجوزهای بهداشتی و قرنطینه‌ای را داشته باشد، گمرک حتی ابتدا حقوق و عوارض گمرکی را وصول نمی‌کند و درصدی از کالاها را با ضمانت‌نامه ترخیص می‌کند.  وی تصریح کرد: در برخی مواقع نیز دلیل ماندگاری کالا آن است که مبالغ مربوط به ارزش کالا از طریق سیستم بانکی هنوز به فروشنده انتقال نیافته و فروشنده هم اسناد مالکیت را به خریدار ارائه نکرده که این امر موجب معطلی می‌شود. این مدت زمان بعد از تحریم‌ها افزایش پیدا کرده است؛ بنابراین نه ما و نه سازمان‌های مجوزدهنده هیچ‌کدام در این زمینه مقصر نیستیم و این ماندگاری در واقع آثار تحریم است که هم انتقال پول را سخت‌تر کرده و هم اخذ اسناد مالکیت را با دشواری مواجه کرده است.
کالاهای اساسی به‌زودی ترخیص می‌شوند
 روح‌ا... لطیفی،‌ سخنگوی گمرک ایران با بیان این‌که عمده دلایل توقف کالا در گمرکات کشور مربوط به عملکرد بانک مرکزی است به جام‌جم گفت: طبق قانون برای ترخیص هر کالایی باید منشا ارز آن به اطلاع بانک مرکزی برسد، اما این رویه برای کالاهای اساسی اجرا نشده و برای ترخیص این کالاها نیازی به تشریفات و دریافت کدرهگیری نیست.
وی با بیان این‌که پنج‌قلم کالای اساسی در گمرک دپو شده اظهار کرد: اکنون حدود سه‌میلیون تن کالا در گمرکات کشور وجود دارد که از این مقدار 1/5میلیون تن مربوط به ذرت و یک میلیون تن مربوط به کنجاله سویا، نهاده‌های دامی، سویا و دانه‌های روغنی است که اگر واردکنندگان آن قصد ترخیص داشته باشند می‌توانند امروز 2/5میلیون تن از آن را وارد کشور کنند و تنها به پرداخت عوارض دولتی و رعایت استانداردها نیاز است.
لطیفی با اشاره به این‌که تا چند هفته پیش برای واردات همه کالاها نیاز به کدرهگیری بانک مرکزی بود، تصریح کرد: به‌تازگی ستاد تنظیم بازار کشور دستور داده کالاهای اساسی می‌توانند بدون تشریفات معمول گمرکی وارد کشور شوند. از پنج‌قلم کالایی که در گمرک مانده سه مورد مربوط به نهاده‌های دامی و دو مورد مربوط به دانه‌های روغنی و روغن‌های نیمه‌جامد است که همچنان ارز 4200تومانی دریافت می‌کنند.
سخنگوی گمرک ایران در پاسخ به پرسش خبرنگار ما مبنی بر این‌که چرا با وجود تسهیلگری دولت برای واردات کالاهای اساسی همچنان این کالاها در گمرک مانده‌اند، گفت: صاحبان کالا نگران هستند این کالاها پس از ترخیص نتوانند از ارز 4200تومانی بهره‌مند شوند که در این صورت دیگر کالایی در اختیار نخواهند داشت و باید بدهی خود را به طرف خارجی بپردازند. یعنی این نگرانی برای واردکنندگان وجود دارد که نتوانند از ارز ترجیحی استفاده کنند.
به گفته وی، اگر کالاها در صف تامین ارز قرار بگیرند بیش از 70درصد کالاهایی که در حال حاضر در گمرک کشور هستند امکان ترخیص خواهند داشت. اما ادعای صاحبان کالاها این است که به‌رغم مصوبه ستاد تنظیم بازار، اعلامیه تامین ارز به آنها داده نمی‌شود که اگر این کار صورت بگیرد از سه‌میلیون و 200هزار تن کالای اساسی که در گمرک وجود دارد، حجم زیادی از آن ترخیص خواهد شد.  لطیفی گفت: آمار گمرک ایران نشان می‌دهد از ابتدای سال تا پایان مرداد، 13میلیون و 700هزار تن کالا وارد کشور شده که بیش از 10میلیون تن آن وارد و ترخیص شده است. این گره به دست بانک‌مرکزی باز می‌شود و با توجه به این‌که واردات کالاهای اساسی را در صف تامین ارز قرار داده، باید به بانک‌های عامل این اجازه را بدهد که اعلامیه آن را صادر کنند تا صاحبان این کالاها با ارائه این اعلامیه بتوانند بیش از 70درصد کالاهای خود را ترخیص کنند.  وی با مناسب دانستن وضعیت ترخیص کالا از گمرکات کشور افزود: فقط در پنج‌ماه ابتدایی امسال 10میلیون و 700هزارتن کالا تخلیه شده است، در حالی که قبلا در بندر امام چهارمیلیون تن کالا متوقف بود؛ اما در حال حاضر به حجم عادی دومیلیون تن رسیده است. سخنگوی گمرک ایران با بیان این‌که بخشی از کالاهای وارداتی مربوط به مواد اولیه و ماشین‌آلات صنعتی است، افزود: پیشنهاد شده است نوع نگاه به کالاهای گروه دو که مربوط به مواد اولیه تولید هستند به مثابه کالاهای اساسی باشد. ظاهرا تصویب اولیه برای ترخیص بدون کدرهگیری مواداولیه تولید انجام شده و در مرحله ابلاغ قرار دارد و به محض ابلاغ به گمرکات کشور این مصوبه اجرا خواهد شد.


بی‌وزیری صمت به تشدید مشکلات منجر شده است
 یوسف داوودی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با بیان این‌که چند میلیون تن کالای اساسی در گمرکات کشور درحال فاسد شدن است به خبرنگار جام‌جم گفت: متاسفانه ناهماهنگی بین بانک مرکزی و وزارت صمت باعث شده کالاهای اساسی در کشور خاک بخورند.  وی ادامه داد: در برخی موارد شاهدیم صادرکننده قصد استفاده از ارز خود را برای واردات ماشین‌آلات و مواد اولیه دارد، اما باز هم اجازه استفاده از این منابع به وی داده نمی‌شود.  داوودی با بیان این‌که ناهماهنگی بین بانک مرکزی، وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صمت باعث بروز مشکلاتی در زمینه واردات کالاهای اساسی و نهاده‌های تولید شده، تصریح کرد: بسیاری از کالاهایی که در حال حاضر در گمرکات و بنادر کشور مانده است درحوزه کالاهای اساسی و نهاده‌های تولیدی قرار دارند. طبیعتا هر چقدر این کالاها مدت زمان بیشتری در گمرک بمانند قیمت آنها در بازار داخل افزایش خواهد داشت و منجر به بر هم زدن تعادل عرضه و تقاضا خواهد شد.  عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس افزود: وزارت صمت 40درصد اقتصاد کشور را تشکیل می‌دهد، اما چند ماه است بدون وزیر به کار خود ادامه می‌دهد که قطعا ادامه این روند باعث بروز چنین مشکلاتی شده است.