امسال از حماسه‌ای به عظمت راهپیمایی اربعین، فقط فرصتی برای عرض ارادت برایمان مانده؛ ارادتی به سیدالشهدا که نشان بدهیم، فرقی نمی‌کند در جاده نجف به کربلا شب‌مان را صبح کنیم یا در شهر و دیار و خانه‌هایمان. حالا اربعین رسیده و ویروسی کوچک، فرصت چشیدن خستگی شیرین تا رسیدن به کربلا و دیدن حرم سیدالشهدا را از همه ما گرفته است؛ اربعینی که دلمان می‌خواست مثل همیشه به اندازه یک نگاه و یک تعظیم، توانی برای عرض ارادت داشته باشیم. اما می‌شود در این روزهای عجیب، فقط به کوله‌های خالی کنار اتاق نگاه نکرد و اشک دلتنگی نریخت. می‌شود از همین‌جا قدم‌هایی را در مسیر کربلا برداشت؛ قدم‌هایی به اندازه لبخند روی لب بعضی از کودکان، به میزان نگاه قدردانی و خوشحالی بعضی از پدران یا به قدر نشاندن عشق به امام‌حسین(ع) بر قلب فرزندان این شهر. حالا هرکسی در هر نقطه‌ای از این کشور، راهی، روشی، پویشی یا جنبشی را برای باشکوه برگزارکردن اربعین امسال پیدا کرده است.
 پویش هر عمود، یک گوشی
محمدحسین فرجی پویش «هر عمود، یک گوشی» را در شبکه‌های اجتماعی به راه انداخته؛ پویشی که او از روز ثبت‌نام فرزندانش در مدرسه به فکر راه انداختن آن بود: «ما تصمیم قطعی گرفته بودیم بچه‌ها فقط آموزش مجازی ببینند و به مدرسه نروند، اما دیدم خانواده‌هایی هستند که به دلیل نداشتن تلفن‌همراه هوشمند، ناچارند بچه‌هایشان را به مدرسه بفرستند؛ پس شیوع کرونا چه می‌شود؟» حالا قرار است به نیت هرکدام از عمودهای مسیر کربلا، بخشی از هزینه سفر اربعین امسال را جهت خرید یک گوشی برای دانش‌آموزان کم‌بضاعت هزینه کنند. اما چرا هر عمود؟ «عمود در پیاده‌روی اربعین نقش خیلی مهمی برای زائران دارد؛ مثلا در طول مسیر همه می‌پرسند عمود چندم برای ناهار بایستیم؟ عمود چندم عکس یادگاری بگیریم؟ عمود چندم اینترنت دارد؟ چند عمود دیگر به حرم ارباب مانده است؟ عمود حتی در شعر شاعران مذهبی هم جایگاه ویژه‌ای دارد. به نظرم رسید خیلی زیباست که به نیت تک‌تک همان عمودهای دوست‌داشتنی‌مان، دل دانش‌آموزانی را شاد کنیم.» همین شد که آقای فرجی همراه دوستانش این پویش را به راه انداخت و حالا این پویش منحصر به شهر خاصی نبوده و به شمالی‌ترین و جنوبی‌ترین شهرهای ایران هم رسیده است.
 پویش توزیع 1452 بسته موادغذایی
موکب‌ها همیشه سهم بزرگی در مسیر راهپیمایی اربعین دارند و به عنوان جایی برای استراحت زائران، نشانی برای پیدا‌شدن گمشده‌ها و فرصتی برای کسب ثواب خدمت به زائران اباعبدا... شناخته می‌شوند. محمد حسینی در سال‌های گذشته مسؤول موکب پذیرایی در عمود ۱۴۰۲ نجف تا کربلا بوده، اما امسال بعد از چند سال موکب‌داری، این مسؤولیت خود را به شیوه‌ای دیگر پیاده می‌کند: «من ۱۲ سال مسؤول کاروان پیاده کربلا بوده‌ام و سه سال بود که لیاقت پذیرایی از زواران امام‌حسین(ع) را در موکب عمود 1402 داشتم.» اما حالا با وجود این که موکبی در عمود 1402 برپا نشده و مرزها به روی زائران و موکب‌داران اربعین بسته شده، آقای حسینی مسؤولیت موکب‌داری‌اش را روی زمین نگذاشته است: «چند روز پیش که با دوستان صحبت می‌کردیم به این نتیجه رسیدیم با وجود این که امسال شرایط با همیشه فرق می‌کند، اما نباید دست روی دست بگذاریم. برای همین نیت کردیم که به تعداد 1452 عمودی که در راه نجف تا کربلا قرار دارد، بسته مواد غذایی تهیه کنیم و هزینه‌ای را که قرار بود آنجا برای رسیدگی به زائران صرف کنیم، همین‌جا برای نیازمندان خرج کنیم.»
 پویش قدم‌قدم همپای اربعین
گروه جهادی شهید عبدالحمید دهدشتی و کانون فرهنگی-هنری مسجد حضرت زینب(س) تصمیم گرفته‌اند اربعین امسال ثواب قدم‌زدن در راه اباعبدا...(ع) را به شکل دیگری کسب کند؛ حالا این گروه‌ها برنامه دارند 1452 جفت کفش به تعداد عمودهای مسیر نجف تا کربلا برای دانش‌آموزان نیازمند تهیه کنند. فرهاد عباسی، مدیر کانون حضرت زینب(س) می‌گوید: «تعداد کفش‌ها را از روی شمار عمودهای مسیر پیاده‌روی اربعین انتخاب کرده‌ایم و امیدواریم با اهدای آخرین جفت کفش، ثواب زیارت سیدالشهدا (ع) برای همه نوشته شود.»
به نظر می‌رسد سختی‌های مسیر راهپیمایی اربعین، تمایل به تهیه کفش برای نیازمندان را در پویش‌های مردمی اربعین امسال پررنگ کرده آن‌قدر که حجت‌الاسلام مهدی نادعلی، امام جماعت مسجد امام حسن عسکری(ع) تهران هم از برنامه‌ریزی این مسجد برای خرید کفش به نیت ثواب زیارت اربعین و راهپیمایی در راه رسیدن به حرم می‌گوید؛ البته جامعه هدف فعالان این مسجد با کانون حضرت زینب(س) متفاوت است: «می‌خواهیم 1452 جفت کفش تهیه کنیم و آن را بین کودکان کار تقسیم کنیم.»
 پویش من هم اربعینی‌ام
حالا همه‌چیز به هم گره خورده است؛ اربعین و ممنوعیت سفر به کربلا، بازگشایی مدارس و شروع کلاس‌های مجازی، ورشکستگی برخی از کسب‌وکارها و همه اتفاقات بزرگ و کوچکی که مثل زنجیر به هم گره خورده‌اند، اما انگار خیری در ارتباط این اتفاقات وجود دارد که هرکدام، راه‌حلی برای دیگری باشد؛ آن‌قدر که حجت‌الاسلام علیرضا جوانشیری، رئیس اداره تبلیغات اسلامی نیشابور می‌گوید: «همه‌ساله ستاد بازسازی عتبات عالیات به نمایندگی از مردم نیشابور موکب‌هایی را برای خدمت‌رسانی به زائرین امام حسین(ع) در کربلا و نجف راه‌اندازی می‌کرد، اما با توجه به ممنوعیت سفر به کربلا امسال این کار انجام نشد.» حالا قرار بر این شد همه زائرانی که سال‌های گذشته در راهپیمایی اربعین حاضر بودند و امسال هم قصد رفتن به کربلا را داشتند، هزینه سفرشان را خرج کمک به خانواده‌هایی کنند که در دوره شیوع کرونا دچار آسیب‌های اقتصادی مختلفی شده‌اند: «امسال قرار است نذوراتی که مردم در سال‌های گذشته برای پشتیبانی از موکب‌های نیشابوری می‌دادند به جای خریدن مواد غذایی و لوازم استراحت زائران در مسیر کربلا به نجف، صرف خریداری لوازم‌تحریر شود و به دست دانش‌آموزان نیازمند برسد.»
 پویش مسافران کشتی نجات
شاید این روزها بهترین وقت برای فرهنگ‌سازی هم فراهم باشد. یعنی حالا که به جای قدم برداشتن در مسیر رسیدن به حرم در خانه‌هایمان نشسته‌ایم، می‌توانیم خانه‌های خود را به محلی برای جا انداختن مفهوم حماسه اربعین برای نسل آینده تبدیل کنیم. «مسافران کشتی نجات» پویشی در همین راستاست که در این اربعین متفاوت به شکل اختصاصی برای کودکان به راه افتاده است. حجت‌الاسلام حمید درخشان، مسؤول کارگروه کودک و نوجوان ستاد مرکزی اربعین، درباره اهداف این پویش می‌گوید: «درست است که امسال به راهپیمایی اربعین نمی‌رویم، اما فرصت نهادینه کردن فرهنگ اربعین را که از دست نداده‌ایم؛ ما برای ترویج این فرهنگ بین کودکان و نوجوانان هفت تا 16 ساله فعالیت‌هایی را با مضامین اربعین در نظر گرفته‌ و پویش کشتی نجات را به همین دلیل راه‌اندازی کرده‌ایم.» در این پویش قرار است بچه‌ها با نقاشی، دلنوشته، شعرخوانی و فعالیت‌هایی مشابه، موضوعاتی مانند عاشورا، رشادت‌های حضرت قاسم(ع)، شهادت حضرت علی‌اصغر (ع) و حماسه اربعین حسینی را به تصویر بکشند و به این ترتیب، بچه‌هایی که شاید می‌توانستند امسال همراه پدر و مادرشان در راه کربلا قدم بردارند، اکنون می‌توانند با انجام فعالیت‌های این‌چنینی حال و هوای اربعین را به خانه‌هایشان بیاورند.

قدم‌به‌قدم در کوچه‌ها
حجت‌الاسلام روح‌ا... مختاری، امام‌جمعه شهرستان ساوجبلاغ معتقد است که امسال غم و دلتنگی تمام وجود زائران اربعین را فرا گرفته است. او اما راهکارهایی هم در چنته دارد تا کمی از کوله‌بار غم روی دوش این زائران کاسته شود: «امسال که خبری از پیاده‌روی اربعین نیست، می‌توانیم با همان پایی که به سفر اربعین می‌رفتیم، برویم محله خودمان را بگردیم و ببینیم که کدام دانش‌آموز لوازم‌تحریر ندارد؟ کدام همسایه اجاره خانه‌اش عقب افتاده است؟ بپرسیم چه کسی برنج و روغن و گوشت ندارد؟ بفهمیم که چه کسی برای تهیه جهیزیه دخترش مشکل دارد؟ بعد هم هزینه سفرمان را دو دستی تقدیم این افراد کنیم.»
بیایید اربعین امسال را این‌طور بگذرانیم. بعد هم از خودمان عکس بگیریم و بگوییم که ما مسافر اربعین هستیم. آخرش هم می‌توانیم مثل همه سفرها حلالیت بطلبیم. چون با این کارها واقعا در مسیر اربعین قدم برداشته‌ایم. با این کارها می‌توانیم امسال اربعین امام حسین(ع) را به کوچه‌پس‌کوچه‌های شهرمان بیاوریم. به قول حجت‌الاسلام روح‌ا... مختاری: «خدا کند امسال همه کوچه‌هایمان بوی اربعین بدهد.»