به بهانه نقاشی تابلوی «شهدای فاجعه منا» روی دیواری حوالی سازمان حج و زیارت با خالق این اثر، استاد رضا بدرالسماء به گفت‌وگو نشسته‌ایم
آخرین طواف عشاق
به‌تازگی در خبرها آمده است كه به پیشنهاد سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و با همكاری سازمان زیباسازی به‌زودی نقاشی رضا بدرالسماء برای شهدای منا با عنوان «شهدای فاجعه منا» روی یكی از دیوارهای نزدیك سازمان حج و زیارت به شكل دیوارنگاره نقاشی خواهد شد. رضا بدرالسماء، نگارگر ۷۱ساله اصفهانی است كه تاكنون نمایشگاه‌های بسیاری در سطح جهان برپا كرده است. او علاوه‌بر نگارگری كتاب‌های نفیس شاعران پارسی‌زبان ازجمله حافظ، مولانا، خیام، عطار و فردوسی، انجام میناكاری ضریح حضرت مسلم‌بن‌عقیل(ع) و حبیب‌بن‌مظاهر(ع)، مقام حضرت ابوالفضل، كتیبه میناكاری نیم‌ضریح امام موسی‌كاظم و امام جواد علیهماالسلام و همچنین میناكاری پنجره فولاد حرم مطهر حضرت معصومه(س) را در كارنامه خود دارد. بدرالسماء همچنین سال گذشته و در نودمین سال روابط ایران و ژاپن، تابلوی «درخت دوستی» را به‌عنوان نماد دوستی دو كشور خلق كرد. با این استاد شاخص حوزه نگارگری به گفت‌وگو نشستیم تا از ماجرای خلق تابلوی «شهدای فاجعه منا» بیشتر بدانیم و حال و هوای آثار بدرالسماء را از نزدیك به تماشا بنشینیم.
كمی درباره تابلوی «شهدای فاجعه منا» برایمان بگویید. چه عاملی سبب شد كه سراغ این سوژه بروید؟
تحصیلاتم در رشته نگارگری و نقاشی ایرانی است و در تمام این سال‌ها كه از فعالیت هنری من می‌گذرد، بیشتر در این دو رشته به فعالیت پرداخته‌ام. از ابتدای انقلاب اسلامی، نیتم بر این بود كه آثاری مفهومی با محوریت آیات قرآن، احادیث و روایات اهل‌بیت(ع) و همچنین وقایع اجتماعی جامعه خلق كنم كه در عین بهره‌مندی از اصالت و سنت‌های پسندیده اسلام، به‌روز نیز باشد. خوشبختانه توفیق پیدا كردم كه به این هدفم جامه عمل بپوشانم و در این سال‌ها در راستای برنامه‌ای كه در ذهن داشتم به خلق آثار متعددی بپردازم. در ماجرای منا و شهادت حجاج نیز باز هم براساس همان دغدغه و نیت شخصی به خلق اثری پرداختم چراكه نسبت به همنوعان خود احساس دین و مسؤولیت كرده بودم. هنگامی که خبر این فاجعه را شنیدم بسیار متاثر شدم و خاطرم هست كه در آن ایام روز به روز ابعاد حادثه گسترده‌تر می‌شد. با دلم به این مساله اندیشیدم كه لازم است من هم در این اتفاق ناگوار قدمی بردارم و این حادثه را به تصویر بكشم. خداوند كمك كرد و این تابلو در اولین سالگرد شهدای فاجعه منا به اتمام رسید و در همان سال نیز تمبر یادبودی نیز از این تابلو منتشر شد.
كمی از خود تابلو و تكنیك‌های به كار گرفته در آن بگویید.
ما در نگارگری ایرانی چهار شیوه و سبك داریم: تصویرسازی، تذهیب، تشعیر و گل‌وپرنده. در تابلوی «شهدای فاجعه منا» از تمامی عناصر نگارگری بهره برده شده و علاوه بر این عناصر، خط نیز به عنوان عنصر مكمل به در تابلو به كار گرفته شد. اغلب قدما در نگارگری از خط برای تكمیل كار خود بهره می‌بردند و اغلب آیاتی از قرآن كریم را به خط خوش در تابلو به كار می‌بردند. من نیز از آیات قرآن و خط بهره بردم تا این اثر رنگ و بویی خدایی داشته باشد. به خصوص آیاتی كه به این نكته اشاره داشت كه زائران خانه كعبه و حجاج بیت‌ا... الحرام مهمانان خداوند هستند و اگر كسی به آنان آسیبی بزند به ساحت قدس الهی بی‌حرمتی كرده‌است.
در كشیدن این تابلو از گواش و آبرنگ استفاده شده و شیوه اجرای آن به صورت نقطه‌پرداز بوده است. همان‌طور كه در تابلو هم می‌توانید مشاهده كنید، 200نفر از حجاج به تصویر كشیده شده‌اند كه 100تا از آنها در حال طواف هستند و 100تای دیگر به شهادت رسیده‌اند كه این شهادت با عروج و تعالی به تصویر كشیده شده است.
به بهره‌مندی‌تان از آیات قرآن در تابلوی شهدای فاجعه منا اشاره كردید. این آیات چگونه انتخاب شدند؟
همان‌طور كه عرض كردم یكی از تكنیك‌های مكمل در آثار نگارگری كهن، بهره‌مندی از خط است و من هم مناسب دیدم كه از این تكنیك برای اضافه كردن آیات قرآن در حاشیه تابلو استفاده كنم. من در این سال‌ها شكر خدا با علمای بسیاری در ارتباط بوده‌ام و همواره برای خلق آثاری از این دست از راهنمایی‌ها و مشورت‌های این استادان بهره برده‌ام. برای انتخاب آیات قرآنی كه قرار بود در این تابلو به كار رود، گزینه‌هایی در ذهن داشتم كه آنها را به علما عرضه و با آنها مشورت كردم. در نهایت به این نتیجه رسیدیم كه از آیات100 سوره نسا و 25سوره حج استفاده كنیم كه دومی را بر دیوار خانه كعبه به تصویر كشیدم.
شما در این تابلو، 100زائری كه به شهادت رسیده‌اند را در حال عروج و تعالی سماع‌گونه به تصویر كشیدید. این ایده از كجا به ذهن‌تان رسید؟
خدا قسمت همه ما كند كه بتوانیم آن‌سوی پرده این عالم را ببینیم. كسی كه به فیض عظمای شهادت می‌رسد، پرده‌ها از مقابل چشمانش برداشته می‌شود و از همین رو سر از پا نمی‌شناسد تا به لقای معشوق نائل شود و همین است كه مشتاقانه به سوی محبوب پر می‌كشد. من تلاش كردم كه این نگاه را در عروج و پر گشودن شهدای واقعه منا به تصویر بكشم. همچنین تلاشم بر این بود كه حرمت بانوان در تابلویی كه می‌كشم حفظ شود و به همین علت در قسمتی كه جمعی از اجساد شهدای واقعه را انباشته روی هم می‌بینیم، هیچ بانویی به چشم نمی‌خورد.
آخرین پروژه‌ای كه در دست داشتید چه بود؟
من در این سال‌ها بیشتر این هدف را دنبال كرده‌ام كه به روز باشم و بتوانم با مخاطبی كه دارم از حیث آثار مربوط به این زمان ارتباط بگیرم. علاوه بر این برخی از وقایع تاریخی كه اخبار آن به ما رسیده مثل وقایع صدر اسلام را نیز مدنظر داشته‌ام و تلاش كرده‌ام در آن موضوعات نیز كار كنم. برای خلق آثار اینچنینی بیشتر تلاش كردم از سخنان اهل‌بیت(ع) و آیات قرآن كریم الهام بگیرم. برای مثال تاكنون چند طرح با موضوع غدیر و ولایت امیرالمومنین علی(ع) كار كرده‌ام.
همچنین در زمینه وقایع روز، درخصوص شهادت سردار شهید حاج قاسم سلیمانی دو تابلو كار كردم كه شكر خدا استقبال خوبی از آنها به عمل آمد. همچنین چندی پیش به مناسبت چهلمین سالگرد دفاع‌مقدس اثری به نام «مسیر ظهور» كار كردم كه جدیدترین اثر من محسوب می‌شود. این تابلو چند روز پیش در موزه دفاع‌مقدس اصفهان رونمایی شد. همچنین در این برنامه از پیشكسوتان عرصه جهاد و دفاع‌مقدس تجلیل شد كه تعداد زیادی از تصویر تابلوی «مسیر ظهور» تكثیر شد و به سرداران و جان‌بركفان عرصه دفاع‌مقدس حاضر در این برنامه تقدیم شد.
این تابلو در حال حاضر برای نمایش عموم در موزه دفاع‌مقدس اصفهان قابل‌دسترسی است؟
خیر. در حال حاضر تابلو در گالری شخصی من موجود است، چرا كه این تابلو و سایر آثار من همگی به‌صورت شخصی خلق شده‌اند و به‌صورت سفارشی یا حمایتی تولید نشده‌اند. همین تابلوی «شهدای فاجعه منا» را نیز من به‌صورت خودجوش و به‌عنوان یك تكلیف شخصی خلق كردم و به‌هیچ‌وجه سفارشی نبود. برای چهلمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی نیز اثری خلق كرده بودم كه آن نیز شخصی و بدون حمایت نهادها و سازمان‌های دولتی بود.
شما در كارنامه‌تان سابقه فعالیت هنری در اماكن متبركه را دارید نظیر انجام میناكاری ضریح حضرت مسلم‌بن عقیل(ع) و حضرت حبیب بن مظاهر(ع)، مقام حضرت ابوالفضل(ع)، كتیبه میناكاری نیم‌ضریح امام موسی كاظم و امام جواد علیهماالسلام. پروژه‌های اینچنینی چه حال و هوایی دارند؟
از ابتدای فعالیتم، آرزو داشتم آثاری داشته باشم كه در اماكن مقدسه مثل عتبات‌عالیات استفاده شوند. خوشبختانه این توفیق برایم حاصل شد تا در پروژه‌هایی كه فرمودید، خدمت كنم. رشته مینا و میناكاری رشته‌ای كاملا مجزا نسبت به نگارگری است و تخصص خاص خود را لازم دارد. هنرمندی كه می‌خواهد از حوزه‌ای مثل نگارگری به حوزه میناكاری تغییر سبك و حوزه بدهد، بایست دانش و تخصص لازم در حوزه تازه را به تمامی كسب كند و من نیز از این قاعده مستثنا نبودم به همین دلیل مدت مدیدی صرف آموختن هنر میناكاری كردم تا درنهایت توانستم در پروژه‌های هنر مینا فعالیت كنم. هنر میناكاری به‌واقع هنوز حرف برای گفتن دارد و مخاطب‌پسند است.
شما در دهه هشتم زندگی خود به‌سر می‌برید. انگیزه‌تان برای فعالیت در این سن و سال چیست؟
چیزی كه به من در این سن و سال انگیزه روزافزون می‌دهد ارتباط با مخاطب و تشویق مردم برای خلق آثار تازه است. من روزی بیش از هشت ساعت كار می‌كنم و زمانی هم كه استراحت می‌كنم، به این امید سر به بالین می‌گذارم كه فردا دوباره كارم را از سر بگیرم. مردمی كه در كوچه و خیابان مرا می‌بینند، اگر بشناسند اولین سوالی كه از من می‌پرسند این است كه در حال حاضر مشغول چه كاری هستم و تابلوی تازه‌ام در رابطه با چه موضوعی است؟ مردم دوست دارند حرف دل‌شان را بزنم و من نیز سعی می‌كنم مسائل روز و دغدغه‌های مردم جامعه را در قالب آثار خودم به تصویر بكشم و زبان گویای‌شان باشم.
این روزها چه می‌كنید؟
یكی از مهم‌ترین مشكلاتی كه مردم ما در این ایام با آن درگیر هستند، مساله تهاجم شدید دشمن از حیث اقتصادی و معیشتی است. من هم بعد از مشاهده این ركود شدید و مشكلات معیشتی به ذهنم رسید كه چه می‌توانم بكنم؟ به ذهنم خطور كرد كه یكی از راه‌های مناسب كارآفرینی در وضعیت بد اقتصادی امروز، انتشار كتاب‌های آموزشی است كه سبب اشاعه هنر ملی -میهنی‌مان می‌شود. در همین خصوص اقدام به نوشتن یك مجموعه كتاب با عنوان «نقش نگار» كردم كه جلد اول وارد بازار شده است. این كتاب را به محضر رهبر معظم انقلاب نیز عرضه كردم و گفتم پیرو سخنان شما در خصوص كارآفرینی این كتاب را نوشته‌ام. انتشار چنین كتاب‌هایی می‌تواند سبب احیای سبك و هنر ایرانی-اسلامی با الهام از نقوش اسلامی شود كه این مساله دغدغه رهبر معظم انقلاب نیز بوده است.
كار انتشار بقیه مجلدات این مجموعه به كجا رسید؟
در حال حاضر سه جلد از مجموعه نقش نگار آماده چاپ است كه متاسفانه به علت گرانی كاغذ و سایر هزینه‌های چاپ برای انتشارشان با مشكل مواجه هستیم. فكر می‌كنم این مجموعه باعث رونق صنایع‌دستی و كارآفرینی در این عرصه شود به‌خصوص با نظر به این امر كه نگارش این كتب با الهام از نقاشی ایرانی صورت گرفته است. نقوشی كه در این كتاب‌ها به معرفی و آموزش آنها پرداخته‌ام برای تحقق احیای سبك ایرانی- اسلامی نگارگری راهگشا هستند. نزدیك به 500طرح در این كتاب‌ها طراحی شده است كه تمام آنها با مطالعه و علم به جوانب امور نگارگری در این مجموعه گنجانده شده‌اند.
به اعتقاد من، اشاعه این آثار و هنر ایرانی - اسلامی حاضر در آنها باعث سربلندی کشور است.
تحصیلاتم در رشته نگارگری و نقاشی ایرانی است و در تمام این سال‌ها كه از فعالیت هنری من می‌گذرد، بیشتر در این دو رشته به فعالیت پرداخته‌ام. از ابتدای انقلاب اسلامی، نیتم بر این بود كه آثاری مفهومی با محوریت آیات قرآن، احادیث و روایات اهل‌بیت(ع) و همچنین وقایع اجتماعی جامعه خلق كنم كه در عین بهره‌مندی از اصالت و سنت‌های پسندیده اسلام، به‌روز نیز باشد. خوشبختانه توفیق پیدا كردم كه به این هدفم جامه عمل بپوشانم و در این سال‌ها در راستای برنامه‌ای كه در ذهن داشتم به خلق آثار متعددی بپردازم. در ماجرای منا و شهادت حجاج نیز باز هم براساس همان دغدغه و نیت شخصی به خلق اثری پرداختم چراكه نسبت به همنوعان خود احساس دین و مسؤولیت كرده بودم. هنگامی که خبر این فاجعه را شنیدم بسیار متاثر شدم و خاطرم هست كه در آن ایام روز به روز ابعاد حادثه گسترده‌تر می‌شد. با دلم به این مساله اندیشیدم كه لازم است من هم در این اتفاق ناگوار قدمی بردارم و این حادثه را به تصویر بكشم. خداوند كمك كرد و این تابلو در اولین سالگرد شهدای فاجعه منا به اتمام رسید و در همان سال نیز تمبر یادبودی نیز از این تابلو منتشر شد.
كمی از خود تابلو و تكنیك‌های به كار گرفته در آن بگویید.
ما در نگارگری ایرانی چهار شیوه و سبك داریم: تصویرسازی، تذهیب، تشعیر و گل‌وپرنده. در تابلوی «شهدای فاجعه منا» از تمامی عناصر نگارگری بهره برده شده و علاوه بر این عناصر، خط نیز به عنوان عنصر مكمل به در تابلو به كار گرفته شد. اغلب قدما در نگارگری از خط برای تكمیل كار خود بهره می‌بردند و اغلب آیاتی از قرآن كریم را به خط خوش در تابلو به كار می‌بردند. من نیز از آیات قرآن و خط بهره بردم تا این اثر رنگ و بویی خدایی داشته باشد. به خصوص آیاتی كه به این نكته اشاره داشت كه زائران خانه كعبه و حجاج بیت‌ا... الحرام مهمانان خداوند هستند و اگر كسی به آنان آسیبی بزند به ساحت قدس الهی بی‌حرمتی كرده‌است.
در كشیدن این تابلو از گواش و آبرنگ استفاده شده و شیوه اجرای آن به صورت نقطه‌پرداز بوده است. همان‌طور كه در تابلو هم می‌توانید مشاهده كنید، 200نفر از حجاج به تصویر كشیده شده‌اند كه 100تا از آنها در حال طواف هستند و 100تای دیگر به شهادت رسیده‌اند كه این شهادت با عروج و تعالی به تصویر كشیده شده است.
به بهره‌مندی‌تان از آیات قرآن در تابلوی شهدای فاجعه منا اشاره كردید. این آیات چگونه انتخاب شدند؟
همان‌طور كه عرض كردم یكی از تكنیك‌های مكمل در آثار نگارگری كهن، بهره‌مندی از خط است و من هم مناسب دیدم كه از این تكنیك برای اضافه كردن آیات قرآن در حاشیه تابلو استفاده كنم. من در این سال‌ها شكر خدا با علمای بسیاری در ارتباط بوده‌ام و همواره برای خلق آثاری از این دست از راهنمایی‌ها و مشورت‌های این استادان بهره برده‌ام. برای انتخاب آیات قرآنی كه قرار بود در این تابلو به كار رود، گزینه‌هایی در ذهن داشتم كه آنها را به علما عرضه و با آنها مشورت كردم. در نهایت به این نتیجه رسیدیم كه از آیات100 سوره نسا و 25سوره حج استفاده كنیم كه دومی را بر دیوار خانه كعبه به تصویر كشیدم.
شما در این تابلو، 100زائری كه به شهادت رسیده‌اند را در حال عروج و تعالی سماع‌گونه به تصویر كشیدید. این ایده از كجا به ذهن‌تان رسید؟
خدا قسمت همه ما كند كه بتوانیم آن‌سوی پرده این عالم را ببینیم. كسی كه به فیض عظمای شهادت می‌رسد، پرده‌ها از مقابل چشمانش برداشته می‌شود و از همین رو سر از پا نمی‌شناسد تا به لقای معشوق نائل شود و همین است كه مشتاقانه به سوی محبوب پر می‌كشد. من تلاش كردم كه این نگاه را در عروج و پر گشودن شهدای واقعه منا به تصویر بكشم. همچنین تلاشم بر این بود كه حرمت بانوان در تابلویی كه می‌كشم حفظ شود و به همین علت در قسمتی كه جمعی از اجساد شهدای واقعه را انباشته روی هم می‌بینیم، هیچ بانویی به چشم نمی‌خورد.
آخرین پروژه‌ای كه در دست داشتید چه بود؟
من در این سال‌ها بیشتر این هدف را دنبال كرده‌ام كه به روز باشم و بتوانم با مخاطبی كه دارم از حیث آثار مربوط به این زمان ارتباط بگیرم. علاوه بر این برخی از وقایع تاریخی كه اخبار آن به ما رسیده مثل وقایع صدر اسلام را نیز مدنظر داشته‌ام و تلاش كرده‌ام در آن موضوعات نیز كار كنم. برای خلق آثار اینچنینی بیشتر تلاش كردم از سخنان اهل‌بیت(ع) و آیات قرآن كریم الهام بگیرم. برای مثال تاكنون چند طرح با موضوع غدیر و ولایت امیرالمومنین علی(ع) كار كرده‌ام.
همچنین در زمینه وقایع روز، درخصوص شهادت سردار شهید حاج قاسم سلیمانی دو تابلو كار كردم كه شكر خدا استقبال خوبی از آنها به عمل آمد. همچنین چندی پیش به مناسبت چهلمین سالگرد دفاع‌مقدس اثری به نام «مسیر ظهور» كار كردم كه جدیدترین اثر من محسوب می‌شود. این تابلو چند روز پیش در موزه دفاع‌مقدس اصفهان رونمایی شد. همچنین در این برنامه از پیشكسوتان عرصه جهاد و دفاع‌مقدس تجلیل شد كه تعداد زیادی از تصویر تابلوی «مسیر ظهور» تكثیر شد و به سرداران و جان‌بركفان عرصه دفاع‌مقدس حاضر در این برنامه تقدیم شد.
این تابلو در حال حاضر برای نمایش عموم در موزه دفاع‌مقدس اصفهان قابل‌دسترسی است؟
خیر. در حال حاضر تابلو در گالری شخصی من موجود است، چرا كه این تابلو و سایر آثار من همگی به‌صورت شخصی خلق شده‌اند و به‌صورت سفارشی یا حمایتی تولید نشده‌اند. همین تابلوی «شهدای فاجعه منا» را نیز من به‌صورت خودجوش و به‌عنوان یك تكلیف شخصی خلق كردم و به‌هیچ‌وجه سفارشی نبود. برای چهلمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی نیز اثری خلق كرده بودم كه آن نیز شخصی و بدون حمایت نهادها و سازمان‌های دولتی بود.
شما در كارنامه‌تان سابقه فعالیت هنری در اماكن متبركه را دارید نظیر انجام میناكاری ضریح حضرت مسلم‌بن عقیل(ع) و حضرت حبیب بن مظاهر(ع)، مقام حضرت ابوالفضل(ع)، كتیبه میناكاری نیم‌ضریح امام موسی كاظم و امام جواد علیهماالسلام. پروژه‌های اینچنینی چه حال و هوایی دارند؟
از ابتدای فعالیتم، آرزو داشتم آثاری داشته باشم كه در اماكن مقدسه مثل عتبات‌عالیات استفاده شوند. خوشبختانه این توفیق برایم حاصل شد تا در پروژه‌هایی كه فرمودید، خدمت كنم. رشته مینا و میناكاری رشته‌ای كاملا مجزا نسبت به نگارگری است و تخصص خاص خود را لازم دارد. هنرمندی كه می‌خواهد از حوزه‌ای مثل نگارگری به حوزه میناكاری تغییر سبك و حوزه بدهد، بایست دانش و تخصص لازم در حوزه تازه را به تمامی كسب كند و من نیز از این قاعده مستثنا نبودم به همین دلیل مدت مدیدی صرف آموختن هنر میناكاری كردم تا درنهایت توانستم در پروژه‌های هنر مینا فعالیت كنم. هنر میناكاری به‌واقع هنوز حرف برای گفتن دارد و مخاطب‌پسند است.
شما در دهه هشتم زندگی خود به‌سر می‌برید. انگیزه‌تان برای فعالیت در این سن و سال چیست؟
چیزی كه به من در این سن و سال انگیزه روزافزون می‌دهد ارتباط با مخاطب و تشویق مردم برای خلق آثار تازه است. من روزی بیش از هشت ساعت كار می‌كنم و زمانی هم كه استراحت می‌كنم، به این امید سر به بالین می‌گذارم كه فردا دوباره كارم را از سر بگیرم. مردمی كه در كوچه و خیابان مرا می‌بینند، اگر بشناسند اولین سوالی كه از من می‌پرسند این است كه در حال حاضر مشغول چه كاری هستم و تابلوی تازه‌ام در رابطه با چه موضوعی است؟ مردم دوست دارند حرف دل‌شان را بزنم و من نیز سعی می‌كنم مسائل روز و دغدغه‌های مردم جامعه را در قالب آثار خودم به تصویر بكشم و زبان گویای‌شان باشم.
این روزها چه می‌كنید؟
یكی از مهم‌ترین مشكلاتی كه مردم ما در این ایام با آن درگیر هستند، مساله تهاجم شدید دشمن از حیث اقتصادی و معیشتی است. من هم بعد از مشاهده این ركود شدید و مشكلات معیشتی به ذهنم رسید كه چه می‌توانم بكنم؟ به ذهنم خطور كرد كه یكی از راه‌های مناسب كارآفرینی در وضعیت بد اقتصادی امروز، انتشار كتاب‌های آموزشی است كه سبب اشاعه هنر ملی -میهنی‌مان می‌شود. در همین خصوص اقدام به نوشتن یك مجموعه كتاب با عنوان «نقش نگار» كردم كه جلد اول وارد بازار شده است. این كتاب را به محضر رهبر معظم انقلاب نیز عرضه كردم و گفتم پیرو سخنان شما در خصوص كارآفرینی این كتاب را نوشته‌ام. انتشار چنین كتاب‌هایی می‌تواند سبب احیای سبك و هنر ایرانی-اسلامی با الهام از نقوش اسلامی شود كه این مساله دغدغه رهبر معظم انقلاب نیز بوده است.
كار انتشار بقیه مجلدات این مجموعه به كجا رسید؟
در حال حاضر سه جلد از مجموعه نقش نگار آماده چاپ است كه متاسفانه به علت گرانی كاغذ و سایر هزینه‌های چاپ برای انتشارشان با مشكل مواجه هستیم. فكر می‌كنم این مجموعه باعث رونق صنایع‌دستی و كارآفرینی در این عرصه شود به‌خصوص با نظر به این امر كه نگارش این كتب با الهام از نقاشی ایرانی صورت گرفته است. نقوشی كه در این كتاب‌ها به معرفی و آموزش آنها پرداخته‌ام برای تحقق احیای سبك ایرانی- اسلامی نگارگری راهگشا هستند. نزدیك به 500طرح در این كتاب‌ها طراحی شده است كه تمام آنها با مطالعه و علم به جوانب امور نگارگری در این مجموعه گنجانده شده‌اند.
به اعتقاد من، اشاعه این آثار و هنر ایرانی - اسلامی حاضر در آنها باعث سربلندی کشور است.
ضمیمه نوجوانه
تیتر خبرها
