نقش ایجابی رسانه در پیشگیری از زوال اندیشه و زبان
شاید بتوان اذعان کرد بعد از شهر فرنگ که اولین ابزار رسانهای در تاریخ معاصر انسان است، رادیو مأنوسترین رسانه در صورتبندی و شکلگیری شخصیتها بهحساب میآید که نقش بسزایی در ارتقای درک از جهان اطراف انسان در بسیاری از شاخههای علم داشته است.
مأنوس شمردن این پدیده رسانهای از آنجا آغاز میشود که شنونده رادیو، برای بالا بردن میزان تمرکز، به دستگاه فرستنده خیره شده و گویی چشم به دهان این جعبه نیمهجادویی دارد. سهولت در بهرهگیری از این رسانه، دستاندرکاران این صنعت فکری را بر آن میدارد که تمامی تلاش خود را در برطرف کردن نیازهای اقشاری، قومی، طبقاتی و جغرافیای داخلی به کار برند که لازمه آن بیشینهسازی رضایت مخاطب و به حداقل رسانیدن شکاف و جلوگیری از تولید بحران است. چهبسا پارهای مشکلات جامعه از طریق نظرسنجی و جمعآوری آرا از طریق همین رسانه انجام میگیرد و رسانه را وارد زندگی اصلی مردم میکند.
در کشورهایی مانند ایران، با موقعیت جغرافیایی گسترده گوناگونی جمعیتی و فرهنگی، تاریخهای پرمحتوا، زبان و قومیتهای رنگارنگ و بسیار مواردی که میتواند به بروز شکاف در جوامع منجر شود، تولید محتوا در رسانه، آن هم رسانهای مانند رادیو که سریعالحصول است، وظیفهای بس خطیر و پر مسئولیت است. بر همین اساس هر محتوا، نیاز به پیشینه تحقیق و در عین حال ملزم به آیندهپژوهی در راستای تاثیر هر موضوع و عنوان در جامعه هدف است، از اینرو میتوان گفت که رادیو میتواند یک ذخیره واژگانی در خدمت همگرایی یا واگرایی در روابط فرد با جامعه مدنی خود و روابط جامعه با دولت و نظام مؤسس باشد که میتواند از تمامی فنون رایج و منسوخ بهره گیرد. «رادیو گفتوگو» با دربرداشتن مفهوم گفتوگو، بیشک افزون بر تمامی مواردی که پیشتر یاد کردیم، با بهرهگیری از ظرفیتهای میهنی، زمینهساز مشارکت و بستری مناسب برای تعالی فرد در جامعه بوده است. ایجاد مشارکت از شاخصهای توسعه یک جامعه مدنی بوده که شرایط لازم برای تولید شخصیت را فراهم میکند و رادیو گفتوگو بهزعم بسیاری، بیشترین ظرفیت در این حوزه را دارد.
مقایسه فضای مجازی با رسانههای ریشهدار، قیاسی دور از برهانهای متعارف بوده، زیرا مسأله هویت در مورد نخست از اهمیت زیادی برخوردار نیست در حالی که مشارکت در زنجیره تولید، ساخت و اجرا با هویتهای تام و به دور از هرگونه اختفا صورت میگیرد که این مهم، وجه تمایز رادیو از فضای مجازی است. یک محتوا چنانچه شأن آرایه را مانند یک شعر در تمامی مراحل صورتبندی یک برنامه رعایت کند، تاثیری صدچندان بر ذهن و روان شنونده خواهد داشت. لازم به ذکر است که مراد از پاسداری از شأن زبان و ادبیات، تنها استخدام محتوای شعر و سجع نبوده و بیشک انتخاب موضوع، زمان مقتضی، رعایت موازین اخلاقی و مناسبت مکانی، مؤلفههای فرهنگی و قومیتی، پرهیز از ایجاد شکاف، نتیجهگرایی، انتخاب لحن و خطابه و آوای کلام، چیدمان کارشناس، تلفیق دادهها و از همه مهمتر انسجام موضوع جزو مواردی محسوب میشود که رادیو گفتوگو در قالب برنامههای گفتوگومحور رعایت و بهمنصه ظهور رسانیده است. قطع نظر از برنامههای فرهنگی که نقشی بلامنازع در صیانت از ادبیات کهن و معاصر داشته، رادیو گفتوگو با تدوین محتوا در حوزه سیاست و روابط بینالملل، در برنامه «گفتوگوی سیاسی» زمینه تضارب آرا و واکاوی مفاهیم تاریک را بهعهده داشته است. گرچه خطمشی برنامه گفتوگوی سیاسی با سیاست کلان نظام، در همگنی قرار دارد لیکن در حوزه سیاست بینالملل، موجبات تزاحم با آرا و نظرات مخالف را فراهم آورده که در ترغیب مخاطب به فراگیری مفاهیم مدرن، اشتیاق به دانایی را ارتقا داده است لذا میتوان اینگونه گفت که زحمتکشان این جامعه نادیدنی، حقی بزرگ بر گردن زبان و ادبیات، دانایی و ارتقای اندیشه دارند و به یمن آنان شاهد توقف زوال سخن و دانش هستیم.
فرشید باقریان - پژوهشگر حوزه سیاست بینالملل
در کشورهایی مانند ایران، با موقعیت جغرافیایی گسترده گوناگونی جمعیتی و فرهنگی، تاریخهای پرمحتوا، زبان و قومیتهای رنگارنگ و بسیار مواردی که میتواند به بروز شکاف در جوامع منجر شود، تولید محتوا در رسانه، آن هم رسانهای مانند رادیو که سریعالحصول است، وظیفهای بس خطیر و پر مسئولیت است. بر همین اساس هر محتوا، نیاز به پیشینه تحقیق و در عین حال ملزم به آیندهپژوهی در راستای تاثیر هر موضوع و عنوان در جامعه هدف است، از اینرو میتوان گفت که رادیو میتواند یک ذخیره واژگانی در خدمت همگرایی یا واگرایی در روابط فرد با جامعه مدنی خود و روابط جامعه با دولت و نظام مؤسس باشد که میتواند از تمامی فنون رایج و منسوخ بهره گیرد. «رادیو گفتوگو» با دربرداشتن مفهوم گفتوگو، بیشک افزون بر تمامی مواردی که پیشتر یاد کردیم، با بهرهگیری از ظرفیتهای میهنی، زمینهساز مشارکت و بستری مناسب برای تعالی فرد در جامعه بوده است. ایجاد مشارکت از شاخصهای توسعه یک جامعه مدنی بوده که شرایط لازم برای تولید شخصیت را فراهم میکند و رادیو گفتوگو بهزعم بسیاری، بیشترین ظرفیت در این حوزه را دارد.
مقایسه فضای مجازی با رسانههای ریشهدار، قیاسی دور از برهانهای متعارف بوده، زیرا مسأله هویت در مورد نخست از اهمیت زیادی برخوردار نیست در حالی که مشارکت در زنجیره تولید، ساخت و اجرا با هویتهای تام و به دور از هرگونه اختفا صورت میگیرد که این مهم، وجه تمایز رادیو از فضای مجازی است. یک محتوا چنانچه شأن آرایه را مانند یک شعر در تمامی مراحل صورتبندی یک برنامه رعایت کند، تاثیری صدچندان بر ذهن و روان شنونده خواهد داشت. لازم به ذکر است که مراد از پاسداری از شأن زبان و ادبیات، تنها استخدام محتوای شعر و سجع نبوده و بیشک انتخاب موضوع، زمان مقتضی، رعایت موازین اخلاقی و مناسبت مکانی، مؤلفههای فرهنگی و قومیتی، پرهیز از ایجاد شکاف، نتیجهگرایی، انتخاب لحن و خطابه و آوای کلام، چیدمان کارشناس، تلفیق دادهها و از همه مهمتر انسجام موضوع جزو مواردی محسوب میشود که رادیو گفتوگو در قالب برنامههای گفتوگومحور رعایت و بهمنصه ظهور رسانیده است. قطع نظر از برنامههای فرهنگی که نقشی بلامنازع در صیانت از ادبیات کهن و معاصر داشته، رادیو گفتوگو با تدوین محتوا در حوزه سیاست و روابط بینالملل، در برنامه «گفتوگوی سیاسی» زمینه تضارب آرا و واکاوی مفاهیم تاریک را بهعهده داشته است. گرچه خطمشی برنامه گفتوگوی سیاسی با سیاست کلان نظام، در همگنی قرار دارد لیکن در حوزه سیاست بینالملل، موجبات تزاحم با آرا و نظرات مخالف را فراهم آورده که در ترغیب مخاطب به فراگیری مفاهیم مدرن، اشتیاق به دانایی را ارتقا داده است لذا میتوان اینگونه گفت که زحمتکشان این جامعه نادیدنی، حقی بزرگ بر گردن زبان و ادبیات، دانایی و ارتقای اندیشه دارند و به یمن آنان شاهد توقف زوال سخن و دانش هستیم.
فرشید باقریان - پژوهشگر حوزه سیاست بینالملل