راهنمای كار با محصولات سری تكنیك لِگو برای آشنایی بیشتر با دنیای مهندسی و ظرایف خودروسازی
مهندسی خودرو در دنیای اسباببازی
احتمالا وقتی صفحه ماشین امروز را دیدید، با خود فکر کردید این اسباببازیها چه ربطی به دنیای خودرو دارد؟! راستش را بخواهید اینها نهتنها صرفا اسباببازی و مخصوص کودکان نیستند، بلکه ظرایف فنی و مهندسی که هنگام ساختشان باید در نظر بگیرید به حدی جالب است که میتواند بزرگسالان و حتی افرادی مثل نگارنده را که تحصیلات مهندسی مکانیک دارد ساعتها مشغول کند! حتما بارها كلمه «لِگو» به گوشتان خورده است. تصور عموم از لگو، قطعات پازلی خانهسازی با شمایل كاملا كلیشهای مكعبی به همراه زائدههای دایرهشكل است كه در رنگهای مختلف ساخته میشود و از محبوبترین انواع اسباببازیهای خلاقانه برای كودكان بهشمار میرود. اما حقیقت امر این است كه لِگو شركت اسباببازیساز مشهور دانماركی با بیش از نیمقرن سابقه است كه به صورت تخصصی به تولید انواع و اقسام پازلهای خلاقانه میپردازد. این شركت محصولات خود را در سریهای متفاوتی طبقهبندی كرده كه هر مشتری بنا به سلایق و روحیاتش بتواند از این محصولات بهره ببرد. از سری «آرشیتكچر» كه شامل پازلهای بزرگ و كوچك از بناهای مشهور در سطح جهان است و مورد توجه علاقهمندان به معماری قرار میگیرد تا سریهایی مثل «استاروارز» كه مختص داستانهای جنگ ستارگان است، «سیتی» برای كودكان و نوجوانانی كه به ساختن شهر خودشان علاقه دارند، «كریتور» كه محصولات خلاقانه و جالبی را پوشش میدهد و دهها سری محصولات دیگر روی خط تولید این برند قرار دارد. اما «تكنیك» یكی از سریهای پرطرفدار لگو است كه با توجه به سبك و سیاق مهندسی و متفاوتش، محبوبِ دلِ كودك، نوجوان و حتی بزرگسالان واقع شده است. در این نوشتار به بررسی سری تكنیك لگو میپردازیم.
تولید و عرضه محصولات سری تكنیك شركت لگو 42 سال پیش یعنی در سال 1356/ 1977 كلید خورد. این ستها كه ابتدا تحت عنوان «تكنیكال لگو» نامگذاری میشدند و از سال 1361/ 1982 تاكنون با نام فعلی در بازار حضور دارند، از نظر ساختار كلی پیچیدگیهای بیشتری نسبت به دیگر محصولات لگو دارند و این شركت چاشنی عملكردهای مختلف را نیز برای محصولات این سری درنظر گرفته تا لگو تكنیك برای علاقهمندانش از هر بازه سنی جذاب و خواستنی باشد. برای مثال در بسیاری از محصولات لگو تكنیك شاهد سیستمهای مكانیكی پیشرفتهای همچون گیربكس، دیفرانسیل، جكهای نیوماتیكی و... هستیم كه این مساله در قشر نوجوان موجب افزایش خلاقیت و دید مهندسی تا حد بسیار خوبی میشود. به همین خاطر بستههای محصولات لگو تكنیك مملو از چرخدندهها، پینها، سازههای تیرمانند و... هستند تا به كمك آنها بتوانید یك مدل كاملا مهندسیشده را خلق كنید.
خلاقیت به سبك تكنیك!
اما كمی از نكات جالب و خلاقانهای كه در این ستها میبینیم، صحبت كنیم. همانطور كه گفته شد، محصولات لگوتكنیك مملو از خلاقیتها و عملكردهای مهندسی هستند. به طوری كه اگر كودكی كم سن و سال و علاقهمند به آشنایی با مباحث فنی با دقت كافی به ساخت این ستها بپردازد، مطمئنا اطلاعات زیادی در زمینه عملكرد سامانههای مهندسیشده به دست خواهد آورد. برای مثال در بسیاری از ستهای ماشین سنگین لگو تكنیك شاهد بهرهگیری از سیستم انتقال قدرت كامل شامل مواردی مثل گاردان، دیفرانسیل و... هستیم و در بسیاری از ستهای ماشین سنگین و خودروهای آفرودی نیز سیستم تعلیق كامل با عملكردی مشابه نمونههای واقعی را میبینیم. در برخی ستهای گرانقیمتتر و پیچیدهتر نیز مكانیسمهای مختلفی از تسمه نقاله در ستی مثل 42055 گرفته تا گیربكس، كمپرس در كامیونها و... به كار رفته است. اما نكته جالب در مورد ستهای لگو تكنیك این است كه برخی از آنها دارای قابلیتی تحت عنوان «پاور فانكشن» هستند. اگر در مشخصات فنی یا روی جعبه یك ست تصویر مخصوص پاور فانكشن نقش بسته باشد، این یعنی محصول
مد نظر دارای یك یا چند قابلیت الكترونیكی است. برای مثال در برخی ستها شما شاهد سیستم كنترل از راه دور به وسیله رادیو كنترل هستید و مثلا در ستی مثل كد 42043 كه یك كامیون مرسدس بنز است، سیستمهای نیوماتیك بادی و كمپرس محفظه بار آن به وسیله موتور الكتریكی كار میكند. همچنین برخی ستهایی كه فاقد كیت الكترونیكی هستند را نیز میتوانید با تهیه یك كیت الكترونیكی اضافه بر بستهبندی محصول خریداری شده، یك ست ساده را هم مجهز به پاور فانكشن و عملكردهای الكتریكی و به طور كلی «آپگرید» كنید.
چگونه ساخته میشوند؟
در جعبه محصولات لگو تكنیك، چند بستهبندی پلاستیكی متفاوت وجود دارد كه شامل قطعات ریز و درشت مورد نیاز برای ساخت پازل مدنظر هستند. همچنین یك یا دو دفترچه راهنمای مونتاژ، یك برگه استیكر و در برخی موارد بروشورهای جداگانه و... نیز در این بستهبندیها قرار دارند. البته لازم به ذكر است در بسیاری از ستهای سنگین و پرقطعه لگو تكنیك، فرآیند ساخت به صورت مرحلهای تدوین شده و بستهبندیهای مختص هر مرحله به طور جداگانه شمارهگذاری یا در ستهایی مثل پورشه 911 نارنجی رنگ در جعبههای كوچكتری قرار گرفتهاند. دفترچههای راهنمای مونتاژ این محصولات بسته به تعداد قطعات قرار گرفته در بستهبندی و پیچیدگی هر ست، تعداد صفحات مختلفی دارند و در ستهای پیچیده فراتر از 500 صفحه هم میروند. اما نكته جالب در مورد این دفترچهها این است كه لگو برای ارائه روش مونتاژ هر ست در هیچ یك از مراحل از كلمه استفاده نكرده و تنها در برخی موارد برای واضح و روشنشدن تفاوت برخی قطعات شبیه به هم از عدد استفاده كرده است. به این ترتیب حتی اگر ذرهای به زبان انگلیسی تسلط نداشته باشید، تنها با اطلاع از اعداد انگلیسی میتوانید این ستها را مونتاژ و آماده كنید. تمام مراحل به ریزترین حالت ممكن در دفترچه توصیف شده و اگر با دقت به عملیات مونتاژ بپردازید، درصد خطای شما بسیار كم خواهد بود. البته لازم به ذكر است كه در برخی موارد نیز خطاهایی در دفترچههای انواع محصولات لگو (چه تكنیك و چه دیگر ستها) به چشم میخورد كه حتی در این موارد هم اگر كمی حواستان را بیشتر جمع كنید، دچار مشكل نخواهید شد.
چه محصولاتی؟!
تاكنون در این 30 و اندی سال، بیش از 600 ست متفاوت در این سری تولید شده كه هركدام از آنها سبك و سیاق خاص خود و خلاقیتهای منحصر به فردی داشتهاند. از انواع خودروهای سوپر اسپرت مثل فراری اف-40 گرفته تا ماشینهای سنگین، ماشینآلات معدنی، ماشینآلات راهسازی، مدلهای آفرودی و... را میتوان در كارنامه چهار دههای لگو تكنیك دید. اما نكته مهم اینكه تمام محصولات لگو تكنیك سخت، پیچیده و دشوار نیستند و این پازلها با درجه پیچیدگی متفاوتی تولید میشوند و شما به عنوان یك علاقهمند به لگو تكنیك میتوانید ستهای مختلفی از این محصول را با كمتر از 200 یا حتی بیش از 3000 قطعه خریداری كنید كه در واقع این مساله تاثیر مشهودی روی قیمت ست و پیچیدگی آن دارد. البته مساله مهم دیگر این كه در برخی ستهای پرقطعه لگو تكنیك پیچیدگی چندان بالا نیست و صرفا به دلیل تنوع قطعات و طولانی بودن فرآیند ساخت، حوصله زیادی میطلبد. ضمن این كه در برخی ستها و بهخصوص آنهایی كه دارای سیستمهای نیوماتیكی یا رادیوكنترلی هستند، حتی اگر تعداد قطعات آنقدر بالا نباشد نیز شاهد پیچیدگی نسبتا بالایی هستیم.
یك محصول، 2 خروجی
بسیاری از ستهای لگو تكنیك به صورت «دو مدل در یك بستهبندی» به بازار عرضه میشوند. به این معنا كه شما با خرید هر ست، میتوانید دو خروجی نهایی كاملا متفاوت داشته باشید و پازل خود را با دو روش كاملا متفاوت مونتاژ كنید. در برخی از این محصولات، دفترچه هر دو نقشه داخل بستهبندی قرار داده شده است اما در بیشتر مواقع برای این كه بتوانید مدل دوم را آماده كنید باید با مراجعه به وبگاه لگو، دفترچه دوم آن را دانلود و از روی آن مراحل را طی كنید. هر دو ست قابل ساخت تقریبا از تعداد قطعه مشابهی بهره میبرند ولی ممكن است پیچیدگی یكی از نقشهها (اصولا نقشه اول كه دفترچه آن در داخل خود بستهبندی قرار دارد) بیشتر باشد.
آشنایی با برخی ستهای مشهور
42055
این ست كه یك ماشین معدنی است و تحت عنوان «باكت ویل اكسكویتور» شناخته میشود، بزرگترین و پرقطعهترین ست لگو تكنیك است كه از پاور فانكشن با موتور سایز بزرگ برای چرخاندن نوار نقالههای روی بازوها، چرخ طیار بیلها، حركت خود ماشین و چرخش مجموعه به صورت ساعتگرد و پادساعتگرد بهره میبرد. این ست تعداد 3929 قطعه را در بر دارد كه شامل یك مجموعه ماشین معدنی كامل، یك كامیون دامپ تراك سفیدرنگ و تعدادی قطعه كاملا آزاد برای بارگیری در كامیون و روی دستگاه است. طبق اعلام لگو، این محصول برای نوجوانان 12 تا 16 ساله مناسب است اما باید توجه داشته باشید اگر تاكنون با ستهای لگو تكنیك آشنایی نداشتهاید، 42055 ست چندان مناسبی برای شروع این قضیه نیست و قطعا سردرگم خواهید شد.
42083
گل سرسبد حال حاضر محصولات لگو تكنیك، این بوگاتی شیرون مقیاس 1:8 است كه با جزئیاتی بسیار جالب تولید شده است. این مدل كه تنها با رنگ آبی به بازار عرضه شده نیز از جمله محصولات تحت لیسانس است كه با بسته بندی بسیار خاص تولید و عرضه شده و شامل 3599 قطعه میشود. در این ماكت بوگاتی شیرون گیربكس هشت سرعته خودروی واقعی با قطعات لگویی مدل شده و شما میتوانید دنده مدنظرتان را از طریق پدالهای شیفتر پشت فرمان انخاب كنید. همچنین موتور 16 سیلندر دابلیو شكل نیز در این ست كاملا خلق شده است و مواردی مثل باله عقب، سیستم تعلیق، فضای داخلی و حتی یك مدل لگویی از سوئیچ واقعی این خودرو در ابعاد واقعی كه وظیفه باز و بستن بال عقب آن را دارد به شما ارائه میكند. این محصول و پورشه 911 جزو محصولات خاص لگو هستند و از آنجا كه هركدام با یك كد شناسایی مجزا تولید میشوند، شما میتوانید شیرون یا 911 لگو تكنیك خود را با مراجعه به وبگاه این شركت به نام خودتان ثبت كنید.
42043
این محصول یك مدل در مقیاس حدود 1:16 از مرسدس بنز آروكس 3245 است كه تحت لیسانس و با همكاری خود مرسدس بنز ساخته شده است. به همین خاطر لوگوی این كمپانی خودروسازی آلمانی را روی بستهبندی آن میبینید. ست 42043 با 2793 قطعه از نظر پیچیدگی یكی از خلاقانهترین و پیچیدهترین ستهای لگوتكنیك است كه با وجود پاورفانكشن، قابلیتهای مختلفی مثل سیستم جكهای بادی در بخش بازوی بیل مكانیكیاش، قابلیت كمپرس فضای بار، جكهای نگهدارنده طرفین و... را به شما ارائه میكند. ضمن این كه این محصول از سیستم تعلیق كاملا عملگرا بهره میبرد و موتور، دیفرانسیل و اجزای حركتی آن نیز به حالتی دقیق و جالب مدل شدهاند. این ست از محبوبترین و مشهورترین ستهای لگوتكنیك است كه البته مدت زمان نسبتا زیادی از پایان تولیدش میگذرد و در حال حاضر كمی كمیاب است.
42070
این یك خودروی آفرودی شش چرخه با قابلیت استفاده به صورت رادیوكنترلی است كه به وسیله دو عدد موتور پاورفانكشن، ریموت كنترل، درایورها و... میتوانید مدل را هدایت كنید. 1862 قطعه در بستهبندی این مدل قرار دارد و طبق اعلام لگو، محصول مذكور برای نوجوانان 11 تا 16 ساله مناسب است. همچنین این ست دارای یك جرثقیل كوچك در پشت و یك عروسك خرس در جلوست!