سیا در سینما
ترسیم سیمای سیّاس سیا در سینما
مدتی پیش در همین صفحه از روزنامه جامجم با حسین دهباشی گفتوگو كردیم به بهانهای و از او خواستیم از چندباری كه در آمریكا دستگیر شده است، بگوید؛ نكتهای كه این فعال رسانهای آن روز به ما گفت، مقدمه مناسبی است برای اینكه بدانیم هالیوود چه تصویری از سازمان سیا برای ما ترسیم كرده است. دهباشی به ما گفته بود در ایالات متحده اینطور القا شده وقتی كسی دستگیر میشود كمتر كسی به حقانیت سازمانهای اطلاعاتی در این باره تردید میكند و همه گمان میكنند حتما خطایی از فرد سر زده است. او حتی به ما گفته بود وقتی از آمریكا به ایران بازگشته پدرش صراحتا از او پرسیده: «حالا خودمانیم، چه كار كردی كه دستگیرت كردند؟!»
ترسیم سیمای سیا در سینما هم از همین قاعده پیروی میكند. گول تبلیغات بر سر گردش آزاد اطلاعات را نخورید. در بین شاهكارهای سینمای آمریكا كه شخصیتهایشان نسبتی با سیا دارند، حتی یك فیلم پیدا نمیكنید كه سیا قهرمان فیلم نباشد. البته در آنها تمهیداتی به كار میرود كه شما فكر كنید كلی اطلاعات پنهانی برایتان رو شده، اما خب با نگاهی به لایههای پنهان روایت پی میبرید كه اینها روساختی بیشتر نیست. چند فیلم را كه با محوریت سازمان سیا تولید شدهاند، با هم مرور میكنیم.
مشتی دروغ؛ از پمپئو تا دیكاپریو
«یك مشت دروغ»؛ نام فیلم همین است. انگار كه ارجاع آشكاری است به سخنان اخیر مایك پمپئو، وزیر خارجه آمریكا درباره دوز و كلكهایش وقتی رئیس سازمان سیا بوده است. اما خب این فیلم سال 2008 ساخته شده و بدیهی است حرفهای پمپئو برای همین هفته پیش است و نمیتوانند ربطی به هم داشته باشند. بنابراین میتوانیم به دنبال ارتباطی ماهوی باشیم؛ ماهیت سازمان سیا، چیزی نیست كه پس از حرفهای وزیر خارجه جدید آمریكا برملا شده باشد.
فیلم را ریدلی اسكات ساخته و لئوناردو دیكاپریو و راسل كرو و گلشیفته فراهانی نقشهای اصلیاش را بازی كردهاند. این فیلم همكاری سیا و سرویس مخفی اردن برای دستگیری تروریستی به نام السلیم را نشان میدهد. فیلم، بخش ترسیم قدرت سیا در كشورهای دیگر را برعهده گرفته است.
بازی جاسوسی برد پیت و رفقا
فیلم «بازی جاسوسی»، آن بخش از منویات سازمان سیا را پوشش میدهد كه آنها میخواهند بگویند اطلاعاتیها آدمهای رئوف مهربان و انساندوست كم ندارند؛ برای ترسیم چنین چهرهای چهكسی بهتر از بازیگر دوستداشتنی سینمای آمریكا یعنی برد پیت. فیلم میخواهد بگوید تمام اعضای سیا قاتل نیستند. این سازمان افراد خوبی هم دارد كه مراقب دوستانشان هستند. رابرت ردفورد و برد پیت وظیفه انتقال این مفهوم را برعهده دارند.
مامور محقق و نیروی عملیاتی
«شكار زیردریایی اكتبر سرخ»؛ این فیلم بین انتخابهای ما قدیمیترین فیلم است، ساخته 1990. در سال ۱۹۸۴ زیردریایی اتمی شوروی موسوم به اكتبر سرخ به آب انداخته میشود. فرمانده زیردریایی، ناخدا ماركو رامیوس با بازی شون كانری، پس از كشتن افسر امنیتی زیردریایی، با همیاری افسران ناراضی، موفق به فرار از تعقیب ناوگان دریایی شوروی میشود. جك رایان، تحلیلگر و محقق سازمان سیا با مطالعه عكسهایی كه از زیردریایی گرفته شده، متوجه میشود اكتبر سرخ مجهز به موتور بیصداست.
فیلم در نظر دارد این بار خلاف اغلب فیلمها به جای به تصویركشیدن چهره نیرویی عملیاتی از سازمان سیا، چهرهای كاملا محقق از این سازمان ارائه كند.
مدتی پیش در همین صفحه از روزنامه جامجم با حسین دهباشی گفتوگو كردیم به بهانهای و از او خواستیم از چندباری كه در آمریكا دستگیر شده است، بگوید؛ نكتهای كه این فعال رسانهای آن روز به ما گفت، مقدمه مناسبی است برای اینكه بدانیم هالیوود چه تصویری از سازمان سیا برای ما ترسیم كرده است. دهباشی به ما گفته بود در ایالات متحده اینطور القا شده وقتی كسی دستگیر میشود كمتر كسی به حقانیت سازمانهای اطلاعاتی در این باره تردید میكند و همه گمان میكنند حتما خطایی از فرد سر زده است. او حتی به ما گفته بود وقتی از آمریكا به ایران بازگشته پدرش صراحتا از او پرسیده: «حالا خودمانیم، چه كار كردی كه دستگیرت كردند؟!»
ترسیم سیمای سیا در سینما هم از همین قاعده پیروی میكند. گول تبلیغات بر سر گردش آزاد اطلاعات را نخورید. در بین شاهكارهای سینمای آمریكا كه شخصیتهایشان نسبتی با سیا دارند، حتی یك فیلم پیدا نمیكنید كه سیا قهرمان فیلم نباشد. البته در آنها تمهیداتی به كار میرود كه شما فكر كنید كلی اطلاعات پنهانی برایتان رو شده، اما خب با نگاهی به لایههای پنهان روایت پی میبرید كه اینها روساختی بیشتر نیست. چند فیلم را كه با محوریت سازمان سیا تولید شدهاند، با هم مرور میكنیم.
مشتی دروغ؛ از پمپئو تا دیكاپریو
«یك مشت دروغ»؛ نام فیلم همین است. انگار كه ارجاع آشكاری است به سخنان اخیر مایك پمپئو، وزیر خارجه آمریكا درباره دوز و كلكهایش وقتی رئیس سازمان سیا بوده است. اما خب این فیلم سال 2008 ساخته شده و بدیهی است حرفهای پمپئو برای همین هفته پیش است و نمیتوانند ربطی به هم داشته باشند. بنابراین میتوانیم به دنبال ارتباطی ماهوی باشیم؛ ماهیت سازمان سیا، چیزی نیست كه پس از حرفهای وزیر خارجه جدید آمریكا برملا شده باشد.
فیلم را ریدلی اسكات ساخته و لئوناردو دیكاپریو و راسل كرو و گلشیفته فراهانی نقشهای اصلیاش را بازی كردهاند. این فیلم همكاری سیا و سرویس مخفی اردن برای دستگیری تروریستی به نام السلیم را نشان میدهد. فیلم، بخش ترسیم قدرت سیا در كشورهای دیگر را برعهده گرفته است.
بازی جاسوسی برد پیت و رفقا
فیلم «بازی جاسوسی»، آن بخش از منویات سازمان سیا را پوشش میدهد كه آنها میخواهند بگویند اطلاعاتیها آدمهای رئوف مهربان و انساندوست كم ندارند؛ برای ترسیم چنین چهرهای چهكسی بهتر از بازیگر دوستداشتنی سینمای آمریكا یعنی برد پیت. فیلم میخواهد بگوید تمام اعضای سیا قاتل نیستند. این سازمان افراد خوبی هم دارد كه مراقب دوستانشان هستند. رابرت ردفورد و برد پیت وظیفه انتقال این مفهوم را برعهده دارند.
مامور محقق و نیروی عملیاتی
«شكار زیردریایی اكتبر سرخ»؛ این فیلم بین انتخابهای ما قدیمیترین فیلم است، ساخته 1990. در سال ۱۹۸۴ زیردریایی اتمی شوروی موسوم به اكتبر سرخ به آب انداخته میشود. فرمانده زیردریایی، ناخدا ماركو رامیوس با بازی شون كانری، پس از كشتن افسر امنیتی زیردریایی، با همیاری افسران ناراضی، موفق به فرار از تعقیب ناوگان دریایی شوروی میشود. جك رایان، تحلیلگر و محقق سازمان سیا با مطالعه عكسهایی كه از زیردریایی گرفته شده، متوجه میشود اكتبر سرخ مجهز به موتور بیصداست.
فیلم در نظر دارد این بار خلاف اغلب فیلمها به جای به تصویركشیدن چهره نیرویی عملیاتی از سازمان سیا، چهرهای كاملا محقق از این سازمان ارائه كند.