فرهنگ‌سازی به جای وضع قانون
یادداشت: کارن روحانی وکیل دادگستری
موضوع سگ‌گردانی و جایگاه آن به لحاظ حقوقی دوباره با توجه به اتفاقات اخیر در سطح رسانه‌ها مطرح شده است. هر چند این چرخه همچنان در حال تکرار است به این معنا که پس از طرح این موضوع در سطح جامعه کارشناسانی درباره آن نظر میدهند و پس از مدتی این موضوع دوباره به فراموشی سپرده می‌شود. در این زمینه باید توجه داشت از چه جنبهای به موضوع سگ‌گردانی در کشور نگاه می‌شود. به این معنا که باید به پاسخ این پرسش برسیم که سگ‌گردانی، یعنی حضور سگ در خیابان جرم است یا نه؟ طبق قانون اساسی کشور، حضور حیوانات اهلی در خیابان، جرم نیست و تا زمانی که قانون‌گذار، سگ‌گردانی یا حضور حیوانات اهلی را جرم نداند یا مجازاتی برای آن در نظر نگیرد، بنابراین سگ‌گردانی به لحاظ حقوقی جرم محسوب نمی‌شود. اما خلأ قانونی مبنی بر ممنوعیت سگ‌گردانی در نظام حقوقی ایران به این معنا نیست که صاحبان سگها یا هر حیوان اهلی دیگری، اجازه دارند حیوان‌ها را در فضاهای عمومی رها کنند. مسؤولیت مدنی و اجتماعی صاحبان حیوانات خانگی حکم میکند که آنها باید مراقب باشند تا حیوان اهلی، خسارت مالی یا جانی به فرد دیگر یا به شهر وارد نکند؛ بنابراین باید در نگهداری سگ توجه ویژه داشته باشند.
در قانون کیفری هم به این موضوع اشاره‌های پررنگی شده است. طبق قانون هر فردی اگر به هر طریقی، موجبات آسیب جسمی یا مالی به فرد دیگر شود یا به اموال عمومی شهر آسیب وارد کند مجرم است و باید از نظر کیفری مجازات شود. بنابراین اگر سگ یا حیوان خانگی یک شخص به فردی آسیب مالی یا جانی وارد کرد یا به اموال عمومی شهر، آسیب زد، مجرم تلقی می‌شود و به تناسب جرمی که مرتکب شده، باید دیه پرداخت کند یا جریمه شود. قوانین عمومی حقوق کیفری به نوعی کامل است و نیازی نیست قانون‌گذار، برای مورد خاص سگ‌گردانی قانون جدیدی تدوین یا وضع کند؛ چرا که قوانین ما در این حوزه کفایت میکند. در همه کشورهای دنیا نیز یک رشته قوانین برای آسیبرساندن به اموال عمومی و خصوصی یا آسیب به جان افراد وجود دارد. اما موضوع سگ‌گردانی تنها مربوط به محدودیت‌های احتمالی قانونی نمی‌شود، بخش مهم و فراموش‌شده درباره موضوع نگهداری از حیوانات خانگی توجه به جنبه حقوق شهروندی و رسالت اجتماعی آن است. نگهداری از حیوان اهلی به ویژه سگها، نیاز به فرهنگ مخصوص خود دارد و لازم است صاحبان این حیوانات بدانند مجاز به انجام چه کارهایی هستند و چه کارهایی را نباید انجام دهند. شاید نگهداری از حیوانات خانگی برای برخی از افراد خوشایند باشد اما رفتار صاحبان حیوانات خانگی نیز باید به گونهای باشد که باعث بروز مشکل برای افراد دیگر جامعه نشود. توجه به مسوولیت فردی و نیز لزوم آموزش اجتماعی، خود میتواند سهم به سزایی در جلوگیری از بروز مشکلات این‌چنینی داشته باشد؛ لذا فرهنگ‌سازی در این زمینه مهم و اساسی است.
