«جام‌جم» راهبرد اقتصادی ایران در اندونزی را بررسی کرد
چشم انداز تجارت 20میلیارد دلاری
با وجود این‌که بیش از هفت دهه از آغاز روابط دیپلماتیک میان ایران و اندونزی می‌گذرد اما روابط عمیقی میان دو کشور مسلمان شکل نگرفته بود. حالا با سفر سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران به اندونزی فصل جدیدی در روابط دو طرف شکل گرفته است؛ روابطی که ذیل عنوان اتحاد جدید اقتصادی میان دریای آرام و غرب آسیا قابل تفسیر است.
این محوری است که جغرافیای سیاسی را به جغرافیای استراتژیک پیوند می‌زند تا جمعیت 358میلیون نفری دو کشور را وارد همکاری‌های تازه کند. اندونزی به‌عنوان کشور محصور در اقیانوس که در شمال با آسیای جنوب شرق و در جنوب با قاره اقیانوسیه، مرز دریایی دارد، ظرفیت بالایی در تجارت دریایی نیمکره شرقی زمین دارد. ایران هم پل اتصال شرق آسیا به غرب آن و محور اتصال اورسیا با جنوب خلیج‌فارس محسوب می‌شود.
یکی از پیمان‌های کلیدی چندجانبه مبتنی بر تجارت آزاد که اندونزی در آن عضویت دارد «آسه‌آن» نام دارد. اتحادی که میان کشورهای جنوب شرق آسیا شکل گرفته است. آسه‌آن یکی از بزرگ‌ترین پیمان‌های تجاری جهان به لحاظ سطح کشورهای مشارکت کننده محسوب می‌شود. مجموعه واردات و صادرات در درون آسه‌آن به 362میلیارد دلار می‌رسد. فرصت اقتصادی آسه‌آن متشکل از 10کشور(اندونزی، مالزی، ویتنام، سنگاپور و...) به اندازه‌ای است که آمریکا به‌عنوان یک غیر عضو وارد تجارت با آن شده است.
رقابت در زمین آسه‌آن
طبق گزارش سایت نمایندگی تجاری آمریکا، حجم تجارت این کشور با آسه‌آن در سال 1399 به 134میلیارد دلار می‌رسید. حجم تجارت ایران با آسه‌آن در سال 1399 به سه میلیارد دلار می‌رسید؛ یعنی 2.3درصد تجارت آمریکا با این بزرگ‌ترین منطقه تجارت آزاد جهان. با روی کار آمدن دولت سیزدهم در ایران، رویکرد تجاری ایران با نگاه به شرق و جنوب شرق آسیا تنظیم شد؛ جایی که آسه‌آن مانند نگین می‌درخشد. از سال1400 نگاه به آسه‌آن به طور ویژه تغییر کرد، چراکه اندونزی به‌دنبال فرصت‌های تازه در جنوب شرق ایران بود و ایران هم سعی داشت که در زمان تحریم، تجارت خود را با شرق گسترش دهد و به نوعی از تجارت خارجی خود دلارزدایی کند.
نخ تسبیح روابط ایران و اندونزی
در این میان ایران ترجیح می‌دهد که با نگاه به اقتصاد اندونزی از فرصت آسه‌آن استفاده کند؛ به این معنی که تجارت با آن را با محوریت اندونزی پیش ببرد. سفر رئیس جمهور به اندونزی جست وجویی برای راهبرد جدید تجاری ایران محسوب می‌شود. حجم تجارت ایران و اندونزی در سال1401 به 256میلیون دلار رسید؛ رقمی بسیار کم که البته نسبت به سال1400 حدود 21درصد افزایش پیدا کرده بود. ایران در سال1400، یک میلیون و 725هزار و 340 تن کالا به اندونزی صادر کرده در حالی که اندونزی فقط 5.4درصد از این میزان را به درون مرزهای ایران رسانده است. ایران عمدتا مواد خام معدنی و کشاورزی به اندونزی صادر و در مقابل از این کشور انواغ روغن خوراکی، کاغذ و ماشین آلات وارد می‌کند. این سطح تجارت، نه مطلوب ایران است و نه اندونزی در حالی که دو کشور 90 موافقت‌نامه، یادداشت و تفاهم‌نامه در چند دهه اخیر با یکدیگر امضا کرده و روسای جمهور ایران در سال‌های 85 و 94 به این کشور سفر کرده بودند. همچنین دو کشور حداقل در چهار سازمان اسلامی و بین‌المللی حضور مشترک دارند. رویکرد دولت سیزدهم اما تقویت این مسیر است. رئیس جمهور ایران از زمان تشکیل دولت در مرداد 1400، 10سفر به کشورهای آسیای شرقی و منطقه داشته تا موانع گسترش تجارت را بردارد. دو کشور ایران و اندونزی ظرفیت تجارت 20میلیارد دلاری را دارند و در این باره تفاهم نامه و توافقنامه‌های زیادی امضا کرده‌اند.
چابهار سکوی صادرات
موقعیت راهبردی بندر چابهار ایران در مجاورت اقیانوس هند و دریای عمان، این کشور را واداشته که نگاه ویژه‌ای به این فرصت گرانبها داشته باشد. در دولت گذشته هندی‌ها روی توسعه چابهار مانور می‌دادند اما در عمل اقدامی انجام ندادند. حالا اندونزی خود را به‌عنوان شریک تازه ایران در چابهار می‌پندارد.
رونی پراستیو یولیانتورو، سفیر اندونزی در تهران، پیش از سفر رئیس جمهور به اندونزی در اتاق بازرگانی ایران حاضر شد و با اشاره به چابهار، گفت: « بندر چابهار به دلیل موقعیت جغرافیایی و ماهیت تجاری خود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و می‌تواند پل ارتباطی اندونزی با هند و آسیای مرکزی باشد.» اندونزی به منظور این‌که پیش از سفر رئیس جمهور ایران جدیت خود را در مورد چابهار نشان دهد، یک توافق‌نامه تجارت ترجیحی با کشورمان امضا کرد. توافق ترجیحی، توافقی است که دو کشور یا چند کشور تعرفه‌های تجاری را روی یک کالا یا چند کالا حذف می‌کنند. به این شیوه، قیمت کالاهایی را که به یکدیگر صادر می‌کنند، کاهش می‌دهند تا مزیت اقتصادی ایجاد شود. حالا با سفر رئیس جمهور ایران 11سند همکاری مشترک امضا می‌شود.
همکاری آسیایی‌ها
جوکو ویدودو، رئیس جمهور اندونزی در جریان سفر سید ابراهیم رئیسی با اشاره به همکاری‌های جدید گفته «همکاری مشترک میان این کشور و ایران در زمینه انتقال تجربیات مربوط به فناوری و تحقیقات علمی نیز با افزایش روبه‌رو شود در واقع اندونزی به فراتر از چابهار هم نگاه می‌کند؛ جایی که ظرفیت‌های دانش‌بنیان ایران بسیار برای اندونزی ارزشمند خواهد بود. نباید فراموش کرد که اقتصاد اندونزی در حال حاضر تولید ناخالص حقیقی به اندازه یک تریلیون دلار دارد که پیش‌بینی می‌شود در سال 2045 به هشت تریلیون دلار برسد. تولید ناخالص حقیقی ایران هم به 359میلیارد دلار می‌رسد. حالا ایران در جست وجوی راهی است که اندونزی محور آن در جنوب شرق آسیا و نیمه جنوبی زمین محسوب می‌شود.
پیام عابدی - گروه اقتصاد
یکی از پیمان‌های کلیدی چندجانبه مبتنی بر تجارت آزاد که اندونزی در آن عضویت دارد «آسه‌آن» نام دارد. اتحادی که میان کشورهای جنوب شرق آسیا شکل گرفته است. آسه‌آن یکی از بزرگ‌ترین پیمان‌های تجاری جهان به لحاظ سطح کشورهای مشارکت کننده محسوب می‌شود. مجموعه واردات و صادرات در درون آسه‌آن به 362میلیارد دلار می‌رسد. فرصت اقتصادی آسه‌آن متشکل از 10کشور(اندونزی، مالزی، ویتنام، سنگاپور و...) به اندازه‌ای است که آمریکا به‌عنوان یک غیر عضو وارد تجارت با آن شده است.
رقابت در زمین آسه‌آن
طبق گزارش سایت نمایندگی تجاری آمریکا، حجم تجارت این کشور با آسه‌آن در سال 1399 به 134میلیارد دلار می‌رسید. حجم تجارت ایران با آسه‌آن در سال 1399 به سه میلیارد دلار می‌رسید؛ یعنی 2.3درصد تجارت آمریکا با این بزرگ‌ترین منطقه تجارت آزاد جهان. با روی کار آمدن دولت سیزدهم در ایران، رویکرد تجاری ایران با نگاه به شرق و جنوب شرق آسیا تنظیم شد؛ جایی که آسه‌آن مانند نگین می‌درخشد. از سال1400 نگاه به آسه‌آن به طور ویژه تغییر کرد، چراکه اندونزی به‌دنبال فرصت‌های تازه در جنوب شرق ایران بود و ایران هم سعی داشت که در زمان تحریم، تجارت خود را با شرق گسترش دهد و به نوعی از تجارت خارجی خود دلارزدایی کند.
نخ تسبیح روابط ایران و اندونزی
در این میان ایران ترجیح می‌دهد که با نگاه به اقتصاد اندونزی از فرصت آسه‌آن استفاده کند؛ به این معنی که تجارت با آن را با محوریت اندونزی پیش ببرد. سفر رئیس جمهور به اندونزی جست وجویی برای راهبرد جدید تجاری ایران محسوب می‌شود. حجم تجارت ایران و اندونزی در سال1401 به 256میلیون دلار رسید؛ رقمی بسیار کم که البته نسبت به سال1400 حدود 21درصد افزایش پیدا کرده بود. ایران در سال1400، یک میلیون و 725هزار و 340 تن کالا به اندونزی صادر کرده در حالی که اندونزی فقط 5.4درصد از این میزان را به درون مرزهای ایران رسانده است. ایران عمدتا مواد خام معدنی و کشاورزی به اندونزی صادر و در مقابل از این کشور انواغ روغن خوراکی، کاغذ و ماشین آلات وارد می‌کند. این سطح تجارت، نه مطلوب ایران است و نه اندونزی در حالی که دو کشور 90 موافقت‌نامه، یادداشت و تفاهم‌نامه در چند دهه اخیر با یکدیگر امضا کرده و روسای جمهور ایران در سال‌های 85 و 94 به این کشور سفر کرده بودند. همچنین دو کشور حداقل در چهار سازمان اسلامی و بین‌المللی حضور مشترک دارند. رویکرد دولت سیزدهم اما تقویت این مسیر است. رئیس جمهور ایران از زمان تشکیل دولت در مرداد 1400، 10سفر به کشورهای آسیای شرقی و منطقه داشته تا موانع گسترش تجارت را بردارد. دو کشور ایران و اندونزی ظرفیت تجارت 20میلیارد دلاری را دارند و در این باره تفاهم نامه و توافقنامه‌های زیادی امضا کرده‌اند.
چابهار سکوی صادرات
موقعیت راهبردی بندر چابهار ایران در مجاورت اقیانوس هند و دریای عمان، این کشور را واداشته که نگاه ویژه‌ای به این فرصت گرانبها داشته باشد. در دولت گذشته هندی‌ها روی توسعه چابهار مانور می‌دادند اما در عمل اقدامی انجام ندادند. حالا اندونزی خود را به‌عنوان شریک تازه ایران در چابهار می‌پندارد.
رونی پراستیو یولیانتورو، سفیر اندونزی در تهران، پیش از سفر رئیس جمهور به اندونزی در اتاق بازرگانی ایران حاضر شد و با اشاره به چابهار، گفت: « بندر چابهار به دلیل موقعیت جغرافیایی و ماهیت تجاری خود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و می‌تواند پل ارتباطی اندونزی با هند و آسیای مرکزی باشد.» اندونزی به منظور این‌که پیش از سفر رئیس جمهور ایران جدیت خود را در مورد چابهار نشان دهد، یک توافق‌نامه تجارت ترجیحی با کشورمان امضا کرد. توافق ترجیحی، توافقی است که دو کشور یا چند کشور تعرفه‌های تجاری را روی یک کالا یا چند کالا حذف می‌کنند. به این شیوه، قیمت کالاهایی را که به یکدیگر صادر می‌کنند، کاهش می‌دهند تا مزیت اقتصادی ایجاد شود. حالا با سفر رئیس جمهور ایران 11سند همکاری مشترک امضا می‌شود.
همکاری آسیایی‌ها
جوکو ویدودو، رئیس جمهور اندونزی در جریان سفر سید ابراهیم رئیسی با اشاره به همکاری‌های جدید گفته «همکاری مشترک میان این کشور و ایران در زمینه انتقال تجربیات مربوط به فناوری و تحقیقات علمی نیز با افزایش روبه‌رو شود در واقع اندونزی به فراتر از چابهار هم نگاه می‌کند؛ جایی که ظرفیت‌های دانش‌بنیان ایران بسیار برای اندونزی ارزشمند خواهد بود. نباید فراموش کرد که اقتصاد اندونزی در حال حاضر تولید ناخالص حقیقی به اندازه یک تریلیون دلار دارد که پیش‌بینی می‌شود در سال 2045 به هشت تریلیون دلار برسد. تولید ناخالص حقیقی ایران هم به 359میلیارد دلار می‌رسد. حالا ایران در جست وجوی راهی است که اندونزی محور آن در جنوب شرق آسیا و نیمه جنوبی زمین محسوب می‌شود.
پیام عابدی - گروه اقتصاد
