الكامپِ اقتصادی
الكامپ امسال شاید شرایط خاصی نداشت، ولی شرایط سخت اقتصادی كشور آن‌قدر وزن دارد كه هر رویدادی را تحت‌الشعاع خود قرار دهد. با این وجود، هم سازمان نظام صنفی رایانه‌ای به‌عنوان برگزاركننده این نمایشگاه و هم سازمان فناوری اطلاعات ایران بر این اعتقاد بودند كه فشار اقتصادی نتوانسته رویداد پرطرفداری مثل الكامپ را از تك و تا بیندازد. «یكی از اصلی‌ترین موضوعات این است كه وقتی ما ركود داریم، در بخش آی‌تی كمترین میزان ركود را خوشبختانه شاهد هستیم.» امیر ناظمی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات با بیان این مطلب در گفت‌وگو با كلیك افزود: «موضوعی كه در نمایشگاه امسال داریم، حضور پررنگ شرکت‌های نوپایی است كه سال‌های قبل یك میز بودند و این میزها به غرفه‌های بزرگ و پر زرق و برق تبدیل شده‌اند.»
به‌عنوان یك بازدیدكننده می‌توانم بر این ادعا صحه بگذارم كه شرایط سالن‌ها و غرفه‌ها در الكامپ امسال وضعیت بسیار خوبی داشت و به‌سختی می‌شد تأثیر شرایط اقتصادی را در نمایشگاه دید. طراحی‌ها و ساختارهای زیبایی را در غرفه‌های مختلف، چه برای شركت‌های كوچك و چه شركت‌های بزرگ شاهد بودم كه بازدیدكنندگان را به خود جذب می‌كرد. خوشبختانه با وجود گرمای زیاد، وضعیت سرمایشی سالن‌ها هم وضعیت مطلوبی داشت تا بازدیدكنندگان به‌راحتی از غرفه‌های مختلف بازدید كنند و پای سخنرانی‌های الكامپ تاكز بنشینند.

 خوشبختانه امسال بازه برگزاری برخلاف سال پیش به‌خوبی تنظیم شده بود تا دو روز آخر هفته در آن باشد كه شرایط را برای حضور بیشتر بازدیدكنندگان فراهم می‌كرد، ولی به هر حال، گرمای هوا را نباید به‌عنوان یك عامل مهم در كاهش استقبال از نمایشگاه نادیده گرفت. 

   دولتی‌های متفاوت
سالن سازمان‌های دولتی، امسال هم میزبان غرفه‌های بزرگ و البته بازدیدكنندگان اندك بود كه چندان جای تعجبی نداشت، اما اتفاق مثبت حضور متفاوت برخی سازمان‌ها بود كه می‌تواند الگویی باشد برای ارتباطات قوی‌تر این بخش با شرکت‌های نوپا و حركت سریع‌تر در مسیر پیشرفت فناوری. یكی از بهترین نمونه‌ها در نمایشگاه امسال سازمان فضایی ایران بود. این سازمان به جای آن‌كه مانند سال‌های قبل، یك غرفه مختص به خود در میان دیگر سازمان‌ها داشته باشد، در سالن الكام استارز یك پاویون (مجموعه چند غرفه) را در اختیار استارت‌آپ‌های مرتبط با این زمینه گذاشته بود. این كار سبب شده بود كاركردها و كاربردهای مهم صنایع فضایی كه كمتر در معرض دید عموم است، از طریق این شرکت‌های نوپا به بازدیدكنندگان شناسانده و عرضه شود. شهرداری كه چند سال است از استارت‌آپ‌های حوزه شهر هوشمند استقبال و حمایت می‌كند دقیقا همین رویكرد را دنبال كرده بود و به جای حضور در سالن دولتی‌ها، حضور پررنگی در الكام‌استارز داشت.
در كنار این،‌ معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری هم با آسیب‌سنجی روند جذب سرمایه‌گذاری برای شرکت‌های نوپا در دو سال قبل، در نمایشگاه امسال «آوردگاه سرمایه» را با ساختاری متفاوت ادامه داد. سجاد جهانگرد، عضو كمیته اجرایی الكام‌استارز و مسؤول آوردگاه سرمایه در توضیح این تغییرات به کلیک می‌گوید: «یكی از بزرگ‌ترین مشكلاتی كه داشتیم این بود كه بعد از نمایشگاه نمی‌توانستیم رصد كنیم كه مذاكرات شرکت نوپا و سرمایه‌گذار به كجا كشیده شد، نتیجه آن‌چه شد و كارایی‌اش چگونه بود؟ برای همین یكی از كارگزارهایی را كه كارشان اداره كردن این موضوع، مستندسازی و بررسی مذاكرات شرکت‌های نوپا و سرمایه‌گذار است به‌عنوان كارگزار آوردگاه سرمایه اضافه كردیم.» همچنین برای تشویق به سرمایه‌گذاری خطرپذیر، این معاونت از طریق صندوق نوآوری اقدام به تأمین مالی معادل (Funding Match) كرده بود كه جلسات و هماهنگی‌های مربوط به آن در فضای نمایشگاه انجام می‌شد.

   از شیر ایده تا جان كسب‌ و كار!
الكام‌استارز یا همان بخش شرکت نوپا، از یك سالن كوچك در چهار سال پیش حالا به ستاره نمایشگاه با هفت سالن و ۲۲۸‌شرکت نوپا تبدیل شده است. این قسمت آن‌قدر هیجان و طرفدار دارد كه بسیاری از بازدیدكنندگان در اصل به هدف دیدن آن به الكامپ می‌آیند.
نخستین چیزی كه با گشت در میان این دنیای نو به چشم می‌آمد، تنوع كم‌نظیر ایده‌ها بود. عبارت مشهور
«There’s an app for that!» را شنیده‌اید؟ در الكام‌استارز آن را می‌توان برای شرکت‌های نوپا به كار برد. اینجا تقریبا در هر زمینه‌ای كه فكرش را بكنید می‌توانستید شرکت نوپا ببینید؛ از مدیریت هوشمند ناوگان حمل و نقل تا كیف پول دیجیتال و تبلیغات اینستاگرامی تا نوبت‌دهی پزشك و دكوراسیون داخلی. این شرکت‌های نوپا آن‌قدر متنوع و متعدد بودند كه اگر می‌خواستید از هر كدام یك توضیح خیلی كوتاه هم بشنوید، احتمالا دیگر وقتی برای هیچ سالن دیگری نمی‌ماند.
اما با وجود رشد هیجان‌انگیز، دو نكته منفی هنوز گریبانگیر الكام‌استارز و شرکت‌هایش است. اول، توجه نكردن به نیازهای بازار و مشتریان كه باعث بروز جمع زیادی از نوپاها می‌شود كه با راه‌حل دنبال مشكل می‌گردند. دوم، بازگشت شرکت‌های نوپا برای چند سال پیاپی! باید پرسید چرا شرکتی بعد از دو یا سه سال هنوز در حد یك میز كوچك الكام‌استارز باقی مانده است و چرا فضا به شرکت‌های جدیدتر داده نمی‌شود؟
علاوه بر این جمع عظیم، امسال دو بخش ویژه در الكام‌استارز وجود دارد: اول، بخشی به نام «توان‌تك» برای فعالان حوزه توان‌بخشی. امیر ناظمی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات مسائل این حوزه را فراتر از بحث معلولان می‌بیند: «توان‌تك یك بخش ویژه است، از این بابت كه ما فكر نكنیم فقط مسأله معلولان و توان‌خواهان است. به احتمال ۷۰ درصد، من و شما روزی به نیازهای خاصی احتیاج پیدا می‌كنیم كه آنها همان نیازهای حوزه معلولان است. به همین دلیل هم مسأله مهم است.» بر‌این اساس، توان‌تك با حضور حدود ۴۰‌شرکت نوپا در الكام‌استارز امسال راه‌اندازی شده بود. البته برخی نوپاهای این بخش، صرفا عملكردی در حد دسترسی‌پذیری (Accessibility)
در خدماتشان داشتند، اما در هر حال توجه به این موضوع و تمركز روی آن را باید امر مهم و قابل تقدیری دانست.
بخش دیگر قابل توجه،‌ «تینوتك» نام داشت كه محصول برنامه‌های كارآفرینی در مدارس بود. سازمان فناوری اطلاعات با تمركز بر مدارس دولتی، از سال قبل رویدادهای آموزش كارآفرینی با حضور ۸۰ تا 100 دانش‌آموز در هر رویداد برگزار كرده بود كه از میانشان، ده تیم برای ارائه مدل كسب‌وكارشان به الكامپ آمده بودند. به عنوان یك بازدیدكننده كه با تعدادی از این تیم‌ها صحبت كردم و ایده‌هایشان را شنیدم، باید بگویم این طرح در حالت كلی هنوز كمی خام است و نیاز به پردازش و پختگی بیشتری دارد، اما یكی دو تا از ایده‌ها آن‌قدر جالب و دارای ظرفیت بود كه با خودم فكر كردم، چرا در میان این همه شرکت نوپا، كسی این فكر به ذهنش نرسیده است!

    از داده‌های هوشمند تا زنجیره‌های بلوكی
الكامپ ۲۵ شاهد افزوده شدن بخش جدیدی به نام «الكام‌ترندز» یا زمینه‌های پیشرو بود. در نگاه اول شاید توجیه وجود این بخش در كنار الكام‌استارز و شرکت‌های نوپایی كه در زمینه‌های پیشرو فعالیت می‌كنند، كمی مبهم به نظر برسد كه ابهام درستی است. با بازدید از سالن الكام ترندز، این تفاوت كمی واضح می‌شود: اینجا زمینه فعالیت حرف اول را می‌زند و شركت‌های حاضر هم از قواره‌های شرکت‌های نوپای كوچك استارز بزرگ‌تر و قوی‌ترند.
در ترندز دو زمینه حرف اول را می‌زد: هوش مصنوعی و بلاك‌چین. شركت‌های متعددی در بحث هوش مصنوعی و هوشمندسازی وارد شده‌اند كه به نظر می‌رسید هدف‌گیری اصلی‌شان هم كسب‌وكارها و داده‌های آنهاست (B2B). بلاك‌چین هم كه در یكی دو سال اخیر عملا مُد شده و از دید شركت‌ها تقریبا هر چیزی را می‌توان بر بستر بلاك‌چین هم پیاده كرد! حتی اگر دقیقا ایده‌ای نداشته باشید چگونه!
بلاك‌چین اغلب با موضوع رمزارزها (بیت‌كوین و‌...) همراه است كه در نمایشگاه امسال هم شركت‌های مختلفی با هدف ارائه كیف پول رمزارز یا سامانه معامله آن حضور یافته بودند. با صحبت با این شركت‌ها، یك مسأله بسیار مهم خودش را نشان می‌داد:‌ در حال حاضر بستر فنی برای ورود رمزارزها به حیطه عمومی آماده‌ است،‌ اما هنوز قانونی برای آن تصویب نشده و مسائل قانونی جای بحث است. حالا باید دید آیا شركت‌ها منتظر قانون می‌مانند یا مانند برخی، استارت خدماتشان را زودتر می‌زنند!

  از ارائه تا بیزینس
الكام‌تاكز و الكام‌پیچ پارسال در بطن الكامپ استارز متولد شدند و امسال سال دومی بود كه به‌عنوان جزئی از نمایشگاه به كارشان ادامه می‌دادند. الكام‌تاكز، چیزی شبیه سخنرانی‌های TED است كه در چند سالن و در موضوعات مختلف برگزار می‌شد، به این صورت كه در قسمتی از سالن، سن و صندلی‌ها آماده شده بود تا بازدیدكنندگان به شنیدن ایده‌ها و سخنرانی‌ها بنشینند.
الكام‌پیچ (Pitch) در ظاهرِ برگزاری شبیه همان تاكز بود، با این تفاوت كه اینجا كارآفرینان یك مدل كسب‌وكار را به گروهی از داوران/سرمایه‌گذاران ارائه می‌كردند و آنها با بررسی و بحث روی آن تصمیم می‌گرفتند كه آیا این ایده ارزش سرمایه‌گذاری و پیاده‌سازی دارد یا خیر.
الكام‌تاكز و پیچ با تمام مزایایشان، یك ایراد بزرگ داشتند؛ ایرادی كه نه به محتوا، بلكه به نحوه برگزاری‌شان بازمی‌گشت. این رویدادها تقریبا هیچ‌گونه اطلاع‌رسانی‌ای نداشتند! نه برنامه‌ای برای مشخص كردن زمان‌بندی، نه فهرست ارائه‌كنندگان و موضوعات و نه حتی سالن‌های برگزاری! در مورد الكام‌پیچ كه قضیه بدتر بود، زیرا فقط در یك سالن برگزار می‌شد و با ظاهر متفاوت، اما تحت نام الكام‌تاكز!‌ معلوم نبود بازدیدكنندگان از كجا باید متوجه برگزاری آن شوند یا اصلا پیچ دقیقا چیست و آیا برای یك بازدیدكننده معمولی مفید است یا خیر!

   از آوردگاه بازی‌ها تا ویترین شغل‌ها
امسال بخش جدیدی با عنوان «الكام‌جابز» در مجموعه الكامپ برگزار شد كه یك هدف اساسی را دنبال می‌كرد: اتصال و ارتباط نیروهای متخصص به شركت‌های فناوری اطلاعات، یعنی عملا یك بستر اشتغال در داخل الكامپ.
این‌كه چرا این بخش همراه بخش الكام‌گیمز، یعنی شركت‌های فعال در زمینه بازی در یك سالن جای داده شده بودند، مشخص نبود، ولی به هر حال طبق بازخوردی كه از مسؤولان غرفه‌های قسمت الكام‌جابز داشتم، به نظر می‌رسید الكامپ‌جابز به‌عنوان سال اول بازدهی قابل قبولی داشته است. مسؤول غرفه مپصا كه در زمینه آموزش برنامه‌نویسان و كاریابی برای آنها فعال است در این‌باره گفت: «در نمایشگاه امسال افراد زیادی به غرفه ما مراجعه داشتند كه اطلاعات كسب كنند و با دوره‌های ما آشنا شوند. در كل از شرایط امسال راضی هستیم.» 
در الكام‌گیمز امسال، بازی‌های آنلاین و به‌خصوص استریم این بازی‌ها موضوع پررنگ و محبوبی بود و شركت‌های حاضر هم در جذاب‌تر كردن غرفه‌هایشان سنگ‌تمام گذاشته بودند، ولی با وجود جذابیت بالای بازی‌های رایانه‌ای و ظرفیت آن برای جذب مخاطبان، عجیب است كه این قسمت، یعنی الكام‌گیمز هنوز نتوانسته جایگاه محكمی در این نمایشگاه پیدا كند و بیشتر شبیه یك بخش جانبی است تا یكی از زیرمجموعه‌های مهم و اساسی. باید دید در ادامه آیا تغییراتی در نحوه برگزاری آن رخ خواهد داد یا با همین ساختار نه چندان موفق ادامه می‌یابد.

كوزه‌گران كوزه‌شكسته!
چرا خود الكامپ از فناوری شركت‌های حاضر در آن استفاده نمی‌كند؟ چرا هنوز دم در این نمایشگاه باید بلیت كاغذی فروخته شود و بازدیدكنندگان در گرما معطل ورود دستی اطلاعاتشان بشوند؟ چرا الكامپ پس از این همه سال، هنوز یك اپ تلفن‌همراه مناسب برای راهنمایی بازدیدكنندگان به غرفه‌ها و ارائه اطلاعات ندارد؟ چرا هنوز بازدیدكنندگان باید پرسان پرسان به دنبال سالن و غرفه یك شركت باشند؟ یا چرا برگزاركنندگان الكامپ با این مجمع‌الجزایر گسترده (از استارز تا جابز) هنوز نمی‌توانند حداقل تابلوهای متفاوت برای سالن‌ها طراحی كنند كه قبل از ورود متوجه شوید این سالن مربوط به كدام بخش است؟ اینها و مشابه‌شان، سؤالاتی است كه هر سال هنگام بازدید الكامپ در ذهنم شكل می‌گیرد و البته هنوز پاسخ درستی برای هیچ‌كدامشان پیدا نكرده‌ام!