توسعه والای انسانی
سنجه مقایسه همواره یکی از راهکارهای ضدانقلابیون برای بسترسازی دروغ‌های‌شان پیرامون وضعیت مردم در دوران پهلوی بوده است. اما وقتی پای مولفه‌های آماری مستند بر پژوهش پیش‌آمده همگی نشان از نادرستی ادعای این افراد داشته است.
روز گذشته بر اساس اطلاعات مندرج در سالنامه آماری سال 1355(یعنی اطلاعات مستند در دوران پهلوی) نگاهی داشتیم به وضعیت نظام آموزشی و سواد جمعیت ایران و مقایسه کوتاهی با وضعیت کنونی سواد در دوران کنونی داشتیم. این موضوع در حوزه‌های دیگر هم قابل مشاهده است. یکی از مهم‌ترین این موارد مربوط به شاخص توسعه انسانی است. با این سوال مهم که آیا با انقلاب اسلامی، تغییر قابل توجهی در شاخص توسعه انسانی نسبت به دوران پهلوی به وجود آمده است، توسعه انسانی مفهومی والاتر از رشد اقتصادی دارد. کشورهایی که از درآمد سرانه بالا برخوردار هستند، لزوما در رده کشورهای توسعه‌یافته تلقی نمی‌شوند.
این امر دلالت بر آن دارد که مفهوم توسعه دربرگیرنده اجزای دیگری، مانند کاهش فقر و توزیع عادلانه درآمدهاست که در نگاهی کلی به دنبال دستیابی به اموراتی است که مد نظر توسعه انسانی باشد. به بیان دیگر، می‌توان توسعه انسانی را مهم‌ترین بعد توسعه دانست و شاخص توسعه انسانی را این گونه تعریف کرد: «استفاده از یک ابزار آماری برای اندازه‌گیری دستاوردهای کلی یک کشور در ابعاد اجتماعی و اقتصادی». طبق این شاخص ابعاد اجتماعی و اقتصادی یک کشور بر اساس سلامت، سطح تحصیلات و سطح زندگی افراد ارزیابی می‌شود. در حقیقت، توسعه‌یافتگی را بر مبنای این اصل تعیین می‌کنند. شاخص توسعه انسانی پیش از انقلاب، پایین‌تر از کشورهایی همچون اردن و هم‌سطح با کشورهایی همچون غنا و کنیا بود. بر اساس گزارش‌های دفتر توسعه سازمان ملل، ایران در سال ۱۳۵۶ که آخرین سال حکومت پهلوی است، از نظر توسعۀ انسانی جزو کشورهای دارای توسعه متوسط بوده و معدل نهایی آن برابر با معدل کنونی کشورهای غنا و کنیا بوده است؛ به این معنای مشخص که هرکس می‌خواهد موقعیت ایران در آخرین سال حکومت پهلوی را مشاهده کند باید امروز به کشورهای غنا و کنیا سفر کند. حکومت پهلوی روزانه شش میلیون بشکه نفت تولید و صادر می‌کرد و قیمت نفت از سال ۵۲ به چهار برابر افزایش یافته بود و جمعیت کشور نیز نصف جمعیت امروز بود. در سال ۵۶ که آخرین سال حکومت پهلوی بود، از نظر شاخص توسعه انسانی در بین ۱۸۰ کشور جهان در رده ۱۳۰ جدول قرار داشت؛ ولی در گزارش مربوط به سال ۲۰۱۸م (۱۳۹۶) به رتبه ۶۰ صعود کرده، یعنی طی حدود 43 سال پس از انقلاب، موفق شده از ۷۰ کشور جهان سبقت بگیرد و به صدر جدول پیش برود.
در گزارش، کشورهای جهان از نظر میزان توسعه انسانی به چهار گروه تقسیم‌بندی شده‌اند که عبارتند از: کشورهای دارای توسعه انسانی بسیار بالا، کشورهای دارای توسعه انسانی بالا، کشورهای دارای توسعه انسانی متوسط و کشورهای دارای توسعه انسانی پایین.در جدیدترین گزارش این سازمان که چندی قبل منتشر شده است، ایران در گروه کشورهای «High human development»؛ یعنی توسعه انسانی بالا دسته‌بندی شده است. این یعنی جمهوری اسلامی ایران در شاخص‌های گوناگون با وجود همه فشارهای قدرت‌های بزرگ، بالاتر از کشورهایی چون ترکیه، چین، هند، مکزیک و برزیل که محدودیت‌های ایران را نداشته‌اند، قرار گرفته است.
این امر دلالت بر آن دارد که مفهوم توسعه دربرگیرنده اجزای دیگری، مانند کاهش فقر و توزیع عادلانه درآمدهاست که در نگاهی کلی به دنبال دستیابی به اموراتی است که مد نظر توسعه انسانی باشد. به بیان دیگر، می‌توان توسعه انسانی را مهم‌ترین بعد توسعه دانست و شاخص توسعه انسانی را این گونه تعریف کرد: «استفاده از یک ابزار آماری برای اندازه‌گیری دستاوردهای کلی یک کشور در ابعاد اجتماعی و اقتصادی». طبق این شاخص ابعاد اجتماعی و اقتصادی یک کشور بر اساس سلامت، سطح تحصیلات و سطح زندگی افراد ارزیابی می‌شود. در حقیقت، توسعه‌یافتگی را بر مبنای این اصل تعیین می‌کنند. شاخص توسعه انسانی پیش از انقلاب، پایین‌تر از کشورهایی همچون اردن و هم‌سطح با کشورهایی همچون غنا و کنیا بود. بر اساس گزارش‌های دفتر توسعه سازمان ملل، ایران در سال ۱۳۵۶ که آخرین سال حکومت پهلوی است، از نظر توسعۀ انسانی جزو کشورهای دارای توسعه متوسط بوده و معدل نهایی آن برابر با معدل کنونی کشورهای غنا و کنیا بوده است؛ به این معنای مشخص که هرکس می‌خواهد موقعیت ایران در آخرین سال حکومت پهلوی را مشاهده کند باید امروز به کشورهای غنا و کنیا سفر کند. حکومت پهلوی روزانه شش میلیون بشکه نفت تولید و صادر می‌کرد و قیمت نفت از سال ۵۲ به چهار برابر افزایش یافته بود و جمعیت کشور نیز نصف جمعیت امروز بود. در سال ۵۶ که آخرین سال حکومت پهلوی بود، از نظر شاخص توسعه انسانی در بین ۱۸۰ کشور جهان در رده ۱۳۰ جدول قرار داشت؛ ولی در گزارش مربوط به سال ۲۰۱۸م (۱۳۹۶) به رتبه ۶۰ صعود کرده، یعنی طی حدود 43 سال پس از انقلاب، موفق شده از ۷۰ کشور جهان سبقت بگیرد و به صدر جدول پیش برود.
در گزارش، کشورهای جهان از نظر میزان توسعه انسانی به چهار گروه تقسیم‌بندی شده‌اند که عبارتند از: کشورهای دارای توسعه انسانی بسیار بالا، کشورهای دارای توسعه انسانی بالا، کشورهای دارای توسعه انسانی متوسط و کشورهای دارای توسعه انسانی پایین.در جدیدترین گزارش این سازمان که چندی قبل منتشر شده است، ایران در گروه کشورهای «High human development»؛ یعنی توسعه انسانی بالا دسته‌بندی شده است. این یعنی جمهوری اسلامی ایران در شاخص‌های گوناگون با وجود همه فشارهای قدرت‌های بزرگ، بالاتر از کشورهایی چون ترکیه، چین، هند، مکزیک و برزیل که محدودیت‌های ایران را نداشته‌اند، قرار گرفته است.
ضمیمه قفسه کتاب
تیتر خبرها
