آنلاین می‌مانیم

آیا تحریم‌های آمریکا می‌تواند مسیر اینترنت ایران را مسدود کند؟

آنلاین می‌مانیم

در این عصر و این روزگار باید احتمال هر اتفاقی را داد، به‌خصوص كه این روزها تحركات مشكوك منطقه‌ای اوج گرفته و از طرف‌های آمریكایی و اروپایی نیز مدام پالس‌های منفی می‌رسد. چون احتمال هر چیزی را باید داد وزیر ارتباطات گفته است برای مقابله با تهدیدات سایبری آمریكا كارگروهی در مركز ملی فضای مجازی تشكیل شده و برای قطع احتمالی اینترنت نیز سناریوهای لازم اتخاذ شده است. آذری جهرمی كه این دو جمله را گفت البته خیلی زود دهان به دهان چرخید كه قرار است اینترنت قطع شود و كاربه حدی بالا گرفت كه وزیر در پرسش و پاسخی توییتری با یكی از كاربران نوشت كه وا... قطعی اینترنت فیك خبر است. با این حال عصر، عصر توجه به احتمالات است، حتی احتمالات ضعیف، چون اگر اینترنت قطع شود و نباشد خیلی چیزهای دیگر هم نیست، برای همین هم هست كه وزارت ارتباطات مهیای واكنش است. اما حالا سؤال كلیدی این است كه آیا آمریكایی كه تحریم‌ها را از فاز هسته‌ای و نفتی تا دارو و غذا و حتی كمك‌های جهانی به ایران در وانفسای سیل، كش داده آیا اینترنت را هم قطع خواهد كرد، یا قطعی اینترنت فقط بلوفی است كه طرف مقابل می‌زند تا ما را دستپاچه كند؟

برای مساله احتمال قطع اینترنت دو فرضیه بیشتر وجود ندارد؛ فرض اول كه جوابش مثبت است و اشاره دارد به تحریم شدن اینترنت از سوی آمریكا و فرض دوم كه پاسخش منفی است. خیلی‌ها مدافع فرضیه دوم‌ هستند و خیلی‌ها كه فرضیه اول را شدنی می‌دانند بر این نیز باور دارند كه بعید است آمریكا از منافع خود در اینترنت به‌خصوص آن بخش‌هایی كه می‌تواند به ایران ضربه بزند، صرف‌نظر كند. البته كارشناسی همچون محمدمحمودی كه مشاور وزارت ارتباطات است در گفت‌وگو با ما پشت هیچ‌كدام از این دو فرضیه نایستاد، چون می‌گفت آمریكایی كه به توافق‌نامه‌ای به محكمی برجام پشت پا زده رفتارش آنقدر بی‌حساب و كتاب است كه نمی‌توان قاطعانه گفت كه آیا در فضای سایبری نیز برایمان مشكل‌ساز می‌شود یا نه و آیا قطع اینترنت را در دستور‌كار قرار می‌دهد یا خیر.
در مقابل اما دو كارشناس، یكی در حوزه فضای مجازی و دیگری در پدافند غیرعامل به ما گفتند آمریكا با این كه می‌تواند برای ما دردسر سایبری درست كند، ولی به نظر نمی‌رسد چنین كاری كند. سجاد شیروانی، كارشناس پدافندغیرعامل می‌گوید بسیاری از سرورهایی كه به كشورمان خدمات می‌دهند خارج از ایران و در كشورهایی همچون سوئد، سوئیس و فنلاند هستند، كشورهایی سردسیر كه هزینه نگهداری سرورها را نسبت به بقیه نقاط دنیا پایین نگه می‌دارند. بنابراین چون دیتا بیس‌های ما در این كشورها هستند و از نظر فیزیكی دور از دسترسمان، پس اگر آمریكا بخواهد با جریان آزاد اطلاعات بجنگد، اینترنت‌مان را قطع و دسترسی‌هایمان را مسدود كند، توانش را دارد. او گفت حتی آمریكا می‌تواند از طریق تبانی با كشورهایی كه فیبرنوری از خاكشان می‌گذرد ما را تحت فشار قرار دهد، اما به نظر نمی‌رسد این كشور از این همه امكان استفاده كند به این دلیل كه آمریكایی‌ها دوست دارند جامعه هدف خود را، جامعه‌ای كه دوست دارد ذهن و افكار آنها را تحت تاثیر قرار دهد، از طریق اینترنت در اختیار داشته باشد.
محمدمهدی كارگر نیز كارشناس فضای مجازی است كه به ما می‌گوید آمریكا توان تحریم اینترنت را دارد، ولی بعید است از این توان استفاده كند. آمریكا می‌تواند، چون حاكمیتش در فضای مدیریت اینترنت بر بقیه كشورهای جهان غلبه دارد و از نظر ساختاری، زیرساختی، فنی و تكنیكی در سازمان‌های بین‌المللی فناوری اطلاعات نفوذ دارد و درتصمیم‌گیری‌های كلان حوزه اینترنت صاحب رای است. او می‌گوید پس با توجه به این توان و امكانات‌ تهدید جدی است، اما احتمال استفاده از این توان ضعیف است، چون آمریكا برای بسیج كردن مخالفان ایران، شكل‌دهی به افكارعمومی و حتی كوبیدن بر طبل جنگ و تشدید عملیات روانی به اینترنت نیاز دارد.
​​​​​​​
فقط روی پای خودمان 
با این كه رئیس سازمان فناوری اطلاعات چند ماه پیش گفته بود كه ایجاد محدودیت برای مالكان سایت‌های ایرانی روی دیتاسنترهای خارجی یا قطع دسترسی كاربران ایرانی به خدمات سایت‌ها و نرم‌افزارهای مختلف از سناریوهای احتمالی تحریم است، ولی چون در عین حال گفته بود كه هیچ‌یك از سناریوهای احتمالی تحریم به قطع اینترنت منجرنمی‌شود، خیلی‌ها نفسی راحت كشیدند. كارشناسان اما می‌گویند هنوز برای نفس راحت كشیدن زود است، چون كشوری باید خیالش در فضای سایبری راحت باشد كه اتكای كمی به اینترنت و تكیه حداكثری بر شبكه داخلی‌اش داشته باشد.
سجاد شیروانی می‌گوید فعلا چنین اتكای حداكثری به شبكه ملی اطلاعات دركشورمان وجود ندارد و محمدمهدی كارگر نیز اضافه می‌كند با این كه تا به حال حرف زیاد زده شده، ولی در عمل جایگزینی برای اینترنت در كشور مستقر نشده و اساسا كسی نمی‌داند آمادگی واقعی و توان كشور در روزی كه اینترنت نباشد چقدر است. 
اشاره كارگر به بحث‌های پیرامون برگزاری رزمایش قطع اینترنت است، موضوعی قرار بود در كشور اجرا شود تا ضعف‌ها و قوت‌های زیرساختی و روساختی‌مان شناسایی شود، ولی آن‌قدر فشارها به‌ویژه از داخل زیاد شد كه گویی عده‌ای می‌خواستند كار زمین بخورد و كشور در بی‌اطلاعی بماند. 
محمد محمودی، كارشناس فضای مجازی هم می‌گوید كه ما آنچنان كه باید آماده نیستیم، هر چند پیشرفت‌های خوبی در حوزه فضای سایبری به دست آمده. او می‌گوید ما به استقبال قطع ارتباط با جهان نمی‌رویم، اما اگر قطع شدن اینترنت را به عنوان یك احتمال گوشه ذهنمان داشته باشیم باید بنیه‌مان را قوی كنیم تا در موقع بحران كمترین آسیب را ببینیم. محمودی ما را با شركت گوگل مقایسه می‌كند كه هر روز خدمات جدید حتی به فارسی‌زبانان ارائه می‌دهد در حالی كه ما با این كه سال‌ها برای تقویت وب فارسی حرف زده‌ایم، اما نه تنها از گوگل، بلكه از بقیه جست‌وجوگرهای فارسی هم عقبیم. او معتقد است ما در حوزه فناوری اطلاعات به مرحله فهم و درك این فضا رسیده‌ایم، ولی قصور و تقصیرهایی در این مسیر وجود دارد كه ما را آنچنان كه شایسته‌اند تقویت نكرده، مثل كشورهایی همچون برزیل، كره جنوبی، هند و چین و روسیه كه به درجاتی از استقلال در این حوزه رسیده‌ و درصد آسیب‌پذیری‌شان را كم كرده‌اند.