روز جمعه نزدیك ظهر بود كه برای خرید كالایی به بازارچه‌ای سنتی رفتم. هوا گرم و خفقان‌آور و جمعیت نفس‌كش زیاد و هر چه بود بازدم‌های گرمی بود كه مجدد استنشاق می‌شد. در میانه بازارچه فروشنده‌ای خوش ذوق را دیدم كه در ظرفی بزرگ و سفالی دوغی تهیه و مشتریان زیادی به دورش حلقه زده بودند. ظرف پر بود از یخ‌های ریز و درشت شناور و البته ردپایی از گلبرگ‌های گل‌محمدی و نعناع خشك در كناره‌های ظرف مشاهده می‌شد. خیلی مایل بودم در آن هوای گرم لیوانی از آن دوغ بنوشم اما به‌دلیل عدم‌رعایت برخی نكات بهداشتی از نوشیدن آن صرف نظر كردم. با توجه به این‌كه نوشیدن دوغ در این هوای گرم و سوزان از هر نوع نوشابه و آبمیوه صنعتی بهتر است برای تشویق افراد به مصرف آن مصمم شدم تا در گفت‌وگو با دكتر مجید انوشیروانی، متخصص طب سنتی ایران و استادیار دانشكده طب ایرانی مشهد درخصوص مزایا و مزاج دوغ از منظر طب سنتی مطلبی را تهیه كنم.
دوغ معتدل به صورتی كه در قوام و مزه نه بسیار رقیق یا غلیظ و نه بسیار ترش یا شور باشد برای كاهش خشكی پوست، بی‌قراری، كم‌خوابی و عطش به‌خصوص در فصول گرم سال سودمند است. دوغ اگر ترش نباشد كیفیت‌های سردی و تری را در بدن افزایش می‌دهد. اما اگر ترش باشد سردی‌زا و خشكی‌آور است. دوغ رقیق بیشتر رطوبت بخش و دوغ غلیظ سردی‌آور است.‌ برای اصلاح سردی دوغ، افزودن كاكوتی، نعناع و آویشن توصیه می‌شود اما كسانی كه معده آنها دچار سوءمزاج سرد و تر است باید دوغ را تا هنگام بهبود ترك كنند.‌ دو‌علامت مهم این سوءمزاج نفخ و آبریزش دهان است. اما سوالی كه اغلب خانواده‌ها می‌پرسند این‌كه می‌توان به دوغ‌هایی كه به روش سنتی تهیه می‌شود اعتماد كرد و آیا احتمال انتقال آلودگی میكروبی و ابتلا به تب مالت وجود دارد؟ متخصصان علوم غذایی اتفاق نظر دارند دوغ محلی چنانچه از ماست كارخانه یا ماست محلی تهیه شده باشد به دلیل روند تخمیر و تولید تركیبات اسیدی خطر انتقال میكروب‌های شیر خام یا بیماری تب مالت را ندارد. اما اگر این دوغ‌ها با یخ و آب آلوده یا سبزی‌های خشك غیربهداشتی مخلوط یا در ظروف غیربهداشتی تهیه شوند، می‌توانند بار میكروبی بالایی داشته و مصرف كننده را به عفونت‌های روده‌ای مبتلا كنند. مخمرها و كپك‌ها از عوامل فساد دوغ هستند. مخمرها اغلب سبب ترش شدن آن می‌شوند، اما كپك‌ها با تغییر طعم دوغ به تلخی و تغییر رنگ، آن را غیرقابل مصرف می‌كنند.