حسین حاجیلو
کارشناس مسائل تحریم

در بند چهارم بیانیه روز جمعه كمیسیون مشترك برجام، اروپایی‌ها رسما از تلاش برای پیوستن كشورهای دیگر به اینستكس سخن گفتند! در این بند می‌خوانیم: «[فرانسه، آلمان و انگلستان] در حال تلاش هستند تا اینستكس را به روی فعالان اقتصادی كشور‌های ثالث نیز باز كنند.»
همچنین آقای عراقچی به عنوان مسؤول ارشد ایرانی شركت‌كننده در این كمیسیون، در این زمینه گفت: «قول دادند به‌زودی در حال بررسی هستند كه اینستكس به روی كشورهای دیگر هم باز شود و این كشورها نیز بتوانند از طریق این سازوكار با ایران معامله داشته باشند.»
همتای روسی عراقچی، یعنی ریابكوف نیز بعد از پایان نشست كمیسیون مشترك برجام درباره گسترش اینستكس گفت: «روسیه معتقد است اینستكس باید برای كشورهای ثالث و قراردادهای نفتی هم قابل استفاده باشد. اتحادیه اروپا پاسخ روشنی به پیشنهادها در این خصوص نداده است. روسیه باید به اینستكس متصل شود.»
از سوی دیگر وال‌استریت ژورنال به نقل از یك مقام چینی گفت: «پكن علاقه‌مند به مشاركت در اینستكس به عنوان طرف ثالث است.» تركیه نیز رسما اعلام كرده بود كه به دنبال پیوستن به اینستكس است و زمزمه‌هایی نیز از تمایل هند برای پیوستن به آن شنیده شده بود.
این گفته‌ها و نوشته‌ها نشان می‌دهد كه كشورهای اروپایی به دنبال ورود كشورهای دیگر به ابزار پشتیبان تبادلات تجاری (اینستكس) هستند. با وجود آن‌كه آمریكا از برجام خارج شده است اما بررسی‌ها نشان می‌دهد كه یك گروه وابسته به آمریكا و جورج سوروس معروف، پشت این تصمیم‌سازی است. «گروه بین‌المللی بحران» كه پیش از این نیز در برجام و FATF، برای مسؤولان كشورمان دست به تصمیم‌سازی زده بود، در گزارش اخیر خود، پیشنهاد تجمیع تبادلات اقتصادی ایران در اینستكس را مطرح می‌كند! یكی از شرایط مهم برای این‌كه اینستكس خطر امنیتی و اقتصادی برای ایران نداشته باشد، اروپایی بودن آن است. یعنی این ابزار باید صرفا در محدوده تبادلات ایران و اروپا كار كند و نباید تعاملات ایران با كشورهای دیگر وارد این كانال شود. در صورتی كه اینستكس به چنین كانالی تبدیل شود، عملا عمده تعاملات تجاری ایران با كشورهای خارجی تحت نظارت و كنترل اروپا (و در واقع آمریكا) قرار خواهد گرفت. با تسلط اروپا بر تجارت خارجی كشورمان، آسیب‌پذیری اقتصاد افزایش یافته و موضع اروپا برای تحمیل درخواست‌های دیگر خود در زمینه‌های موشكی و منطقه‌ای تقویت خواهد شد. در واقع اروپایی‌ها می‌خواهند كانالیزه كردن اقتصاد ایران و تسلط بر آن را به عنوان امتیاز بفروشند! دولت باید متوجه خطرات كانالیزه شدن اقتصاد كشور و تسلط اروپا بر آن باشد و زیر بار چنین اینستكسی نرود!