نقشه‌راه تحول‌کارآفرینی و جهش‌تولید
زیست‌بوم ملی اشتغال جمهوری اسلامی ایران با هدف ایجاد سالانه بیش از یک‌میلیون شغل در اولین جلسه شورای عالی اشتغال دولت سیزدهم با حضور رئیس‌جمهور رونمایی و وزارت تعاون، کار و رفاه‌اجتماعی به‌صورت مستقیم مسئول ناظر بر تحقق آن شد.
ازجمله فعالیت‌هایی که ذیل زیست‌بوم اشتغال اجرایی شده است می‌توان به تدوین و ابلاغ برش استانی تعهد اشتغال دولت سیزدهم تا پایان سال1401 برای ایجاد بیش از یک‌میلیون و 250هزار شغل و تعامل، نظارت، پایش و پیگیری اجرای برنامه‌های اشتغال در سطح استانی از طریق کارگروه‌های اشتغال استان‌ها، هماهنگی و نظارت بر اجرای برنامه‌های بسته اشتغال مناطق مرزی و تدوین سازوکار اجرایی برنامه ملی تقویت کسبوکار، معیشت مرزنشینان و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق مرزی اشاره کرد. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به‌عنوان دستگاه برتر در صدور مجوزهای کسبوکار در این مدت تسهیل مجوزهای کسبوکار برای اشتغال‌آفرینی و ایجاد زیرساخت‌های لازم جهت صدور الکترونیکی از مسیر درگاه ملی مجوزها به‌خصوص در حوزه مشاغل خانگی با ثبت 488 عنوان شغلی به‌صورت آنی و مجوز ۲۵ عنوان دیگر در طول سه روز را در دستورکار داشته است. پس از اجرای شش‌ماهه این برنامه و بررسی‌های آماری در تابستان ۱۴۰۱، نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ساله و بیشتر به 8.9درصد رسیده است که این نرخ کمترین نرخ بیکاری تابستان در 18سال اخیر به‌‌شمار می‌رود. با توجه به بررسی نرخ بیکاری گروه سنی ۱۸ تا ۳۵ ساله می‌توان گفت در تابستان ۱۴۰۱، 16.2درصد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بوده‌اند. این درحالی‌است که تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد این نرخ نسبت به تابستان ۱۴۰۰، به میزان 1.4درصد کاهش یافته است. با توجه به این آمار، تعداد بیکاران از تابستان ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱، از دومیلیون و ۴۹۶هزار نفر به دومیلیون و ۳۳۳هزار نفر کاهش یافته است. همچنین طبق آمار رسمی سازمان تأمین اجتماعی، از ابتدای فروردین‌تا پایان مرداد 1401 تعداد کل بیمه‌شدگان (که نماینده‌ای از بخش عمده‌ای از شاغلان رسمی هستند) با افزایش 3درصدی نسبت به آمار مشابه سال گذشته به بیش از 15میلیون و 80هزار نفر افزایش یافته است.
در راستای اجرای برنامه دولت مردمی سیزدهم برای ایجاد سالانه یک‌میلیون شغل توسط استان‌ها و دستگاه‌های اجرایی از ابتدای ۱۴۰۱ تا ۲۶ مهر، بیش از ۶۵۰هزار نفر اشتغال به تفکیک استان‌های کشور در سامانه ملی رصد اشتغال کشور ثبت شده است. یعنی بیش از 50درصد از برنامه 1.222.945نفر اشتغال تعهدشده در سال‌جاری محقق شده است.
از دیگر برنامه‌های معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی که ذیل زیست‌بوم اشتغال طرح‌ریزی شده است «برنامه نظام جامع پایش اشتغال کشور» است که برای اولین‌بار در کشور و در راستای مطالبات مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) مبنی بر جلوگیری از انحراف منابع حوزه کارآفرینی توسط مرکز ملی پایش سیاست‌ها و برنامه‌های اشتغال اجرایی شده و مشتمل بر سه سطح نظارتی (پیامکی/ تلفنی/ میدانی) است که نظارت هوشمند و میدانی به کمک سامانه نظارت میدانی سانار و توسط مراکز مشاوره کارآفرینی انجام می‌شود. در راستای اجرای برنامه‌های زیست‌بوم اشتغال و طبق بند (ب) تبصره 16 بودجه 1401، 1020هزارمیلیارد ریال تسهیلات قرض‌الحسنه جهت اشتغال‌آفرینی در نظر گرفته شده که برای سازمان بهزیستی کشور مبلغ 100هزارمیلیارد ریال و کمیته امداد امام‌خمینی(ره) مبلغ 250هزارمیلیارد ریال در نظر گرفته شده است که در شش‌ماهه اول سال‌جاری مبلغ 70.981میلیارد ریال به مددجویان تحت پوشش کمیته، پرداخت شده و تاکنون حدود ۴۰درصد مبلغ ابلاغی تحقق یافته است. در این تبصره مبلغ 50هزارمیلیارد ریال برای صندوق نوآوری و شکوفایی و 620هزارمیلیارد ریال برای استانداری‌ها در نظر گرفته شده است. در سال گذشته از سرجمع 280هزارمیلیارد ریال منابع بند (ب) تبصره 16 بیش از 160هزارمیلیارد ریال معادل 60درصد از منابع در قالب تسهیلات اشتغال‌زایی به اقشار محروم و حوزه دانش‌بنیان پرداخت گردیده است. با توجه به این‌که اشتغال، امری تک‌بعدی و صرفا تسهیلات‌محور نیست در نتیجه اشتغال‌آفرینی گسترده، نتیجه تقسیم کار در منظومه‌ای منسجم و چندبعدی متشکل از مردم، صاحبان کسبوکار و دولت است که معاونت اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با راه‌اندازی پایگاه‌های مردمی اشتغال‌آفرین و با استفاده از ظرفیت مساجد، پایگاه‌های بسیج، گروه‌های جهادی، هیئآت و سازمان‌های مردم‌نهاد در قالب تعاونی‌های خدمات اشتغال این فناوری اجتماعی بومی را براساس زیست‌بوم ملی اشتغال سازمان‌یافته طراحی کرده است که با استفاده از این پایگاه‌ها، ارائه خدمات اشتغال‌آفرین به مردم واگذار می‌شود. با وجود این می‌توان گفت فرآیند رونق اقتصادی که از سال گذشته آغاز شده ممکن است با همراه شدن با تله جمعیتی با اختلال مواجه و ایران در سال‌های آینده دچار کمبود نیروی کار شود. به این منظور، انگیزه‌سازی و مهارت‌افزایی در میان جوانان جهت آمادگی ورود به مشاغل تکنیکی در ابتدای جوانی از برنامه‌های جدید وزارتخانه است. اینگونه کشور از تله کمبود نیروی کار رها می‌شود.
محمود کریمی بیرانوند - معاون توسعه وزارت کار و رفاه اجتماعی
در راستای اجرای برنامه دولت مردمی سیزدهم برای ایجاد سالانه یک‌میلیون شغل توسط استان‌ها و دستگاه‌های اجرایی از ابتدای ۱۴۰۱ تا ۲۶ مهر، بیش از ۶۵۰هزار نفر اشتغال به تفکیک استان‌های کشور در سامانه ملی رصد اشتغال کشور ثبت شده است. یعنی بیش از 50درصد از برنامه 1.222.945نفر اشتغال تعهدشده در سال‌جاری محقق شده است.
از دیگر برنامه‌های معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی که ذیل زیست‌بوم اشتغال طرح‌ریزی شده است «برنامه نظام جامع پایش اشتغال کشور» است که برای اولین‌بار در کشور و در راستای مطالبات مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) مبنی بر جلوگیری از انحراف منابع حوزه کارآفرینی توسط مرکز ملی پایش سیاست‌ها و برنامه‌های اشتغال اجرایی شده و مشتمل بر سه سطح نظارتی (پیامکی/ تلفنی/ میدانی) است که نظارت هوشمند و میدانی به کمک سامانه نظارت میدانی سانار و توسط مراکز مشاوره کارآفرینی انجام می‌شود. در راستای اجرای برنامه‌های زیست‌بوم اشتغال و طبق بند (ب) تبصره 16 بودجه 1401، 1020هزارمیلیارد ریال تسهیلات قرض‌الحسنه جهت اشتغال‌آفرینی در نظر گرفته شده که برای سازمان بهزیستی کشور مبلغ 100هزارمیلیارد ریال و کمیته امداد امام‌خمینی(ره) مبلغ 250هزارمیلیارد ریال در نظر گرفته شده است که در شش‌ماهه اول سال‌جاری مبلغ 70.981میلیارد ریال به مددجویان تحت پوشش کمیته، پرداخت شده و تاکنون حدود ۴۰درصد مبلغ ابلاغی تحقق یافته است. در این تبصره مبلغ 50هزارمیلیارد ریال برای صندوق نوآوری و شکوفایی و 620هزارمیلیارد ریال برای استانداری‌ها در نظر گرفته شده است. در سال گذشته از سرجمع 280هزارمیلیارد ریال منابع بند (ب) تبصره 16 بیش از 160هزارمیلیارد ریال معادل 60درصد از منابع در قالب تسهیلات اشتغال‌زایی به اقشار محروم و حوزه دانش‌بنیان پرداخت گردیده است. با توجه به این‌که اشتغال، امری تک‌بعدی و صرفا تسهیلات‌محور نیست در نتیجه اشتغال‌آفرینی گسترده، نتیجه تقسیم کار در منظومه‌ای منسجم و چندبعدی متشکل از مردم، صاحبان کسبوکار و دولت است که معاونت اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با راه‌اندازی پایگاه‌های مردمی اشتغال‌آفرین و با استفاده از ظرفیت مساجد، پایگاه‌های بسیج، گروه‌های جهادی، هیئآت و سازمان‌های مردم‌نهاد در قالب تعاونی‌های خدمات اشتغال این فناوری اجتماعی بومی را براساس زیست‌بوم ملی اشتغال سازمان‌یافته طراحی کرده است که با استفاده از این پایگاه‌ها، ارائه خدمات اشتغال‌آفرین به مردم واگذار می‌شود. با وجود این می‌توان گفت فرآیند رونق اقتصادی که از سال گذشته آغاز شده ممکن است با همراه شدن با تله جمعیتی با اختلال مواجه و ایران در سال‌های آینده دچار کمبود نیروی کار شود. به این منظور، انگیزه‌سازی و مهارت‌افزایی در میان جوانان جهت آمادگی ورود به مشاغل تکنیکی در ابتدای جوانی از برنامه‌های جدید وزارتخانه است. اینگونه کشور از تله کمبود نیروی کار رها می‌شود.
محمود کریمی بیرانوند - معاون توسعه وزارت کار و رفاه اجتماعی
