تشخیص به موقع و دقیق پارگی تاندون سرشانه در درمان موفقیت‌آمیز بیماری موثر است
وقتی تاندون شانه آسیب ببیند
خیلی‌ها تصور می‌كنند پارگی تاندون شانه از آن آسیب‌هایی است كه بیشتر ورزشكاران حرفه‌ای را گرفتار می‌كند، اما واقعیت آن است كه این نوع آسیب، بیشتر افرادی را كه زمینه ژنتیك آسیب‌های شانه را دارند و شغل‌شان به گونه‌ای است كه مجبورند به‌طور مكرر دست شان را بالا نگه دارند و البته در سنین بین 40 تا 60 سالگی هستند، گرفتار می‌كند. به همین دلیل به همه كسانی كه در ناحیه بالای بازو و سرشانه طی روز و به‌ویژه شب‌ها دچار درد و محدودیت حركت دست‌ها به بالا و پشت هستند، توصیه می‌شود به‌سرعت تحت بررسی‌های ارتوپدی قرار بگیرند. آگاهی از علائم، روش‌های پیشگیری و درمان پارگی تاندون شانه، ما را بر آن داشت تا با دكتر‌مرتضی نخعی، جراح شانه و آرنج و دانشیار دانشگاه علوم پزشكی ایران به گفت و گو بنشینیم.
پارگی تاندون سرشانه اصولا در سن میانسالی به بعد بروز می‌یابد و علامت آن درد شانه است كه به ویژه هنگام بالا بردن دست، این درد تشدید می‌شود. تشخیص این بیماری بر اساس گرفتن شرح حال بیمار، معاینه كامل، انجام عكس ساده و در نهایت ام‌آر‌آی است.
شانه‌های آسیب‌پذیر
دكتر نخعی با تاكید بر این كه همه افراد در سنین میانسالی و بالا در معرض هستند، اما یكسری عواملی احتمال آن را بیشتر می‌كند، می‌گوید: سن بالا که معمولا از سنین 40 تا حداكثر 70سالگی ایجاد می‌شود، البته زمینه این مشكل از سنین پایین‌تر یعنی دهه سوم زندگی به‌تدریج شكل می‌گیرد. همچنین كارهای بالای سر مثل نقاشی ساختمان، كارهای تاسیساتی، بنایی و ورزش‌هایی مثل والیبال، بسكتبال، هندبال و شنای سنگین نیز می‌تواند خطر این آسیب را تشدید كند.
این متخصص می‌افزاید: در واقع بر اثر عوامل فوق، استخوان سر بازو به استخوان بالایی‌اش گیر می‌كند و تاندون را پاره می‌كند. ناگفته نماند كه ژنتیك و وراثت نیز در برخی خانواده‌ها این احتمال را بیشتر می‌كند. حال با وجود این عوامل اگر شخصی دچار ضربه شود یا زمین بخورد، احتمال پارگی تاندون شانه در وی زیاد
خواهد بود.
توجه داشته باشید پارگی تاندون شانه، یك مشكل چند عاملی است. یعنی چند عامل در كنار هم منجر به بروز این نوع آسیب در فرد می‌شوند. ولی به‌ندرت افرادی هم داریم كه مشكلی از قبل ندارند و با ضربه سنگین، تاندون‌شان پاره می‌شود.
تشخیص اولیه با عكس رادیوگرافی
اگر بیماری دچار دردهای شانه است یعنی روز و شب درد دارد و شب‌ها بدتر است و روز وقتی دستش را بالا می‌آورد یا پشت می‌برد تشدید می‌شود، ابتدا به پزشك عمومی و بعد به متخصص ارتوپد مراجعه كند.
دانشیار دانشگاه علوم پزشكی ایران تاكید می‌كند: پزشك ابتدا شرح حال می‌گیرد سپس گردن و شانه بیمار را معاینه می‌كند و اگر به آسیب تاندون شانه شك كند، عكس ساده می‌نویسد.
این متخصص می‌افزاید: گاهی یافته‌هایی در عكس ساده رادیوگرافی دیده می‌شود كه از طریق ام‌آر‌آی امكان‌پذیر نیست. بنابراین به‌هیچ عنوان نباید ام‌آر‌آی را جایگزین عكس ساده رادیولوژی كرد. عكس رادیوگرافی مشخصاتی را به ما نشان می‌دهد كه ام‌آر‌آی نشان نمی‌دهد ازجمله رسوب كلسیم است. رسوب كلسیم بیماری‌ای است كه یك تكه كلسیم روی تاندون رسوب می‌كند. ممكن است برخی بیماران مقدار كمی پارگی تاندون داشته باشند، ولی درد‌شان ناشی از رسوب كلسیم باشد. همچنین آرتروزهای شانه خفیف كه در عكس ساده بهتر دیده می‌شود.
از فیزیوتراپی تا جراحی شانه
به گفته دكتر نخعی، اگر پارگی تاندون سرشانه در اثر ضربه و به صورت حاد باشد از طریق جراحی برای آن اقدام می‌شود، ولی اگر پارگی حاد نباشد و بیمار هم ناتوان یا در سن بالا باشد، ابتدا با فیزیوتراپی درمان می‌شود. اگر این روش جواب نداد نسبت به انجام جراحی اقدام خواهیم كرد.
وی یادآور شد: ولی اگر سن بیمار پایین باشد و درد آن با فیزیوتراپی ساكت نشود جراحی انجام می‌دهیم كه این نوع جراحی دو روش دارد؛ در یك مدل تا حد ممكن تاندون را ترمیم می‌كنیم تا درد ساكت شود. در روش دیگر، تعویض مفصل شانه انجام می‌گیرد و مفصل سر استخوان بازو برداشته می‌شود و جایگزین فلزی به‌جای آن قرار می‌گیرد.
دردهایی كه از شانه نیستند!
علامت اصلی پارگی تاندون شانه باعث درد طی روز و به‌ویژه شب‌ها می‌شود. معمولا محل این درد، سرشانه و قسمت بالای بازو است
و در نواحی دست، انگشتان و گردن منتشر می‌شود.
این جراح شانه تاكید می‌كند: این درد معمولا با دیسك و آرتروز گردن اشتباه گرفته می‌شود. دردهای شانه حداكثر محل‌شان سرشانه و بالای خارج بازوست، ولی درد گردن بالای قاعده گردن است؛ به‌علاوه درد گردن به‌صورت تیز و در طول یك رشته عصبی به دست منتشر می‌شود. ولی درد شانه حالت گنگ و مبهم دارد و فقط به یك قسمت دست منتشر نمی‌شود و هر دوی این دردها تفاوت‌شان این است که درد گردن با حركات گردن و شانه با حركات شانه بدتر می‌شود.
وی تاكید می‌كند: اگر درد در شانه چپ باشد ممكن است ناشی از قلب هم باشد كه در این‌صورت باید به متخصص قلب یا ارتوپد مراجعه شود. درد دیگری هم داریم كه با درد پارگی شانه اشتباه می‌شود و ناشی از اسپاسم عضلات پشت كتف است. كسانی كه طولانی‌مدت كارهایی انجام می‌دهند و كتف‌شان را در یك حالت نگه می‌دارند مثل منشی‌ها، دانشجویان، حسابدارها، خانم‌های خانه‌دار كه مدت طولانی ظرف می‌شویند یا بچه بغل می‌كنند یا شیر می‌دهند در معرض این دردها هستند. این دردها معمولا ابتدا خفیف است و اگر شدید‌تر شود، می‌تواند به دست و گردن منتشر شود كه به سندرم درد میوفاشیال معروف است.
پیشگیری از پارگی تاندون شانه
كسانی كه در معرض پارگی تاندون هستند، نباید در سنین میانسالی و بالاتر، حركات بالای سر انجام دهند.
افرادی كه علائم اولیه آسیب‌دیدگی را دارندبرای این‌كه به پارگی تاندون نرسند ورزش‌های یوگا، شنای سنگین به‌خصوص كرال، والیبال و بسكتبال انجام ندهند تا به پارگی تاندون و جراحی منجر نشود.
برای كارهای روزمره، محدودیتی برای آسیب‌دیدگان وجود ندارد.
اگر بیمار كمی پارگی تاندون شانه داشته باشد توصیه می‌شود یك‌سال بعد دوباره ام‌آر‌آی انجام دهد تا اگر بیماری پیشرفت كرد برای بیمار درمان مناسب اتخاذ شود.
شانه‌های آسیب‌پذیر
دكتر نخعی با تاكید بر این كه همه افراد در سنین میانسالی و بالا در معرض هستند، اما یكسری عواملی احتمال آن را بیشتر می‌كند، می‌گوید: سن بالا که معمولا از سنین 40 تا حداكثر 70سالگی ایجاد می‌شود، البته زمینه این مشكل از سنین پایین‌تر یعنی دهه سوم زندگی به‌تدریج شكل می‌گیرد. همچنین كارهای بالای سر مثل نقاشی ساختمان، كارهای تاسیساتی، بنایی و ورزش‌هایی مثل والیبال، بسكتبال، هندبال و شنای سنگین نیز می‌تواند خطر این آسیب را تشدید كند.
این متخصص می‌افزاید: در واقع بر اثر عوامل فوق، استخوان سر بازو به استخوان بالایی‌اش گیر می‌كند و تاندون را پاره می‌كند. ناگفته نماند كه ژنتیك و وراثت نیز در برخی خانواده‌ها این احتمال را بیشتر می‌كند. حال با وجود این عوامل اگر شخصی دچار ضربه شود یا زمین بخورد، احتمال پارگی تاندون شانه در وی زیاد
خواهد بود.
توجه داشته باشید پارگی تاندون شانه، یك مشكل چند عاملی است. یعنی چند عامل در كنار هم منجر به بروز این نوع آسیب در فرد می‌شوند. ولی به‌ندرت افرادی هم داریم كه مشكلی از قبل ندارند و با ضربه سنگین، تاندون‌شان پاره می‌شود.
تشخیص اولیه با عكس رادیوگرافی
اگر بیماری دچار دردهای شانه است یعنی روز و شب درد دارد و شب‌ها بدتر است و روز وقتی دستش را بالا می‌آورد یا پشت می‌برد تشدید می‌شود، ابتدا به پزشك عمومی و بعد به متخصص ارتوپد مراجعه كند.
دانشیار دانشگاه علوم پزشكی ایران تاكید می‌كند: پزشك ابتدا شرح حال می‌گیرد سپس گردن و شانه بیمار را معاینه می‌كند و اگر به آسیب تاندون شانه شك كند، عكس ساده می‌نویسد.
این متخصص می‌افزاید: گاهی یافته‌هایی در عكس ساده رادیوگرافی دیده می‌شود كه از طریق ام‌آر‌آی امكان‌پذیر نیست. بنابراین به‌هیچ عنوان نباید ام‌آر‌آی را جایگزین عكس ساده رادیولوژی كرد. عكس رادیوگرافی مشخصاتی را به ما نشان می‌دهد كه ام‌آر‌آی نشان نمی‌دهد ازجمله رسوب كلسیم است. رسوب كلسیم بیماری‌ای است كه یك تكه كلسیم روی تاندون رسوب می‌كند. ممكن است برخی بیماران مقدار كمی پارگی تاندون داشته باشند، ولی درد‌شان ناشی از رسوب كلسیم باشد. همچنین آرتروزهای شانه خفیف كه در عكس ساده بهتر دیده می‌شود.
از فیزیوتراپی تا جراحی شانه
به گفته دكتر نخعی، اگر پارگی تاندون سرشانه در اثر ضربه و به صورت حاد باشد از طریق جراحی برای آن اقدام می‌شود، ولی اگر پارگی حاد نباشد و بیمار هم ناتوان یا در سن بالا باشد، ابتدا با فیزیوتراپی درمان می‌شود. اگر این روش جواب نداد نسبت به انجام جراحی اقدام خواهیم كرد.
وی یادآور شد: ولی اگر سن بیمار پایین باشد و درد آن با فیزیوتراپی ساكت نشود جراحی انجام می‌دهیم كه این نوع جراحی دو روش دارد؛ در یك مدل تا حد ممكن تاندون را ترمیم می‌كنیم تا درد ساكت شود. در روش دیگر، تعویض مفصل شانه انجام می‌گیرد و مفصل سر استخوان بازو برداشته می‌شود و جایگزین فلزی به‌جای آن قرار می‌گیرد.
دردهایی كه از شانه نیستند!
علامت اصلی پارگی تاندون شانه باعث درد طی روز و به‌ویژه شب‌ها می‌شود. معمولا محل این درد، سرشانه و قسمت بالای بازو است
و در نواحی دست، انگشتان و گردن منتشر می‌شود.
این جراح شانه تاكید می‌كند: این درد معمولا با دیسك و آرتروز گردن اشتباه گرفته می‌شود. دردهای شانه حداكثر محل‌شان سرشانه و بالای خارج بازوست، ولی درد گردن بالای قاعده گردن است؛ به‌علاوه درد گردن به‌صورت تیز و در طول یك رشته عصبی به دست منتشر می‌شود. ولی درد شانه حالت گنگ و مبهم دارد و فقط به یك قسمت دست منتشر نمی‌شود و هر دوی این دردها تفاوت‌شان این است که درد گردن با حركات گردن و شانه با حركات شانه بدتر می‌شود.
وی تاكید می‌كند: اگر درد در شانه چپ باشد ممكن است ناشی از قلب هم باشد كه در این‌صورت باید به متخصص قلب یا ارتوپد مراجعه شود. درد دیگری هم داریم كه با درد پارگی شانه اشتباه می‌شود و ناشی از اسپاسم عضلات پشت كتف است. كسانی كه طولانی‌مدت كارهایی انجام می‌دهند و كتف‌شان را در یك حالت نگه می‌دارند مثل منشی‌ها، دانشجویان، حسابدارها، خانم‌های خانه‌دار كه مدت طولانی ظرف می‌شویند یا بچه بغل می‌كنند یا شیر می‌دهند در معرض این دردها هستند. این دردها معمولا ابتدا خفیف است و اگر شدید‌تر شود، می‌تواند به دست و گردن منتشر شود كه به سندرم درد میوفاشیال معروف است.
پیشگیری از پارگی تاندون شانه
كسانی كه در معرض پارگی تاندون هستند، نباید در سنین میانسالی و بالاتر، حركات بالای سر انجام دهند.
افرادی كه علائم اولیه آسیب‌دیدگی را دارندبرای این‌كه به پارگی تاندون نرسند ورزش‌های یوگا، شنای سنگین به‌خصوص كرال، والیبال و بسكتبال انجام ندهند تا به پارگی تاندون و جراحی منجر نشود.
برای كارهای روزمره، محدودیتی برای آسیب‌دیدگان وجود ندارد.
اگر بیمار كمی پارگی تاندون شانه داشته باشد توصیه می‌شود یك‌سال بعد دوباره ام‌آر‌آی انجام دهد تا اگر بیماری پیشرفت كرد برای بیمار درمان مناسب اتخاذ شود.
