موضع وزارت خارجه ایران  در مورد توقیف نفتکش‌ها
آن‌طور كه خبرنگار جام‌جم كسب اطلاع كرده همه اقدامات در این مورد توسط وزارت  خارجه پیگیری می‌شود. بیش از یك هفته از توقیف یك كشتی حامل نفت ایران توسط دولت انگلستان می‌گذرد و از سوی دیگر دو ماه است كه یك نفتكش ایرانی به علت نقص فنی در آب‌های عربستان پهلو گرفته، اما رژیم سعودی مانع خروج آن شده است.
تحركات عربستان و انگلستان در اختلال ناوگان نفتكش‌های ایران قطعا در راستای برنامه آمریكا برای جلوگیری از صادرات نفت ایران صورت گرفته است. در واقع، پس از آن‌كه تهدیدهای تحریمی آمریكا علیه كشورهای مختلف برای نخریدن نفت از ایران محقق نشده، آمریكا و متحدانش به اقدام فیزیكی علیه صادرات نفت ایران روی آورده‌اند تا مانع حركت نفتكش‌های حامل نفت ایران شوند.
سخنگوی وزارت امور خارجه با یادآوری مخالفت‌های اتحادیه اروپا با تحریم‌ها و قوانین فراسرزمینی در این‌باره به ایرنا گفت: ادعاهای لندن درباره توقیف نفتكش حامل نفت ایران به لحاظ حقوقی قابل اعتنا نیست و از انگلیسی‌ها می‌خواهیم هر چه زودتر این نفتكش را رها كنند.
عباس موسوی با نادرست خواندن ادعای انگلیس درباره مقصد نفتكش گریس تصریح كرد: همان‌طور كه قبلا هم گفته‌ام این نفتكش نمی‌تواند در بنادر سوریه پهلو بگیرد زیرا یك سوپرتانكر است. از سوی دیگر، سؤال ما از انگلیس این است كه مگر جمهوری اسلامی ایران تحت تحریم اتحادیه اروپا قرار دارد؟ مگر اروپا ما را تحریم نفتی كرده است؟ به فرض آنكه این نفتكش به سوریه می‌رفته، مگر آنها نبودند كه ادعا می‌كردند ما قوانین‌مان فراسرزمینی نیست و علیه دیگر كشورها اعمال نخواهیم كرد؟ آنها همیشه منتقد این موضوع بوده‌اند، ولی چطور شده كه اكنون خود به بهانه نقض تحریم‌های سوریه، این كار را انجام می‌دهند؟
وی ادامه داد: اسناد و مدارك و همچنین تناقضات انگلیسی‌ها نشان می‌دهد كه حرف لندن به لحاظ حقوقی چندان قابل اعتنا و توجه نیست مگر این‌كه آنها تحت تاثیر آمریكایی‌ها بخواهند وارد بازی خطرناك و ناپیدا شوند كه ما توصیه نمی‌كنیم در شرایط كنونی، آنها وارد چنین بازی‌ای شوند. كماكان از آنها می‌خواهیم هرچه زودتر این نفتكش را رها كنند، زیرا این كار به سود همه است.
در حال حاضر شركت ملی نفتكش ایران با دارا بودن ناوگانی متشكل از 48 فروند كشتی نفتكش یكی از شاخص‌ترین و مجهزترین شركت‌های نفتكش جهان بوده و مشخص است كه آمریكا در پی از كار انداختن شاهرگ صادرات نفت ایران است. این شركت، نفت خام ایران را به بازارهای صادراتی انتقال می‌دهد و همچنین در تجارت متقابل محموله‌های نفتی سایر كشورها را در سراسر جهان حمل می‌كند.
كارشناسان در گفت‌وگو با جام‌جم عنوان كردند كه اگر ایران اقدام جدی برای آزادسازی این نفتكش‌ها انجام ندهد، آمریكا و متحدانش رویكرد توقیف نفتكش‌های ایران را ادامه خواهند داد و آنگاه احتمال وقوع جنگ نفتكش‌ها محتمل است.
در روزهای اخیر انگلستان برای همراهی نفتكش‌های خود هنگام عبور از تنگه هرمز، ناوچه نظامی اعزام كرده كه از نگاه تحلیلگران، نشانه واهمه انگلیسی‌ها از مقابله به مثل ایران نسبت به توقیف نفتكش ایرانی توسط نیروهای انگلیسی است.



معطلی 2 ماهه نفتكش ایرانی در عربستان
دو ماه پیش یك نفتكش ایرانی كه در حال تردد در آب‌های آزاد بود دچار نقص فنی شد، به علت نزدیكی به بندر جده عربستان، مطابق قوانین بین‌المللی دریانوردی، تقاضای پهلوگیری در این بندر كرد تا كارهای تعمیراتی روی نفتكش انجام شود، اما بعد از انجام تعمیرات، عربستان اجازه خروج این نفتكش را
نداده است.
اكنون باوجود برطرف شدن نقص، سعودی‌ها اجازه ترخیص این كشتی را هم نمی‌دهند و روزانه ۲۰۰ هزار دلار هزینه اضافی بابت نگهداری برای شركت ملی نفتكش منظور می‌كنند.
در این باره جلال میرزایی، عضو كمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی به ایسنا گفته است ایران افرادی را از شركت ملی نفت اعزام كرد و قرار شد نفتكش كشورمان برای تعمیرات با یدك‌كش به ایران آورده شود؛ اما عربستانی‌ها در ترخیص این كشتی تعلل می‌ورزند.
 بیژن زنگنه، وزیر نفت كشورمان هم هفته گذشته درباره سرنوشت نفتكش ایرانی در بندر جده گفت: مقامات ایرانی از طریق شركت ملی نفتكش دنبال این موضوع و بازگرداندن كشتی به ایران هستند، زیرا علاوه بر هزینه‌های مالی، حضور نیروهای ما در آنجا و احتمال فاجعه زیست‌محیطی نیز مطرح است.
به اعتقاد كارشناسان، اقدامی كه دولت عربستان سعودی در مصادره كشتی ما انجام داده است، خلاف حقوق بین‌الملل و خلاف مقررات جهانی حمل‌ونقل در حوزه كشتیرانی است؛ هنگامی‌كه یك كشتی در آب‌های آزاد یا در آب‌های سرزمینی هر كشوری دچار حادثه فنی یا دچار شرایط اضطرار می‌شود، وظیفه دولت ساحلی (دولتی كه نزدیك‌ترین ساحل را به آن محل دارد) این است كه به آن كشتی كمك‌رسانی كند. دولت ساحلی باید اجازه دهد آن كشتی پهلو بگیرد، لنگر بیندازد، از آن شرایط اضطراری خارج شود تا در نتیجه محموله و جان خدمه كشتی نجات پیدا كند.
در این باره حقوقدانان می‌گویند این اقدام عربستان سعودی قطعا نقض حقوق بین‌الملل است و ایران باید در اسرع وقت نزد سازمان جهانی كشتیرانی و هم نزد مجامع حقوقی بین‌المللی مانند دیوان لاهه علیه دولت عربستان سعودی شكایت و درخواست غرامت و خسارت كند. در حقوق بین‌الملل به هیچ عنوان چنین مجوزی به دولت ساحلی داده نشده است كه كشتی دچار شرایط اضطرار را متوقف كرده و گروگان گیرد.


اقدامات متقابل ایران
در روزهای گذشته، برخی مقامات دولتی و نظامی صحبت از اقدام متقابل جمهوری اسلامی ایران كرده‌اند، حال سؤال اینجاست ایران برچه اساس می‌تواند مانع عبور و مرور كشتی‌های انگلیسی یا توقیف آنها در آب‌های تحت حاكمیت خود شود؟
گرچه جمهوری اسلامی ایران توانمندی‌های زیادی برای برخورد متقابل در اختیار دارد، اما یكی از این اختیارات ـ كه علاوه بر امكان توقیف كشتی‌ها می‌تواند دیگر ابزارهای حقوقی ما را نیز فعال كند ـ مسأله برخورد با كشتی‌های آلاینده است.
یكی از خطراتی كه امنیت و محیط زیست خلیج فارس و منطقه تنگه هرمز را تهدید می‌كند، آلودگی كشتی‌های حامل نفت و مواد آلاینده است كه از این منطقه عبور می‌كنند؛ مسأله‌ای كه كنوانسیون حقوق دریاهای سازمان ملل مصوب 1982 در بخشی مجزا با عنوان قوانین بین‌المللی و ملی قانونگذاری برای جلوگیری، كاهش و كنترل آلودگی محیط‌زیست دریایی به آن اشاره كرده است. نظام عبور و مرور از تنگه‌های بین‌المللی بر اساس «قاعده عبور بی‌ضرر» تنظیم می‌شود؛ یعنی درواقع حقوق بین‌الملل، بخشی از حاكمیت سرزمینی كشورهای ساحلی را به نفع جامعه جهانی محدود كرده و به كشتی‌های سایر كشورها حق عبور بی‌ضرر می‌دهد.
ماده 19 كنوانسیون در همین رابطه هفت سرفصل را به عنوان عوامل مخل عبور بی‌ضرر تعیین كرده كه در صورت نقض هركدام از این موارد، اماكن برخورد و حتی توقیف شناورها برای كشور ذی‌نفع میسر است. این عوامل عبارتند از:
1ـ تهدید یا توسل به زور علیه حاكمیت، تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی كشور ساحلی یا هرگونه روش دیگری كه با اصول حقوق بین‌الملل مندرج در منشور ملل متحد مغایر باشد.
2ـ تمرین یا رزمایش نظامی با انواع تسلیحات
3ـ گردآوری اطلاعاتی و اقدامات تبلیغاتی كه به زیان امور دفاعی و امنیتی كشور ساحلی باشد.
4ـ پرواز، فرود یا انتقال انواع سامانه‌های هوایی یا ادوات نظامی
5 ـ پیاده یا سوار كردن كالا، پول یا اشخاص، برخلاف مقررات و قوانین گمركی، مالی، بهداشتی و مهاجرتی كشور ساحلی و آلودگی عمدی و شدید مغایر با حقوق بین‌الملل
6 ـ ماهیگیری و انجام تحقیقات
7 ـ اخلال در سیستم‌های ارتباطی یا سایر تجهیزات یا تاسیسات كشور ساحلی و سایر فعالیت‌هایی كه به هر شكل با عبور رابطه مستقیم ندارد.
حالا جمهوری اسلامی ایران دست‌كم با استناد به دو مورد می‌تواند مانع عبور و مرور كشتی‌های خارجی - ازجمله انگلیسی - شده یا حتی اقدام به توقیف آنها بكند.
یكی از این موارد، آلایندگی كشتی‌های تجاری و حتی نظامی است. امروزه بیشتر نفتكش‌ها و كشتی‌های بزرگ تجاری دچار مشكلات عدیده فنی هستند كه آثار زیان باری در حوزه محیط زیست در پی خواهند داشت. جمهوری اسلامی ایران می‌تواند بر همین اساس مانع عبور و مرور آنها شده یا در صورت بی‌توجهی، شناورهای متخلف را توقیف كند.ایران سال 1354 قانون حفاظت دریا و رودخانه‌های مرزی از آلودگی با مواد نفتی را به تصویب رساند. بر اساس ماده 2 این قانون، آلوده كردن رودخانه‌های مرزی و آب‌های داخلی و دریای سرزمینی ایران به نفت یا هر نوع مخلوط نفتی خواه توسط كشتی‌ها و خواه توسط سكوهای حفاری یا جزایر مصنوعی (اعم از ثابت و شناور) و خواه توسط لوله‌ها و تأسیسات و مخازن نفتی واقع در خشكی یا دریا ممنوع است.  
موضوع دیگر، بند 2 در ماده 19 كنوانسیون در خصوص «گردآوری اطلاعاتی و اقدامات تبلیغاتی كه به زیان امور دفاعی و امنیتی كشور ساحلی» است.یكی از دلایل حضور شناورهای فرامنطقه‌ای (نظیر انگلیس، آمریكا، فرانسه و...) در آب‌های جنوبی ایران، جمع‌آوری اطلاعات از طریق سامانه‌های مختلف راداری، شنود و جمع‌آوری اطلاعات است كه این موضوع از طرق مختلف انجام‌شده و طبیعتا برخی مشكلات را برای كشورها ایجاد می‌كند. لذا نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران این حق را دارد كه با توجه به مواد كنوانسیون بین‌المللی حقوق دریاها اقدام به توقیف آنها كند.
نیروهای مسلح ایران بارها و در مقاطع مختلف نشان داده‌اند كه بر سر حفظ منافع و مقابله با كوچك‌ترین تجاوز به حریم دریایی، هوایی و زمینی كشور كمترین گذشتی ندارد و این را در دستگیری چندباره ملوانان نظامی آمریكا و انگلیس كه میزان كمی وارد حریم دریایی ایران شده بودند به‌خوبی نشان داد. حالا هم جمهوری اسلامی ایران این حق را دارد تا بدون چشم‌پوشی بر كمترین تخلفات، در راستای برخورد متقابل با كشورهایی نظیر انگلیس، سختگیری بیشتری كند.


مقابله به مثل
سلام امینی، عضو كمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی درباره تكرار نشدن این موضوع تصریح كرد: اقدام اخیر انگلیسی‌ها یك دزدی آشكار است و از شریك آمریكا غیر از این كار توقعی نمی‌رود. وی تاكید كرد: وزارت امور خارجه رایزنی‌های زیادی برای حل این موضوع انجام می‌دهد، اما اگر واقعا این كار به نتیجه نرسید قطعا كشتی‌های بریتانیا برای عبور از تنگه هرمز امنیت نخواهند داشت و ما هم مقابله به مثل خواهیم كرد.



امنیت بازار جهانی نفت دست ایران است
 هدایت‌ا... خادمی، عضو كمیسیون انرژی مجلس با تاكید بر این‌كه اگر نفت ایران به بازارهای جهانی عرضه نشود هیچ نفتی از تنگه هرمز عبور نخواهد كرد به جام‌جم گفت: برخی كشورهای همسایه ایران كه نقش فرزند ما را دارند و ایران توانست آتش داعش را در منطقه خاموش كند، اكنون آمادگی خود را برای جبران كاهش صادرات نفت ایران اعلام كرده‌اند اما آنها باید متوجه باشند كه هرگونه اقدام علیه صادرات نفت ایران، بازار جهانی نفت را به هم می‌ریزد و صادرات نفت از تنگه هرمز انجام
نخواهد شد. وی با بیان این‌كه هنوز تصمیم مقامات ایران درباره نحوه مقابله با آمریكا مبهم است، تاكید كرد: برخی مقامات ایرانی می‌خواهند با آمریكایی مقابله كنند كه فرزندانشان در همان كشور زندگی می‌كنند كه این دو با هم تناقض دارد. خادمی در پاسخ به پرسش خبرنگار ما مبنی بر این‌كه مقابله به مثل ایران آیا خطر جنگ نظامی را به دنبال ندارد، تصریح كرد: نباید از ترس مرگ خودكشی كرد، اما توان دفاعی ایران آنقدر بالاست كه اگر كسی به خودش جرات تجاوز به خاك ایران را بدهد با پاسخ كوبنده‌ای مواجه خواهد شد.


راهزنی انگلیسی
دولت انگلیس دو هفته پیش در اقدامی برخلاف قوانین بین‌المللی، یك كشتی حامل نفت ایران را كه از آب‌های بین‌المللی در حومه تنگه جبل‌الطارق در حال تردد بود، توقیف كرد. لندن مدعی است این اقدام را به تبعیت از تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه انجام داده زیرا مقصد این نفتكش، سوریه بوده و صادرات نفت به سوریه در اتحادیه اروپا ممنوع است. این در حالی است كه اتحادیه اروپا پیش از این مدعی بود با تحریم‌های فراسرزمینی مخالف است و كشورهای غیرعضو اتحادیه اروپا نیازی به تبعیت از این تحریم‌ها ندارند.


هزینه مقابله با منافع ایران افزایش یابد
محمدعلی خطیبی، مسؤول فروش نفت ایران در دوران تحریم شورای امنیت سازمان ملل در اوایل دهه 90، در گفت‌وگویی كه با خبرنگار ما داشت اقدام اخیر دولت انگلیس برای توقیف نفتكش ایران را عامل برهم خوردن امنیت انرژی جهان دانست و تصریح كرد: ایران باید هزینه كشورهایی كه منافع ایران را به خطر می‌اندازد بالا ببرد تا دیگر شاهد این‌گونه اتفاقات نباشیم. اگر هزینه افزایش نیابد بیم آن می‌رود كه همه نفتكش‌های ایران در كشورهای مختلف توقیف شوند.
وی به اظهارات وزیر نفت عربستان اشاره كرد و گفت: پس از اجلاس اوپك وزیر نفت عربستان اعلام كرد ایران عامل ناامنی در عرضه انرژی است و دنیا باید با این عامل ناامنی مقابله كند كه اقدام اخیر نیروی دریایی انگلیس به دستور آمریكا به این اظهارات مرتبط است، اما در آن زمان كسی این صحبت‌ها را جدی نگرفت.
این در حالی است كه اقدام اخیر اروپایی‌ها مصداق بارز ایجاد ناامنی است و از نظر قانون دریانوردی خلاف است.
خطیبی تاكید كرد: شورای عالی امنیت ملی باید تصمیم بگیرد با كشورهایی كه منافع ایران را به خطر می‌اندازد برخورد سنگینی داشته باشد. اگر این اقدام انگلیس بی‌هزینه باشد كارشان را تكرار خواهند كرد.



تجهیز نفتكش‌ها
به نیروی نظامی
كوروش كرم‌پور، عضو كمیسیون انرژی مجلس با بیان این‌كه از این پس نفتكش‌های ایران باید به اسكورت نظامی تجهیز شوند به خبرنگار ما گفت: وزارت خارجه برای پیگیری و آزادسازی نفتكش‌ها از توان دیپلماسی خود استفاده خواهد كرد و برای این‌كه دیگر از این اتفاقات پیش‌نیاید باید مانند انگلیس نفتكش‌های متعلق به ایران را به نیروی دریایی مجهز كنیم. وی افزود: ایران ثابت كرده برقراركننده امنیت در منطقه است و تاریخ ‌40 ساله ما این موضوع را اثبات می‌كند. زمانی كه هواپیمای مسافربری ایران توسط نیروی دریایی آمریكا مورد هدف قرار گرفت ایران مانند آمریكا برخورد نكرد، به این دلیل كه معتقد است مردم بی‌گناه نباید قربانی سیاست‌های زشت دولتمردانشان شوند.
كرم‌پور با بیان این‌كه ایران در مباحث نظامی پاسخگوی قدرتمندی است، تصریح كرد: اگر انگلیس نفتكش‌های ایران را آزاد نكند حتما ایران پاسخی محكم برای این موضوع در نظر خواهد داشت و مقابله به مثل خواهیم كرد.