با رئیس پزشكی حج و زیارت هلال‌احمر درباره نكات بهداشتی كه زائران باید در پیاده‌روی اربعین رعایت كنند گفت‌وگو كردیم
سفر به سلامت
دل‌ها پر می‌زند، زمانی كه قاب تلویزیون، گنبد طلایی‌رنگ سالار شهیدان(ع) را نشان می‌دهد، وقتی كه زائران پیاده در مسیر راهپیمایی اربعین نشان داده می‌شوند، شور و هیجان در دل دوستداران اباعبدا...(ع) مهمان می‌شود. همین است كه هر سال، آمار شركت در پیاده‌روی اربعین بیشتر و بیشتر می‌شود. سلامتی، اما مهم‌ترین بخش حضور در سفر معنوی است. سفری كه در آن شرایط روحی اهمیت دارد اما تا جسم آماده نباشد، دل آماده حسینی(ع) شدن نمی‌شود. به خاطر همین است كه محمدتقی حلی‌ساز، رئیس پزشكی حج و زیارت هلال‌احمر، توصیه‌های ویژه پزشكی برای زائران دارد.
ثبت‌نام کنید
مهم‌ترین كاری كه یك زائر می‌تواند انجام دهد، این است كه در سامانه سماح ثبت‌نام كند. همه زائران در سامانه ثبت می‌شوند و این به حضورشان در عراق كمك می‌كند؛ بیمه می‌شوند و می‌توانند از خدمات درمانی استفاده كنند. زائران 22 هزار تومان برای ثبت‌نام پرداخت می‌كنند كه البته 7000 تومان آن هزینه‌های پزشكی است. هرچند اگر زائری هم در سامانه ثبت‌نام نكند، ما به او خدمات خواهیم داد. این وظیفه ماست؛ اما اگر مشكلی برای زائری پیش بیاید، می‌تواند از خدمات بیمه‌ای استفاده كند. جمعیت هلال‌احمر و تیم 2700 نفره كه در 160 پایگاه درمانی حضور دارند، تنها وظیفه دارند كه به امدادرسانی و درنهایت انتقال زائران بیمار به ایران خدمات‌رسانی كنند. سعی ما این است كه بیماری را جراحی نكنیم، هرچند كه در سال گذشته، یك عمل جراحی آپاندیسیت داشتیم؛ اما درنهایت زائری كه نیاز به اقدام جدی داشته باشد، به ایران منتقل می‌شود.
خوددرمانی ممنوع
بسیاری از زائران در راهپیمایی اربعین، با خود داروهای سرماخوردگی می‌برند و هنوز بیمار نشده، دارو مصرف می‌كنند. خوددرمانی چه در پیاده‌روی و چه در خانه توصیه نمی‌شود و كاملا اشتباه است. به‌عنوان یك پزشك، توصیه من، مشكل‌درمانی است، نه علامت‌درمانی. مراكز درمانی وجود دارند، به آنجا مراجعه كنید و داروها را هم از همان‌جا بگیرید و از پزشكان هم استفاده كنید. ما حدود 160 تن دارو به كشور عراق منتقل كرده‌ایم. به تجربه سال‌های قبل، توجه كرده‌ایم كه پزشكان ما در سال‌های قبل چه داروهایی را استفاده كرده‌اند، چه داروهایی بیشتر مورد نیاز بوده است و الگو گرفته‌ایم. شایع‌ترین داروهایی كه با خود به عراق می‌بریم در چند گروه قرار می‌گیرد. داروهایی كه برای دردهای اسكلتی ـ عضلانی مناسب است. در طول پیاده‌روی عضلات دچار گرفتگی و درد می‌شوند و به خاطر پیاده‌روی، تاول‌هایی هم در پاها دیده می‌شود. به خاطر سرد و گرم شدن هوا، چون روزها گرم و شب‌ها سرد است، زائران با بدن عرق‌كرده می‌خوابند و بعد سرمای شب به آنها می‌زند و باعث می‌شود كه سرما بخورند. مقدار قابل‌توجهی از داروهای ما، داروهای سرماخوردگی هستند. ما البته با بیماری واگیردار جدی روبه‌رو نشده‌ایم. بیماری‌های خاص مانند اسهال هم وجود دارند. به صورت معمول البته، اسهال مشكلی ایجاد نمی‌كند. اگر اسهال خونی باشد، ورود می‌كنیم و به صورت كنترل‌شده از فرد آزمایش می‌گیریم. بهترین كار این است كه زائران از پزشكان و از داروهای ایرانی كه ما با خودمان به عراق برده‌ایم استفاده كنند؛ حالا كه این امكانات وجود دارد، چرا از آنها استفاده نشود؟ زائران از پایگاه‌هایی كه آرم هلال‌احمر دارند، استفاده كنند. برخی از داروها كه حتی بسته‌بندی متفاوتی دارد، ممكن است برای آنها مناسب نباشد؛ بنابراین از داروهای ایرانی كه ما خودمان به آنها می‌دهیم، استفاده كنید.
مراقب مزاجتان باشید
مردم عراق میزبانان خوبی هستند و برای این گردهمایی بزرگ هم برای مهمانان‌شان سنگ تمام می‌گذارند. میزبانان عراقی دوست دارند كه حتما از غذایشان خورده شود و به خاطر همین هم خیلی اصرار می‌كنند. به فاصله ده متر به ده متر، حتی كمتر، اسباب پذیرایی در پیاده‌روی اربعین فراوان است. زائرانی كه در پیاده‌روی اربعین شركت می‌كنند، باید خوددار باشند و زیاده‌روی نكنند. مشكلات گوارشی و اسهال یكی از بیماری‌های شایع در پیاده‌روی اربعین است. پس بهترین كار این است كه به اندازه مصرف روزانه كه معمول است، از موكب‌ها استفاده كنید. در موكب‌های اربعین، لیوان‌ها به صورت مشترك استفاده می‌شوند. توصیه من این است كه هر كسی از لیوان خودش استفاده كند و از ظرف‌های مشترك كه ممكن است به خاطر ازدحام جمعیت و شلوغی، وقت شست‌وشو برای آن وجود نداشته باشد، استفاده نكنید. اگر می‌خواهید آب بنوشید، از وان‌های آب خنك استفاده نكنید. درون این وان‌ها یخ انداخته شده و این یخ‌ها ممكن است كه در پروسه حمل‌ونقل آلوده شده باشد. برای رفع تشنگی، از آب‌های بسته‌بندی كوچك كه به اندازه 300 سی‌سی هم هست و تشنگی را برطرف می‌كند، استفاده كنید. مواد غذایی كه در عراق استفاده می‌شوند، اغلب مشكلی ندارند، اما توصیه این است كه از سبزیجات استفاده نكنید، چون ممكن است هنگام شست‌وشوی آن دقت لازم نشده باشد.
لباس مناسب بپوشید
انتخاب كفش مناسب در پیاده‌روی اربعین خیلی مهم است. با كفشی پیاده‌روی كنید كه در پاها چفت شود. اگر كفش‌تان نو است، مدتی قبل از پیاده‌روی اربعین، با آن پیاده‌روی كنید تا با پا انس گیرد. با كفشی پیاده‌روی كنید كه قالب استاندارد داشته باشد. با دمپایی پیاده‌روی نكنید. مهم‌ترین بخش لباس زائران اربعین، كفش است. كفش‌های كلاسیك نپوشید. كفش‌های ورزشی بهترین گزینه است. كفش بندی، قابلیت تنظیم در پا را دارد و در صورتی كه پاها ورم كنند، می‌تواند با بند روی كفش‌ها، شل و سفت شود. كفی كفش باید نرم باشد تا احتمال تاول زدن كمتر شود. اگر زائرانی كه در پیاده‌روی شركت می‌كنند، پوست حساس و نرمی دارند، می‌توانند از پودرهایی كه برای این نوع از پوست‌هاست، استفاده كند. برای تاول نزدن، هرازچندگاهی، پاها را شست‌وشو دهید و با یك روغن، پاها را ماساژ دهید، پاها را خشك كنید و دوباره پیاده‌روی را شروع كنید. لباس هم در این راه مهم است. هوا در این زمان گرم است. برای این كه جلوی تابش آفتاب را بگیرید و دچار گرمازدگی نشوید، از سایه‌بان استفاده كنید. در عراق شب‌ها هوا سرد است، مخصوصا در مسیر نجف به كربلا، شب‌ها دمای هوا کاهش می‌یابد. باید برای هر دو شرایط آماده باشید. با بدنی كه به خاطر پیاده‌روی عرق كرده است، نخوابید. سرما می‌خورید. در انتخاب كوله‌پشتی دقت كنید. بار كوله‌پشتی را زیاد نكنید. كوله‌پشتی نباید بیشتر از 10درصد از وزن سنگین‌تر باشد. خانمی كه ۵۰كیلوست اگر وزن كوله‌پشتی‌اش بیشتر از ۵ كیلو باشد، حتما اذیت می‌شود. اگر وزن كوله‌پشتی از این بیشتر شد، از ساك‌های چرخ‌دار استفاده كنید. بندهای كوله‌پشتی باید بندهای تنظیمی باشد. در تهیه كوله‌پشتی نیز باید دقت كرد چون كوله پشتی‌های بی‌كیفیت خیلی زود پاره می‌شود.
آماده شوید
كسی كه از پشت میزش تكان نمی‌خورد، كسی كه فعالیت بدنی ندارد، به یكباره نمی‌تواند در پیاده‌روی اربعین شركت كند. شركت در هر مراسمی، رسم و رسوم خاص خودش را دارد و شرایط باید مهیا باشد و این زائر است كه باید آن را ایجاد كند. پیاده‌روی اربعین با حضور جمعیت گسترده‌ای انجام می‌شود. هر كسی كه در این مراسم شركت می‌كند، باید دستورالعمل‌هایی را انجام دهد. باید دید فردی كه قصد دارد به پیاده‌روی اربعین برود، امكان پیاده‌روی را دارد یا خیر. به صورت كلی، پیاده‌روی یكی از بهترین ورزش‌هاست.
می‌تواند سلامت فرد را تامین كند. آمادگی برای پیاده‌روی اربعین مخصوصا به بیماران توصیه می‌شود. حتی اگر كسی بیماری قلبی دارد بسته به شرایط می‌تواند در پیاده‌روی اربعین شركت كند. اتفاقا انجمن قلب آمریكا می‌گوید كه بهترین راه پیشگیری و درمان برای بیماران قلبی و كسانی كه كمردرد دارند، پیاده‌روی 20 تا 30 دقیقه‌ای است. پیاده‌روی اربعین اما خاص است، هر فردی باید حدودا 85 كیلومتر پیاده برود و هر كسی كه به یكباره پیاده‌روی كند، حتما اذیت خواهد شد. بنابراین قبل از شروع پیاده‌روی اربعین، در خانه یا پارك محل خود را آماده كنید. همه می‌توانند در این پیاده‌روی شركت كنند، ولی اجباری نیست كه این مراسم را یكروزه یا دوروزه، به پایان رساند، می‌توان پنج روزه هم انجام داد. بیماران هم بسته به شرایط می‌توانند در پیاده‌روی شركت كنند. تنها بیماران قلبی كه به تازگی عمل جراحی كرده‌اند، بیماران دیالیزی و كسانی كه می‌دانند توانایی انجام پیاده‌روی را ندارند، در این عمل خیر شركت نكنند. لازم است كه بدانید ما سال گذشته 70 نفر فوتی داشتیم. اتفاقی كه می‌توانست پیش نیاید.
مهم‌ترین كاری كه یك زائر می‌تواند انجام دهد، این است كه در سامانه سماح ثبت‌نام كند. همه زائران در سامانه ثبت می‌شوند و این به حضورشان در عراق كمك می‌كند؛ بیمه می‌شوند و می‌توانند از خدمات درمانی استفاده كنند. زائران 22 هزار تومان برای ثبت‌نام پرداخت می‌كنند كه البته 7000 تومان آن هزینه‌های پزشكی است. هرچند اگر زائری هم در سامانه ثبت‌نام نكند، ما به او خدمات خواهیم داد. این وظیفه ماست؛ اما اگر مشكلی برای زائری پیش بیاید، می‌تواند از خدمات بیمه‌ای استفاده كند. جمعیت هلال‌احمر و تیم 2700 نفره كه در 160 پایگاه درمانی حضور دارند، تنها وظیفه دارند كه به امدادرسانی و درنهایت انتقال زائران بیمار به ایران خدمات‌رسانی كنند. سعی ما این است كه بیماری را جراحی نكنیم، هرچند كه در سال گذشته، یك عمل جراحی آپاندیسیت داشتیم؛ اما درنهایت زائری كه نیاز به اقدام جدی داشته باشد، به ایران منتقل می‌شود.
خوددرمانی ممنوع
بسیاری از زائران در راهپیمایی اربعین، با خود داروهای سرماخوردگی می‌برند و هنوز بیمار نشده، دارو مصرف می‌كنند. خوددرمانی چه در پیاده‌روی و چه در خانه توصیه نمی‌شود و كاملا اشتباه است. به‌عنوان یك پزشك، توصیه من، مشكل‌درمانی است، نه علامت‌درمانی. مراكز درمانی وجود دارند، به آنجا مراجعه كنید و داروها را هم از همان‌جا بگیرید و از پزشكان هم استفاده كنید. ما حدود 160 تن دارو به كشور عراق منتقل كرده‌ایم. به تجربه سال‌های قبل، توجه كرده‌ایم كه پزشكان ما در سال‌های قبل چه داروهایی را استفاده كرده‌اند، چه داروهایی بیشتر مورد نیاز بوده است و الگو گرفته‌ایم. شایع‌ترین داروهایی كه با خود به عراق می‌بریم در چند گروه قرار می‌گیرد. داروهایی كه برای دردهای اسكلتی ـ عضلانی مناسب است. در طول پیاده‌روی عضلات دچار گرفتگی و درد می‌شوند و به خاطر پیاده‌روی، تاول‌هایی هم در پاها دیده می‌شود. به خاطر سرد و گرم شدن هوا، چون روزها گرم و شب‌ها سرد است، زائران با بدن عرق‌كرده می‌خوابند و بعد سرمای شب به آنها می‌زند و باعث می‌شود كه سرما بخورند. مقدار قابل‌توجهی از داروهای ما، داروهای سرماخوردگی هستند. ما البته با بیماری واگیردار جدی روبه‌رو نشده‌ایم. بیماری‌های خاص مانند اسهال هم وجود دارند. به صورت معمول البته، اسهال مشكلی ایجاد نمی‌كند. اگر اسهال خونی باشد، ورود می‌كنیم و به صورت كنترل‌شده از فرد آزمایش می‌گیریم. بهترین كار این است كه زائران از پزشكان و از داروهای ایرانی كه ما با خودمان به عراق برده‌ایم استفاده كنند؛ حالا كه این امكانات وجود دارد، چرا از آنها استفاده نشود؟ زائران از پایگاه‌هایی كه آرم هلال‌احمر دارند، استفاده كنند. برخی از داروها كه حتی بسته‌بندی متفاوتی دارد، ممكن است برای آنها مناسب نباشد؛ بنابراین از داروهای ایرانی كه ما خودمان به آنها می‌دهیم، استفاده كنید.
مراقب مزاجتان باشید
مردم عراق میزبانان خوبی هستند و برای این گردهمایی بزرگ هم برای مهمانان‌شان سنگ تمام می‌گذارند. میزبانان عراقی دوست دارند كه حتما از غذایشان خورده شود و به خاطر همین هم خیلی اصرار می‌كنند. به فاصله ده متر به ده متر، حتی كمتر، اسباب پذیرایی در پیاده‌روی اربعین فراوان است. زائرانی كه در پیاده‌روی اربعین شركت می‌كنند، باید خوددار باشند و زیاده‌روی نكنند. مشكلات گوارشی و اسهال یكی از بیماری‌های شایع در پیاده‌روی اربعین است. پس بهترین كار این است كه به اندازه مصرف روزانه كه معمول است، از موكب‌ها استفاده كنید. در موكب‌های اربعین، لیوان‌ها به صورت مشترك استفاده می‌شوند. توصیه من این است كه هر كسی از لیوان خودش استفاده كند و از ظرف‌های مشترك كه ممكن است به خاطر ازدحام جمعیت و شلوغی، وقت شست‌وشو برای آن وجود نداشته باشد، استفاده نكنید. اگر می‌خواهید آب بنوشید، از وان‌های آب خنك استفاده نكنید. درون این وان‌ها یخ انداخته شده و این یخ‌ها ممكن است كه در پروسه حمل‌ونقل آلوده شده باشد. برای رفع تشنگی، از آب‌های بسته‌بندی كوچك كه به اندازه 300 سی‌سی هم هست و تشنگی را برطرف می‌كند، استفاده كنید. مواد غذایی كه در عراق استفاده می‌شوند، اغلب مشكلی ندارند، اما توصیه این است كه از سبزیجات استفاده نكنید، چون ممكن است هنگام شست‌وشوی آن دقت لازم نشده باشد.
لباس مناسب بپوشید
انتخاب كفش مناسب در پیاده‌روی اربعین خیلی مهم است. با كفشی پیاده‌روی كنید كه در پاها چفت شود. اگر كفش‌تان نو است، مدتی قبل از پیاده‌روی اربعین، با آن پیاده‌روی كنید تا با پا انس گیرد. با كفشی پیاده‌روی كنید كه قالب استاندارد داشته باشد. با دمپایی پیاده‌روی نكنید. مهم‌ترین بخش لباس زائران اربعین، كفش است. كفش‌های كلاسیك نپوشید. كفش‌های ورزشی بهترین گزینه است. كفش بندی، قابلیت تنظیم در پا را دارد و در صورتی كه پاها ورم كنند، می‌تواند با بند روی كفش‌ها، شل و سفت شود. كفی كفش باید نرم باشد تا احتمال تاول زدن كمتر شود. اگر زائرانی كه در پیاده‌روی شركت می‌كنند، پوست حساس و نرمی دارند، می‌توانند از پودرهایی كه برای این نوع از پوست‌هاست، استفاده كند. برای تاول نزدن، هرازچندگاهی، پاها را شست‌وشو دهید و با یك روغن، پاها را ماساژ دهید، پاها را خشك كنید و دوباره پیاده‌روی را شروع كنید. لباس هم در این راه مهم است. هوا در این زمان گرم است. برای این كه جلوی تابش آفتاب را بگیرید و دچار گرمازدگی نشوید، از سایه‌بان استفاده كنید. در عراق شب‌ها هوا سرد است، مخصوصا در مسیر نجف به كربلا، شب‌ها دمای هوا کاهش می‌یابد. باید برای هر دو شرایط آماده باشید. با بدنی كه به خاطر پیاده‌روی عرق كرده است، نخوابید. سرما می‌خورید. در انتخاب كوله‌پشتی دقت كنید. بار كوله‌پشتی را زیاد نكنید. كوله‌پشتی نباید بیشتر از 10درصد از وزن سنگین‌تر باشد. خانمی كه ۵۰كیلوست اگر وزن كوله‌پشتی‌اش بیشتر از ۵ كیلو باشد، حتما اذیت می‌شود. اگر وزن كوله‌پشتی از این بیشتر شد، از ساك‌های چرخ‌دار استفاده كنید. بندهای كوله‌پشتی باید بندهای تنظیمی باشد. در تهیه كوله‌پشتی نیز باید دقت كرد چون كوله پشتی‌های بی‌كیفیت خیلی زود پاره می‌شود.
آماده شوید
كسی كه از پشت میزش تكان نمی‌خورد، كسی كه فعالیت بدنی ندارد، به یكباره نمی‌تواند در پیاده‌روی اربعین شركت كند. شركت در هر مراسمی، رسم و رسوم خاص خودش را دارد و شرایط باید مهیا باشد و این زائر است كه باید آن را ایجاد كند. پیاده‌روی اربعین با حضور جمعیت گسترده‌ای انجام می‌شود. هر كسی كه در این مراسم شركت می‌كند، باید دستورالعمل‌هایی را انجام دهد. باید دید فردی كه قصد دارد به پیاده‌روی اربعین برود، امكان پیاده‌روی را دارد یا خیر. به صورت كلی، پیاده‌روی یكی از بهترین ورزش‌هاست.
می‌تواند سلامت فرد را تامین كند. آمادگی برای پیاده‌روی اربعین مخصوصا به بیماران توصیه می‌شود. حتی اگر كسی بیماری قلبی دارد بسته به شرایط می‌تواند در پیاده‌روی اربعین شركت كند. اتفاقا انجمن قلب آمریكا می‌گوید كه بهترین راه پیشگیری و درمان برای بیماران قلبی و كسانی كه كمردرد دارند، پیاده‌روی 20 تا 30 دقیقه‌ای است. پیاده‌روی اربعین اما خاص است، هر فردی باید حدودا 85 كیلومتر پیاده برود و هر كسی كه به یكباره پیاده‌روی كند، حتما اذیت خواهد شد. بنابراین قبل از شروع پیاده‌روی اربعین، در خانه یا پارك محل خود را آماده كنید. همه می‌توانند در این پیاده‌روی شركت كنند، ولی اجباری نیست كه این مراسم را یكروزه یا دوروزه، به پایان رساند، می‌توان پنج روزه هم انجام داد. بیماران هم بسته به شرایط می‌توانند در پیاده‌روی شركت كنند. تنها بیماران قلبی كه به تازگی عمل جراحی كرده‌اند، بیماران دیالیزی و كسانی كه می‌دانند توانایی انجام پیاده‌روی را ندارند، در این عمل خیر شركت نكنند. لازم است كه بدانید ما سال گذشته 70 نفر فوتی داشتیم. اتفاقی كه می‌توانست پیش نیاید.
