2 متر فاصله نداریم
مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزش، قبل از شروع امتحانات نهایی، چک‌لیست‌های مربوط به مراقبت و کنترل کرونا درحوزه‌های امتحانی را به ادارات آموزش و پرورش استان‌ها ابلاغ کرد. طبق این چک لیست،‌ وضعیت آمادگی بهداشتی محل امتحان،‌ فاصله دو متری صندلی‌ها ‌از هم،‌ تهویه مناسب محل و‌ استفاده از فضاهای بزرگ تا حد امکان،‌ حتی استفاده از فضاهای باز درمناطق گرمسیری مواردی است که حتما باید رعایت شود.
اما پیگیری‌های جام‌جم از چند شهر کوچک و بزرگ نشان می‌دهد که نه تنها در برخی از حوزه‌های امتحانی این موارد به طور دقیق رعایت نمی‌شود بلکه نوعی بی‌اعتنایی نیزهم از جانب برخی دانش‌آموزان و هم از سوی عده‌ای از اولیای مدارس در جریان است. طبق آنچه که معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت پیش از شروع امتحانات گفته بود منظور از رعایت فاصله دومتری صندلی‌ها از هر طرف به معنی ایجاد یک حریم چهارمترمربعی برای هر دانش‌آموزاست به طوری که درهر کلاس تنها چهار تا پنج دانش‌آموز باید حاضر شوند که پیگیری‌های ما نشان می‌دهد  تعداد دانش‌آموزان حاضر در هر کلاس این روزها دو و سه برابر این عدد است.
محمد که دانش‌آموز کلاس نهم در منطقه11 تهران است و دیروز چهارمین امتحانش را پشت سر گذاشته بود به ما گفت که در مدرسه آنها،‌ دانش‌آموزان یک نیمکت در میان می‌نشینند و در هر کلاس نیز سه ردیف صندلی وجود دارد. او مطمئن است که فاصله بچه‌ها از هم دو متر نیست و هر کسی چهار متر حریم اختصاصی ندارد.
مسعود دانش‌آموز کلاس دوازدهم در تاکستان نیز به ما می‌گوید فاصله صندلی‌ها در حوزه امتحانی آنها از جلو و عقب  یک متر است و در سالن برگزاری امتحانات نیز تعداد زیادی دانش‌آموز حضور دارند که او بعید می‌ داند تهویه آنقدر قوی باشد که هوای سالم را جایگزین کند.
یکی از بازرسان حوزه‌های امتحانی در استان کردستان که دیروز از سرکشی‌اش به چند حوزه باز می‌گشت نیز درگفت‌و‌گو با ما کم و بیش این مسائل را تایید کرد. او که نخواست نامش در گزارش بیان شود،‌ گفت در مدارسی که فضای کوچکی دارند به اجبار بچه‌ها با فاصله کمی از هم امتحان می‌دهند که این وضعیت بیشتر مختص مدارس حاشیه شهرها و نقاطی است که مدارس کوچک تخریبی دارند.




 فاصله بی فاصله
البته این طور نیست که فاصله‌های فیزیکی در همه حوزه‌های امتحانی مختل و مخدوش باشد. مخصوصا وضعیت دانش‌آموزان دوازدهمی از بابت رعایت فاصله‌ها بهتر است چون امتحانات نهایی این پایه معمولا در سالن‌های بزرگ و مدارس جادار برگزار می‌شود.  
به همین سبب مینا که دانش‌آموز کلاس دوازدهم درمشهد است به ما می‌گوید در جلسه امتحان فاصله‌ها خوب رعایت می‌ شود و حتی قبل از ورود به مدرسه نیز حرارت بدن بچه‌ها با تب‌سنج سنجیده می‌شود. متین هم که دانش آموز کلاس دوازدهم در قزوین است از سنجش تب بچه‌ها قبل از هر امتحان حرف می‌زند و از رعایت فاصله‌ها حین برگزاری امتحان راضی است.
این دو اما با این که در دو شهر مختلف زندگی می‌کنند و تحت دو اتمسفر گوناگون آزمون می‌دهند،‌ ولی هر دو از مخدوش بودن فاصله میان دانش‌آموزان در قبل و بعد از امتحان می‌گویند.
مینا دیروز امتحان سومش را داد و در سه دفعه‌ای که در جلسه امتحان نهایی شرکت کرده،‌ دید که با وجود تذکر مکرر ناظم و مدیر مدرسه،‌ بچه‌ها به محض رفتن این دو، دور هم جمع می‌شوند و فاصله میانشان را از بین می‌برند.
متین هم که به رعایت فاصله‌ها حساس است و علاوه بر ماسک، شیلد هم به صورت می‌زند، ‌می‌گوید همین که مسوولان مدرسه داخل سالن می روند و بچه ها در حیاط تنها می‌مانند، دورهم جمع می‌شوند. مسعود اما به ما می‌گوید در حوزه امتحانی آنها خبری از تذکر نیست و چون دانش‌آموزان به حال خود رها شده‌اند،‌ مدام از سر و کول هم بالا می‌روند و حتی ماسک‌شان را برمی‌‌دارند یا زیر چانه می‌کشند. محمد هم که می‌گوید در مدرسه آنها زدن دو ماسک روی هم اجباری است، اما اضافه می‌کند که قبل و بعد از امتحان کسی کاری به بچه‌ها ندارد و فقط گاهی سرایدار مدرسه می‌گوید بچه‌ها دور هم جمع نشوید که اغلب نیز کسی به حرفش گوش نمی‌دهد.
در برخی مدارس اما شیوه‌های عجیبی برای کنترل رفتار دانش‌آموزان ابداع شده که یکی از نمونه‌های آن را دانش‌آموزی در صومعه‌سرا شرح داد. ملیحه که دانش‌آموز کلاس دوازدهم است می‌گوید وقتی بچه‌ها در حیاط مدرسه شلوغ کردند و به تذکرات اهمیت ندادند،‌ مسوولان مدرسه آنها را به بیرون مدرسه هدایت کردند به طوری که تعداد قابل توجهی از بچه‌ها در محوطه کوچکی که  در واقع بن‌بست مشرف به  مدرسه است،‌ جمع شدند.



 ای وای برق رفت!  
گرچه ماسک زدن برای شرکت در جلسه امتحان ضروری است و رعایت فاصله دو متری از هر طرف برای حضوری ایمن در جلسه امتحان الزامی است ولی شرط تکمیل‌کننده،‌ وجود تهویه مناسب است. این تهویه گرچه در اغلب مدارس با باز گذاشتن پنجره‌ها حاصل می‌شود اما وجود کولر و سیستم‌های سرمایشی نیز می‌تواند کمک کننده باشد.
دیروز اما اتفاقی بحث‌برانگیز در تهران رخ داد که احتمالا در بسیاری از نقاط کشور نیز تا به حال تجربه شده؛‌موضوع قطع برق و خاموشی در حوزه‌های امتحانی که ارتباط مستقیم با تهویه هوا دارد.
صبح روز گذشته دانش‌آموزان پایه نهم یکی از مدارس منطقه 13 آموزش و پرورش تهران که امتحان نهایی ریاضی داشتند، به دلیل قطع برق منطقه حدود دو ساعت در حوزه امتحانی بدون تهویه مناسب در کنار هم قرار گرفتند. این وضع باعث شد ضمن مختل شدن تبادل هوا،‌ گرمای محیط نیز باعث آزار و پرتی حواس خیلی‌ها شود.  البته این موضوعی است که رسانه‌ای شده و شانس مطرح شدن یافته، چرا که قطعی‌های برق که از اواخر اردیبهشت در تهران و برخی شهرها شدت گرفته قطعا شرایط مشابهی را برای بسیاری از دانش‌آموزان ایجاد کرده بدون این که صدایش بلند شود.



ما فقط تست زده بودیم
امتحانات نهایی بالذات دشوار است. حتی برای دانش‌آموزانی که خوب درس می‌خوانند شکل و شمایل سؤالات امتحانات نهایی غریب است و با شیوه تصحیح برگه‌ها که زیردست معلمانی غیر از معلمان خودی می‌روند‌ همه نمره‌ها خوب از آب درنمی‌آید.
در این دو سال تحصیلی که دانش آموزان به‌صورت مجازی درس‌خوانده‌اند و به اذعان بسیاری از معلمان‌شان سواد آنها نم‌کشیده و کم‌سوادتر از سال‌های قبل بالا می‌آیند نیز طبیعی است اگر امتحانات نهایی به مذاق خیلی از کلاس نهمی‌ها و دوازدهمی‌ها خوش نیامده باشد. زهرا که دانش‌آموز کلاس دوازدهمی در تهران است درگفت و گو با جام‌جم می‌گوید غیرمنصفانه است که آموزش‌ها مجازی و امتحانات کلاسی، تستی باشد ولی امتحان نهایی، حضوری و سؤالات هم تشریحی باشد. او می‌گوید تابه‌حال خوب امتحان نداده، چون از ابتدای سال تحصیلی عادت کرده بود به سؤالات تستی پاسخ بدهد و حالا که سؤالات تشریحی مقابلش قرارگرفته، او و خیلی دیگر از همکلاسی‌هایش درمانده شده‌اند.
مهدیه هم که یک دانش‌آموز کلاس دوازدهمی در تهران است، می‌گوید امتحانات سخت بود چون در طول سال مرتب تست زده بود و برای کنکور هم که آماده می‌شد مدام سروکارش با تست زدن بود اما مهدیه مشکل کار را فقط در تشریحی بودن سؤالات نمی‌داند بلکه می‌گوید معلمان آنها درس‌ها را خوب برایشان تفهیم نکرده‌اند و اگر دانش‌آموزی مطلبی را یاد نمی‌گرفت آنها پیگیر رفع اشکال نبودند برای همین او و همکلاسی‌هایش امتحانات خوبی نداده‌اند و به نظرشان امتحانات نهایی تا امروز سخت بوده است.
مسعود هم که یک کلاس دوازدهمی دیگر است به ما گفت آموزش‌های مجازی در حد دو دوتا چهارتا بود ولی امتحانات در حد انتگرال و برای همین او و دوستانش به‌خصوص از درس فلسفه نمره خوبی نمی‌گیرند.



سؤالات خیلی آسان است
در مقابلِ کسانی که می‌گویند امتحانات نهایی تا امروز برایشان سخت بوده و احتمالا نمره خوبی نمی‌گیرند، عده زیادی هستند که امتحانات نهایی امسال را بسیار ساده دیده‌اند. محمد یکی از آنهاست که به‌عنوان یک کلاس نهمی می‌گوید امتحاناتی که فعلا داده از امتحانات کلاسی آسان‌تر بوده. متین هم همین عقیده را دارد و به‌عنوان یک دانش‌آموز کلاس نهمی، امتحانات را ساده دیده و سطح سؤالات را از سؤالات امتحانات نهایی سال‌های قبل پایین‌تر می‌داند. مینا نیز در پایه دوازدهم همین عقیده را دارد و می‌گوید امتحان شیمی ، فیزیک و دینی را بسیار ساده و بی‌دردسر پشت سر گذاشته. ما با یکی از معلمان شیمی که همزمان مسؤول بازدید از حوزه تصحیح اوراق هست نیز که پرس‌وجو کردیم او عقیده دارد که امسال سؤالات را بسیار آسان طرح کرده‌اند و همه در چارچوب کتاب است. این معلم می‌گوید علت این است که مسؤولان می‌دانند آموزش مجازی کیفیت آموزش حضوری را ندارد و دانش آموزان در یادگیری مطالب مشکل دارند،به همین دلیل سؤالات ساده‌تر از سال‌های قبل طرح‌شده تا بیشتر بچه‌ها قبول شوند.
او البته در پاسخ به این سؤال که آیا باوجود سادگی سؤالات همه دانش آموزان موفق به کسب نمرات خوب می‌شوند، پاسخ منفی داد و گفت آن دسته از دانش‌آموزانی که از آموزش خوب و باکیفیت محروم بوده‌اند بازهم نمی‌توانند نمرات بالای 15 کسب کنند.
درباره چالش سختی یا آسانی سؤالات امتحانات نهایی اما با خسرو ساکی، رئیس مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی آموزش‌وپرورش که گفت‌وگو کردیم او نه سختی و نه آسانی سؤالات را تایید نکرد بلکه گفت سؤالات هرطور که طرح شود باز عده‌ای می‌گویند سخت و برخی می‌گویند آسان بود درحالی‌که امسال سطح سؤالات در حد متوسط تعیین‌شده است.




چیزی از کتاب‌ها حذف نشد
در میان یک میلیون‌و700هزار نفری که این روزها مشغول گذراندن امتحانات نهایی پایه‌های نهم و دوازدهم هستند،‌ عده‌ای از دانش آموزان با چالشی ذهنی مبنی بر این‌که حذفیاتی که آموزش‌وپرورش اعلام کرده بود در امتحانات نهایی رعایت نشده، روبه‌رو شده‌اند. آنها به ما می‌گویند گرچه آموزش‌وپرورش اعلام کرد به علت شرایط کرونا و آموزش‌های مجازی از 30درصد حجم کتاب‌ها سؤالی در امتحانات طرح نمی‌شود ولی امتحانات تا امروز خلاف آن را نشان داده است.برخی دانش‌آموزانی که برای تکمیل این گزارش به ما اطلاعات داده‌اند،می‌گویند طبق آنچه مدرسه به آنها اعلام کرده حذفیات در حد یک درس و دو درس و حتی چند صفحه است و دروسی مثل عربی و ریاضی گفته‌شده که باید کامل خوانده شوند.  این موضوع را نیز که با خسرو ساکی، رئیس مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی آموزش‌وپرورش در میان گذاشتیم آن را رد و از ما دعوت کرد برای تطبیق سؤالات با بخش‌های حذف‌شده نزد او برویم. او گفت هم حذفیات و هم سؤالات موجود است و ما می‌توانیم آنها را با هم تطبیق بدهیم تا مطمئن شویم از بخش‌های حذف‌شده کتاب هیچ سؤالی طرح نشده، همچنین خاطرجمع شویم که 30درصد حذف شامل حال همه درس‌ها شده است.




املا با چاشنی کرونا
درس املا که از زیرمجموعه‌های نگارش در مقطع متوسطه اول است،‌ جزو یکی از امتحانات نهایی است که برای کلاس نهمی‌ها برگزار شده و اوراق آن در حال تصحیح است. با این‌که کار از کار گذشته و هرچه شده، گذشته اما یکی از معلمان این درس به ما اطلاعاتی می‌دهد که جهت اطلاع مسؤولان بد نیست.  او می‌گوید املا درسی است که مستقیم با گویش معلم و شنوایی دانش‌آموز سروکار دارد،‌ که در این دوره به دلیل اجباری بودن ماسک،‌ گفتار معلم و شنوایی دانش‌آموزان دچار اختلال شده بود. به همین علت برخی از معلمان در جلسه امتحان ترجیح دادند ماسک را بردارند تا بچه‌ها درست بشنوند.
به گفته او همچنین متنی که امسال برای املا در نظر گرفته شده بود از سال‌های قبل بلندتر بود که نگفته پیداست اگر معلمی ماسک را برداشته باشد و اگر ناقل بیماری باشد با این صحبت کردن طولانی چه اتفاق ناخوشایندی روی داده است.
این معلم به ما می‌گوید ستاد ملی مقابله با کرونا به این موضوع توجه نداشت چراکه اگر غیر از این بود از املای 20 غلطی استفاده می‌شد، به نحوی که متنی چاپ شده که غلط املایی دارد در اختیار دانش‌آموزانی قرار می‌گرفت و بدون این‌که در جلسه حرفی زده شود، بچه‌ها غلط‌ها را پیدا می‌کردند و منظور از املا نیز محقق می‌شد.  البته آموزش و پرورش قطعا با مشکلاتی از این دست آشنا شده و بی‌شک از لابه‌لای چالش‌های ذکرشده در این گزارش لااقل بخشی را تایید می‌کند؛ سند حرف ما نیز گفته‌های دیروز سخنگوی آموزش و پرورش تهران که از دانش‌آموزان، معلمان و خانواده‌ها خواست هرگونه مشکل در رابطه با برگزاری امتحانات نهایی را از طریق سامانه tehranedubox @ در شبکه شاد با این اداره کل در میان بگذارند.