هیچ‌کس به فکر کتاب نابینایان نیست
مشکلات پیچیده‌ای از جمله نبود یک قانون یا آیین‌نامه مشخص و مدون، باعث شده تولید کتاب‌های مناسب برای نابینایان کند و همراه با مشکلات زیادی باشد و به همین دلیل، این قشر از افراد جامعه در دسترسی به همه آثار منتشرشده در بازار کتاب دچار مشکل هستند.
البته در سال‌های اخیر برخی نابینایان که خود دغدغه فرهنگی داشته‌اند به کمک برخی ارگان‌های دولتی یا سازمان‌های مردم‌نهاد سعی کرده‌اند مشکلات در این حوزه را با رایزنی‌های شخصی و گروهی حل و فصل کنند اما این تلاش‌ها پس از مدتی دچار مشکل یا وقفه شده است. نبود یک قانون مصرح درباره تولید کتاب برای نابینایان، باعث شده فعالیت‌های نهادهای دولتی در این‌خصوص، صرفا براساس علاقه یا حس انسان‌دوستی مدیران آنها باشد اما بعد از مدتی و با تغییر مدیریت‌ها یا مطرح شدن اولویت‌های دیگر، تولید کتاب برای نابینایان از دستور کار نهادهایی مانند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یا انتشارات مدرسه خارج شده است. در این میان باید به مشکل قیمت تمام‌شده کتاب هم اشاره کرد که به دلیل این‌که کتاب‌های بریل بسیار حجیم‌تر از کتاب‌های عادی است، بعد از مدتی نهادهای دولتی ترجیح می‌دهند از مشارکت در این کار شانه خالی کنند. به نظر می‌رسد لازم است در این زمینه بودجه مخصوصی دیده و ضرورت این سرمایه‌گذاری برای نهادهای دولتی روشن شود. درحال حاضر در سطح شهر تهران چند کتابخانه عمومی از جمله کتابخانه‌های رودکی، کتابخانه ملی، حسینیه ارشاد، طلوع در فرهنگسرای خاوران، شیخ کلینی، شهید فهمیده، سلامت دکتر خزائلی و ... بخش‌های ویژه نابینایان دارند و به این گروه از شهروندان خدمات ارائه می‌دهند اما همه آنها دچار مشکلات زیادی در مسیر کار خود هستند. کتابخانه‌های نابینایان که تعدادشان در سطح کشور به اندازه مورد نیاز نیست، باید علاوه‌بر جذب مخاطبان، برای آنان کتاب هم تولید کنند. این تفاوت میان کتابخانه‌های نابینایان و کتابخانه‌های عادی باعث شده کتابخانه‌های نابینایان به یک مرکز و محل مهم مراجعه برای نابینایان تبدیل شود اما متاسفانه نهادهای درگیر مانند سازمان بهزیستی اهمیت این مراکز را درک نمی‌کنند و به جای تجهیز کتابخانه‌های موجود و راه‌اندازی کتابخانه‌های جدید با در پیش گرفتن سیاست واگذاری، سعی می‌کنند شانه از بار مسئولیت خالی کنند. مسئولان این کتابخانه‌ها مجبور شده‌اند برای تامین منابع، به صورت شخصی و مراجعات فردی سراغ ناشران بروند و از آنان فایل‌های متنی را به منظور تبدیل کردن به کتاب بریل درخواست کنند اما طبیعی است بسیاری از ناشران چنین ریسکی را نپذیرند. چراکه به دلیل همان خلأ قانونی، مشخص نیست در صورت ایجاد ضرر برای ناشر، وی چگونه باید از حقوق خود دفاع کند. مدیر یکی از کتابخانه‌های نابینایان سطح شهر تهران در این‌باره می‌گوید: ما به سراغ ناشران می‌رفتیم تا از آنان برای تبدیل کتاب‌های‌شان به فایل متنی و خط بریل اجازه بگیریم و عموم ناشران صاحب‌نام با این خواسته موافقت نمی‌کردند و اگر هم موافقت می‌کردند، کتاب‌هایی را در اختیار ما قرار می‌دادند که فروش و مخاطب زیادی نداشته باشد و همین دلیل باعث شده آرشیو کتابخانه‌هایی مانند رودکی از کتاب‌هایی پرشود که اغلب‌شان خیلی ارزشمند نیست و این نکته را هم باید به یاد داشت که حجم کتاب‌های بریل بسیار بیشتر از کتاب‌های عادی است. همین مسأله باعث شده است بسیاری از کتابخانه‌های ویژه نابینایان با کتاب‌هایی پر شود که ارزش ادبی چندانی ندارند و نابینایان همچنان تشنه خواندن آثار خوب و درجه یک هستند.
