«جام‌جم» از سند مالی سال آینده گزارش می‌دهد
مختصات شفافیت بودجه 1402
با وجود افزایش درآمدهای مالیاتی، نرخ مالیات تولید نسبت به نرخ پایه 7درصد کاهش پیدا کرده است. به این معنا که قرار نیست از تولید‌کننده و مردم مالیات بیشتری گرفته شود، بلکه قرار است با شناسایی فرار مالیاتی و استفاده از پایه‌های جدید، سهم درآمدهای پایدار در بودجه افزایش یابد. دولت هم ضریب حقوق و دستمزد کارکنان دولت را 20درصد افزایش داده و هم براساس قانون جمعیت حق اولاد را 100 درصد و حق عائله را 50درصد زیاد کرده است. با این حساب حداقل حقوق سالانه کارمندان دولت هفت میلیون تومان است و حقوق‌ها تا این سقف از مالیات معاف هستند.
دولت برای تولید و اشتغال 31هزار میلیارد تومان منابع در نظر گرفته که این مبالغ از نظر صندوق‌های عدالت و پیشرفت در استان‌ها تخصیص داده می‌شود تا امکانات مختص به چند شهر بزرگ نباشد که به نظر می‌رسد عدالت‌محوری و آمایش سرزمینی در بودجه اجرا شده است.
در بودجه سال آینده دولت سنگین‌ترین رقم‌های سال گذشته را به حمایت از مردم و معیشت اختصاص داده است. 104هزار میلیارد تومان برای یارانه نان و 69هزار میلیارد تومان برای یارانه دارو کنار گذاشته که این رقم‌ها به غیر از حمایت‌ها در بخش‌های بیمه و سلامت است. از سوی دیگر 3000میلیارد تومان یارانه برای کود و تامین نهاده‌های محصولات کشاورزی برای کشاورزان در بودجه سال آینده دیده شده است. همچنین دریافت تسهیلات بانکی برای کشاورزان تسهیل شده و از سال 1402 با موانع دریافت وام روبه‌رو نخواهند بود.
یکی از نگرانی‌های جدی مردم بحث آب است. دولت در بودجه سال آینده 35هزار میلیارد تومان منابع برای طرح‌های مدیریت منابع آب و کنترل آب‌های مرزی در نظر گرفته و از سوی دیگر 1000میلیارد تومان نیز برای توسعه طرح آب‌های ژرف اختصاص داده است.
دولت در این لایحه علاوه بر رعایت اسناد بالادستی بر موضوعات 12گانه‌ای که برای اقتصاد و مردم مهم هستند تمرکز ویژه‌ای کرده است؛ این موضوعات شامل تأمین معیشت مردم، تولید و اشتغال دانش‌بنیان، سلامت مردم، زنان و خانواده، آب، کشاورزی و محیط‌زیست، مسکن و حمل‌ونقل، تقویت جایگاه استان‌ها، آموزش‌وپرورش، آموزش عالی، فرهنگ و گردشگری، صندوق توسعه ملی و شرکت‌های دولتی است.به نظر می‌رسد دولت یک بودجه شفاف راهی بهارستان کرده و با حداقل منابع، اقدام به حمایت از معیشت خانوارها کرده اما حالا باید دید با چه میزان تغییر به دست دولت باز می‌گردد.
همچنین مسکن یکی از بخش‌های پیشران اقتصاد است که دولت سیزدهم بر آن تأکید ویژه‌ای دارد و در لایحه بودجه ۱۴۰۲ نیز تصمیمات خوبی برای حمایت از ساخت مسکن دیده شده است. دولت در لایحه از یک‌سو تأمین منابع مالی برای حمایت از ساخت مسکن را پیش‌بینی کرده و از سوی دیگر امکان تأمین زمین موردنیاز برای احداث پروژه‌های مسکن را فراهم کرده است.
اخذ مجوزهای لازم برای فروش و تهاتر املاک دستگاه‌ها، در نظر گرفتن تخفیف‌های مالیاتی پروژه‌های مسکن مهر و ارائه خدمات زیرساختی و زمین برای ساماندهی بافت‌های ناکارآمد و سکونتگاه‌های غیررسمی از دیگر بخش‌های مهم لایحه بودجه برای مسکن است.
افزایش درآمدهای مالیاتی
میزان درآمدهای مالیاتی در بودجه سال آینده معادل 700هزار میلیارد تومان است که نسبت به بودجه سال 1401 معادل 54درصد افزایش نشان می‌دهد. براساس لایحه بودجه سال 1402، میزان درآمدهای مالیاتی با 54درصد افزایش به 700هزار میلیارد تومان رسیده که این رقم معادل 5/35درصد از کل درآمدهای بودجه عمومی کشور است که 3درصد بیشتر از سهم این پایه درآمدی از بودجه 1401 است.
مجتبی امیری، رئیس گروه برنامه‌ریزی و آمارهای مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور گفته سهم درآمدهای مالیاتی در تامین هزینه‌های جاری و منابع عمومی بودجه در 9 ماه امسال نسبت به 9 سال گذشته افزایش قابل‌توجهی داشته است. تاکنون 88درصد بودجه مصوب 9 ماهه 1401 محقق شده است که نسبت به آبان ماه که 80.5درصد محقق شده بود، 7.5درصد افزایش داشته است.
وی افزود: نسبت درآمدهای مالیات به هزینه‌های جاری در پنج ماهه امسال به ۵۶درصد رسید در حالی که این نسبت در سال گذشته ۴۸درصد بود. رئیس گروه برنامه‌ریزی و آمارهای سازمان امور مالیاتی با تاکید بر این‌که درآمدهای مالیاتی بیشترین پوشش در هزینه جاری دولت را دارد، گفت: هزینه‌های دولت شامل پرداخت اعتبارات هزینه‌ای، پرداخت اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای و پرداخت اعتبارات تملک دارایی‌های مالی است که هر چه سهم درآمدهای مالیاتی در تامین هزینه‌های جاری دولت افزایش یابد، دولت می‌تواند از سایر منابع درآمدی برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد بهره‌مند شود.
امیری خاطرنشان کرد: درآمدهای دولت شامل درآمدهای مالیاتی، واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و واگذاری دارایی‌های مالی است که نظام مالیاتی مدرن و کارآمد باید تامین‌کننده بخش اعظم منابع درآمدی دولت باشد. همچنین تمرکز بر درآمدهای مالیاتی در راستای سیاست اقتصاد مقاومتی و تامین منابع پایدار برای هزینه‌های دولت مورد تأکید قرار گرفته است. وی بیان کرد: سهم درآمدهای مالیاتی در تامین منابع عمومی بودجه پنج ماهه امسال به ۴۶درصد رسیده که این سهم در سال گذشته ۳۴درصد بوده است.
بررسی جزئیات درآمدی بودجه نشان می‌دهد که در ۹ ماه امسال درآمدهای مالیاتی کشور با ۶۰درصد افزایش به ۳۴۸هزار میلیارد تومان رسیده که بیانگر تحقق ۱۰۲درصدی پیش‌بینی بودجه برای ۹ ماهه سال جاری است. درآمد عوارض گمرکی ۳۰هزار و ۶۹۰میلیارد تومان بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 101درصد رشد داشته است.
در بودجه سال آینده دولت سنگین‌ترین رقم‌های سال گذشته را به حمایت از مردم و معیشت اختصاص داده است. 104هزار میلیارد تومان برای یارانه نان و 69هزار میلیارد تومان برای یارانه دارو کنار گذاشته که این رقم‌ها به غیر از حمایت‌ها در بخش‌های بیمه و سلامت است. از سوی دیگر 3000میلیارد تومان یارانه برای کود و تامین نهاده‌های محصولات کشاورزی برای کشاورزان در بودجه سال آینده دیده شده است. همچنین دریافت تسهیلات بانکی برای کشاورزان تسهیل شده و از سال 1402 با موانع دریافت وام روبه‌رو نخواهند بود.
یکی از نگرانی‌های جدی مردم بحث آب است. دولت در بودجه سال آینده 35هزار میلیارد تومان منابع برای طرح‌های مدیریت منابع آب و کنترل آب‌های مرزی در نظر گرفته و از سوی دیگر 1000میلیارد تومان نیز برای توسعه طرح آب‌های ژرف اختصاص داده است.
دولت در این لایحه علاوه بر رعایت اسناد بالادستی بر موضوعات 12گانه‌ای که برای اقتصاد و مردم مهم هستند تمرکز ویژه‌ای کرده است؛ این موضوعات شامل تأمین معیشت مردم، تولید و اشتغال دانش‌بنیان، سلامت مردم، زنان و خانواده، آب، کشاورزی و محیط‌زیست، مسکن و حمل‌ونقل، تقویت جایگاه استان‌ها، آموزش‌وپرورش، آموزش عالی، فرهنگ و گردشگری، صندوق توسعه ملی و شرکت‌های دولتی است.به نظر می‌رسد دولت یک بودجه شفاف راهی بهارستان کرده و با حداقل منابع، اقدام به حمایت از معیشت خانوارها کرده اما حالا باید دید با چه میزان تغییر به دست دولت باز می‌گردد.
همچنین مسکن یکی از بخش‌های پیشران اقتصاد است که دولت سیزدهم بر آن تأکید ویژه‌ای دارد و در لایحه بودجه ۱۴۰۲ نیز تصمیمات خوبی برای حمایت از ساخت مسکن دیده شده است. دولت در لایحه از یک‌سو تأمین منابع مالی برای حمایت از ساخت مسکن را پیش‌بینی کرده و از سوی دیگر امکان تأمین زمین موردنیاز برای احداث پروژه‌های مسکن را فراهم کرده است.
اخذ مجوزهای لازم برای فروش و تهاتر املاک دستگاه‌ها، در نظر گرفتن تخفیف‌های مالیاتی پروژه‌های مسکن مهر و ارائه خدمات زیرساختی و زمین برای ساماندهی بافت‌های ناکارآمد و سکونتگاه‌های غیررسمی از دیگر بخش‌های مهم لایحه بودجه برای مسکن است.
افزایش درآمدهای مالیاتی
میزان درآمدهای مالیاتی در بودجه سال آینده معادل 700هزار میلیارد تومان است که نسبت به بودجه سال 1401 معادل 54درصد افزایش نشان می‌دهد. براساس لایحه بودجه سال 1402، میزان درآمدهای مالیاتی با 54درصد افزایش به 700هزار میلیارد تومان رسیده که این رقم معادل 5/35درصد از کل درآمدهای بودجه عمومی کشور است که 3درصد بیشتر از سهم این پایه درآمدی از بودجه 1401 است.
مجتبی امیری، رئیس گروه برنامه‌ریزی و آمارهای مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور گفته سهم درآمدهای مالیاتی در تامین هزینه‌های جاری و منابع عمومی بودجه در 9 ماه امسال نسبت به 9 سال گذشته افزایش قابل‌توجهی داشته است. تاکنون 88درصد بودجه مصوب 9 ماهه 1401 محقق شده است که نسبت به آبان ماه که 80.5درصد محقق شده بود، 7.5درصد افزایش داشته است.
وی افزود: نسبت درآمدهای مالیات به هزینه‌های جاری در پنج ماهه امسال به ۵۶درصد رسید در حالی که این نسبت در سال گذشته ۴۸درصد بود. رئیس گروه برنامه‌ریزی و آمارهای سازمان امور مالیاتی با تاکید بر این‌که درآمدهای مالیاتی بیشترین پوشش در هزینه جاری دولت را دارد، گفت: هزینه‌های دولت شامل پرداخت اعتبارات هزینه‌ای، پرداخت اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای و پرداخت اعتبارات تملک دارایی‌های مالی است که هر چه سهم درآمدهای مالیاتی در تامین هزینه‌های جاری دولت افزایش یابد، دولت می‌تواند از سایر منابع درآمدی برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد بهره‌مند شود.
امیری خاطرنشان کرد: درآمدهای دولت شامل درآمدهای مالیاتی، واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و واگذاری دارایی‌های مالی است که نظام مالیاتی مدرن و کارآمد باید تامین‌کننده بخش اعظم منابع درآمدی دولت باشد. همچنین تمرکز بر درآمدهای مالیاتی در راستای سیاست اقتصاد مقاومتی و تامین منابع پایدار برای هزینه‌های دولت مورد تأکید قرار گرفته است. وی بیان کرد: سهم درآمدهای مالیاتی در تامین منابع عمومی بودجه پنج ماهه امسال به ۴۶درصد رسیده که این سهم در سال گذشته ۳۴درصد بوده است.
بررسی جزئیات درآمدی بودجه نشان می‌دهد که در ۹ ماه امسال درآمدهای مالیاتی کشور با ۶۰درصد افزایش به ۳۴۸هزار میلیارد تومان رسیده که بیانگر تحقق ۱۰۲درصدی پیش‌بینی بودجه برای ۹ ماهه سال جاری است. درآمد عوارض گمرکی ۳۰هزار و ۶۹۰میلیارد تومان بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 101درصد رشد داشته است.
محمدحسین علی‌اکبری - گروه اقتصاد
