جاماندگان  1400

یادنامه ای برای همه آنهایی که سال 99 و کرونا از ما گرفتند

جاماندگان 1400

در سالی که گذشت تقریبا همه ما از دست دادن یکی از افرادی را که می‌شناختیم تجربه کردیم؛ از خانواده و دوستان گرفته تا چهره‌هایی که به دیدنشان در رسانه‌ها عادت کرده بودیم. در این صفحه مروری کرده‌ایم بر تعدادی از مهم‌ترین افرادی که به دلیل کرونا یا موارد دیگر در سال 99 درگذشتند و به قرن جدید نرسیدند.

آیت‌ا... ابراهیم امینی / 5 اردیبهشت
آیت‌ا... ابراهیم امینی، نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری، 5 اردیبهشت در 95سالگی دار فانی را وداع گفت. آیت‌ا... ابراهیم امینی نجف‌آبادی، نایب رئیس اسبق مجلس خبرگان رهبری، عضو برجسته جامعه مدرسین قم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، امام‌جمعه قم تا سال 84
و از شاگردان برجسته آیت‌ا... بروجردی، امام‌خمینی و علامه طباطبایی بود. وی همچنین عضو شورای بازنگری قانون اساسی بوده و اوایل انقلاب به عنوان نماینده امام خمینی به شهرهای نهاوند، هرمزگان، مازندران، همدان و ملایر رفته بود.




نجف دریابندری  / 15  اردیبهشت

خبر درگذشت نجف دریابندری از اولین اخبار ناگوار سال 99 بود. مترجمی که بسیاری از آثار مشهور نویسندگان بزرگ با همت او به ما ایرانی‌ها شناسانده شدند از آثار ساموئل بکت گرفته تا همینگوی و فاکنر.  دریابندری علاوه بر ترجمه، زبانی صریح و بی‌پرده در نقد داستان‌ها و داستان‌نویسان داشت. آن‌هم کسانی که هرکسی در تاریخ نقد ادبی ما شجاعت انتقاد از آنها را نداشته است. جز اینها، دریابندری مجموعه مفصلی از مقالات و یادداشت‌ها دارد که در آن به بسیاری از حوزه‌های اندیشه وارد شده و بی‌پروا درباره آنچه می‌اندیشیده، نوشته است.



محمدعلی کشاورز  / 25 خرداد
محمدعلی کشاورز یکی از داغ‌های ماندنی بر دل‌های اهالی هنر و فرهنگ در سال 99 بود. او 25 خرداد و در سن 90سالگی بر اثر عارضه کلیوی از دنیا رفت تا از پنج بازیگر مرد شاخص سینمای ایران، تنها علی نصیریان در قید حیات بماند. جمشید مشایخی، عزت‌ا... انتظامی و داوود رشیدی سه هنرمندی بودند که پیش از این از جمع آن پنج نفر رخت بربسته بودند. نقش‌های تاریخی کشاورز در مجموعه‌های تلویزیونی نظیر دایی‌جان ناپلئون، آتش بدون دود، هزاردستان، سربداران، افسانه سلطان و شبان، پدرسالار و گرگ‌ها تا سال‌ها از یاد علاقه‌مندان او نخواهد رفت.



سیروس گرجستانی/ 12 تیر
به لحاظ شادابی و سرزندگی، شبیه کسانی بود که دهه نهم و دهم زندگی را هم تجربه می‌کنند و قصد دل‌کندن از دنیا را ندارند اما برخلاف تصور از 75سالگی جلوتر نرفت و دارفانی را وداع گفت. از گرجستانی سکانسی درباره مرگ ماندگار شده است؛ همان سکانس سریال متهم گریخت که به احمد پورمخبر درباره آن دنیا جواب می‌دهد: باید بری و ببینی ... . این سکانس در زندگی واقعی این‌طور تعبیر می‌شود که سیروس گرجستانی 12تیرماه دارفانی را وداع می‌گوید و 18 روز بعد در 30 تیرماه احمد پورمخبر هم به جهان باقی کوچ می‌کند.


خسرو سینایی/ 11 مرداد  
خسرو سینایی یک‌بار در میزگردی در سال 54، از فیلمسازانی گفت که
هر چند سال یکبار باید بجنگند تا یک فیلم را با چنگ و دندان بسازند و با هزار خون‌دل به نتیجه برسانند. خون‌دل خوردن  این هنرمند و فیلمساز محترم، سرانجام
11 مرداد امسال در 79 سالگی  به پایان رسید.



ماه‌چشره خلیلی /  17  مرداد
ماه‌چهره خلیلی با تاریخ و تقویم پیوند دارد؛ قرابت با دنیای هنر و بازیگری از همان زمان تولد نصیبش شد. او به عنوان نوه دختری پروین سلیمانی این فرصت را داشت که بازیگر شود و به همین دلیل برای ورود به این حرفه عجله نکرد. درگذشت ماه‌چهره خلیلی در سال 99 هم با یک تاریخ خاص مصادف شده؛ او 17مرداد مصادف با روز خبرنگار از میان ما رفت و اگر قرار باشد این بازی تقویمی و تاریخی با زندگی ماه‌چهره خلیلی را گسترش دهیم، نمی‌توان از حضورش در فیلم سینمایی «هدیه» در کنار علی انصاریان چشم‌پوشی کرد؛ روح هر دو شاد و قرین رحمت.




روح‌ا... حسینیان /  4 شهریور
حجت‌الاسلام روح‌ا... حسینیان، 4 شهریور امسال در 65سالگی دار فانی را وداع گفت. حسینیان، قاضی و سیاستمدار و رئیس مؤسسه پژوهشی مرکز اسناد انقلاب اسلامی بود. وی همچنین نمایندگی مردم تهران در دوره‌های هشتم و نهم مجلس شورای اسلامی را به عهده داشت. کتاب‌های چهارده سال رقابت ایدئولوژیک شیعه در ایران، چهارده قرن تلاش شیعه برای توسعه و ماندن و بیست سال تکاپوی اسلام شیعی در ایران از نوشته‌های حسینیان است.



آیت‌ا... یوسف صانعی   / 22 شهریور
آیت‌ا... یوسف صانعی از شاگردان حضرت امام خمینی(ره)، 22 شهریور در ۸۳سالگی دار فانی را وداع گفت. وی یک روز قبل از درگذشت، بر اثر زمین‌خوردگی و مصدومیت جدی ناشی از آن در بیمارستان فرقانی قم بستری شده بود. مرحوم صانعی علاوه بر سال‌ها شاگردی در حوزه درس
حضرت امام خمینی(ره)، از دیگر استادان علوم دینی چون سیدحسین طباطبایی بروجردی، سید محمد محقق داماد و محمدعلی اراکی نیز بهره برده بود و از سال ۱۳۵۴ رسما تدریس خارج فقه را با کتاب زکات در مدرسه حقانی (شهیدین) شروع کرد.



محمدرضا شجریان /  17 مهر
همان‌طور که حافظ و سعدی بر تارک نقش‌برجسته‌های ادبیات ایران ثبت شدند و عبور زمان در گیرودار رگبار و تندباد حمله مغولان، نام آنان را نشست، ایران، حیات موسیقی سنتی خود را در برهه‌ای که تحت تاخت‌وتاز موسیقی مهاجم غربی بود، هرگز بی‌نام محمدرضا شجریان به یاد نخواهد آورد. او، آوازه آواز ایرانی را از مرزهای کشور فراتر برد و اگرچه پایان قرن چهاردهم هجری، پایان حضور او در میان بود اما یاد او و تاثیرش بر موسیقی ایران هرگز فراموش نخواهد شد چنان‌که قطعات مشهورش نیز زمزمه لبان ایرانیان خواهد ماند.



کریم اکبری مبارکه /   18 آبان
خبر رفتنش را با کلیدواژه نقش ابن‌ملجم سریال امام علی(ع) تنظیم و منتشر می‌کردیم اما آگاه بودیم که چه احساس دوپهلویی از فقدان او در ذهن مخاطب شکل خواهد گرفت. از مردی که یکی از مهم‌ترین و فراموش‌نشدنی‌ترین بدمن‌های فیلم‌های ایرانی را تا همیشه در خاطره مخاطبان ثبت کرده بود اما با همان نقش که دوست داشته نمی‌شد، آه از فقدانش بر زبان‌ها برمی‌آمد وغم بر دل‌ها می‌نشست. کریم اکبری مبارکه اما نقش‌های تاریخی دیگری را هم از «مرگ یزدگرد» بهرام بیضایی تا «مختارنامه» داوود میرباقری بر ذهن‌ها حکاکی کرد و شاید تصویرمان از برهه‌های مهمی از تاریخ را مرهون او باشیم و با چهره او  به یاد بیاوریم.



محمود یاوری /  20 آبان
 20 آبان 99 هم یکی دیگر از روزهای تلخ فوتبال ایران بود. روزی که به احترام سرهنگ خیلی‌ها خبردار ایستادند و پیکرش را تا مقابل در بهشت بدرقه کردند. 81 سالش بود اما تا همان آخرین روزهایی که درگذشت دغدغه فوتبال را داشت. می‌گفت نگران است و می‌گفت این فوتبال خیلی کار دارد تا درست شود. محمود یاوری مدتی بود که بیمار شده بود، در دل این بیماری اما کرونا هم به بدنش زد و اجازه نداد تا یکی از شناسنامه‌های فوتبال ایران بیش از این زنده باشد. طبل بزرگ زیر پای چپ، دست راست ما سفت و محکم کنار سر و ادای احترام به سرهنگی که فوتبال ایران  خیلی مدیونش است.



چنگیز جلیلوند/ 2 آذر  
شاید در سال‌های اخیر، ارج و قرب دوبله به‌ویژه برای نسل جوان و نوجوان چندان محسوس و برجسته نباشد و خیلی‌ها ترجیح می‌دهند فیلم و سریال‌های خارجی را با زبان اصلی و زیرنویس فارسی  ببینند اما امثال چنگیز جلیلوند، با صدای جادویی‌شان می‌توانند هر مخالفت و مقاومتی را درهم‌بشکنند. حتی کرونا و مرگ هم باعث خاموشی صدای این هنرمند نمی‌شود.


کامبوزیا پرتوی /  4 آذر
فقر فیلمنامه‌نویسی پخته و اثرگذار در سینمای ایران، آن‌قدر مساله ریشه‌دار و مهمی است که از دست دادن یکی از فیلمنامه‌نویسان کارکشته، فقدانی بزرگ برایمان به‌شمار آید. پرتوی، نویسنده «محمد رسول‌ا...»، «گل پامچال»، «گلنار» و «من ترانه 15 سال دارم» آذرماه امسال از میان ما رفت تا بهتر پی‌ببریم تولد یک نویسنده در دامان سینما بیش از هر پیشه دیگری در این حرفه دشوار و زمانبر است.




پرویز پورحسینی/ 7 آذر
بازی‌های تقدیر، گاهی به قدری دراماتیک می‌شود که یک سور به هرچه درام و اثر نمایشی است می‌زند. یکی از متاخرترین و سوزناک‌ترین‌شان قطعا درگذشت پرویز پورحسینی، یکی از بازیگران بزرگ ایران بود. او که از شروع شیوع کرونا پیشنهادهای مختلف را نپذیرفت تا مبادا به کرونا مبتلا شود و این بیماری را به مادر کهنسالش منتقل کند، دست بر قضا بر اثر ابتلا به
کووید- 19 از دنیا رفت.



آیت ا... محمد یزدی /   19  آذر
 آیت‌ا... محمد یزدی، عضو مجلس خبرگان رهبری و رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم روز 19آذر در 89 سالگی دعوت حق را لبیک گفت. آیت‌ا... یزدی از فقهای با سابقه شورای نگهبان بود که آبان امسال به دلیل بیماری از این مسؤولیت استعفا کرده بود. شجاعت، انقلابی بودن و حمایت صریح و بدون تعارف از آرمان‌های انقلاب و رهبری از خصوصیات بارز و برجسته آیت‌ا... یزدی بود.


آیت ا... مصباح یزدی / ۱۲  دی
آیت‌ا... محمدتقی مصباح یزدی پس از مدت‌ها بیماری، عصر جمعه ۱۲دی دارفانی را وداع گفت. استاد مصباح، در دوره رژیم ستمشاهی، مبارزات گسترده‌ای را ضد آن رژیم و عوامل آن انجام دادند که بخش شایان توجهی از زندگی ایشان را دربر می‌گیرد. در دوران بیش از چهار دهه پس از انقلاب نیز آیت‌ا... مصباح در مقاطع مختلفی برای کمک به انقلاب اسلامی به میدان آمد که یکی از بارزترین این مقاطع، در دوران هجمه برخی اصلاح‌طلبان به ارزش‌های انقلاب اسلامی بود.



مهرداد میناوند /  8 بهمن
علی انصاریان /  15 بهمن

سرفه‌های مهرداد در ویژه‌برنامه دربی؛ یکی از پشت‌صحنه صدا می‌زد که قرصت را نخوردی، همان‌جا برایش آوردند، خورد و ادامه برنامه. علی انصاریان هم بود. جای هیچ شماتتی نیست. جای هیچ غر زدنی نیست و جای هیچ گلایه‌ای نیست. حالا هرچقدر هم که بگویند، هرچقدر هم که دنبال مقصر بگردند مهرداد و علی برنمی‌گردند. به فاصله یک هفته، فقط یک هفته. مهرداد که بستری شد چند روز بعد علی را هم بردند بیمارستان. می‌گفتند حال علی خوب است و می‌خواهد جلب‌توجه کند! اما شوخی شوخی جدی شد. 8 بهمن، روزی که خبر رسید دستگاه‌ها را از میناوند جدا کردند دیگر ته‌ خط بود. مهرداد پیاده شد و رفت تا به ابدیت بپیوندد اما بقیه یک ماموریت ویژه داشتند؛ این‌که نگذارند علی بفهمد. موبایل را از او گرفته بودند و در گیر و دار این‌که حالش گاهی خوب می‌شد و گاهی بد می‌پرسید: «مهرداد چطور است؟» و می‌گفتند: «مرخص شده است.» روزهای عجیبی بود. ننه‌علی دعایی نبود که نکرده باشد. آخرین شب، همان موقعی که خبر رسید دیگر تمام است یکی گفت: «امشب کسی دعا نکند و همه ساکت باشند، اجازه بدهید صدای ننه‌علی به آسمان برسد.» قسمت بود. این شاید تنها واژه‌ای باشد برای دلداری، برای تسکین روحیه‌های خراب و برای این‌که باور کنیم دیگر نه مهرداد میناوندی هست
و نه علی انصاریان. روح‌شان شاد.



روح‌ا... رجایی ، رفیق ، همکار و سردبیرمان در جام‌جم از جمله کسانی بود که  کرونا از ما گرفت. سال گذشته  همین موقع‌ها با روح‌ا... ویژه‌نامه نوروز 99 را می‌بستیم و هیچ‌کس فکرش را نمی‌کرد که در ویژه‌نامه سال بعد برای او یادنامه منتشر کنیم .