می‌خواهم زنده بمانم

راهكارهایی برای کمتر شدن تلفات زلزله

می‌خواهم زنده بمانم

ایران هست و چهارفصلش، منابعش، معادنش، شگفتی‌های طبیعتش و البته گسل‌هایش. بین همه حسن‌ها و جاذبه‌های ایران نمی‌شود از زلزله‌هایش چشم‌پوشی كرد. اتفاقی كه هر از گاهی شهری را به تلخی می‌برد در صدر اخبار. زلزله میانه تازه اتفاق افتاده. ترس زلزله تهران بین پایتخت‌نشینان زنده است. همین‌روزها سالگرد زمین‌لرزه سرپل ذهاب است. از زلزله بم فاصله زیادی نگرفته‌ایم و ماجرای رودبار همچنان در خاطره‌ها زنده است. اخبار زلزله را همیشه از تلویزیون نمی‌شود دنبال كرد. معلوم نیست جای بدی كه این اتفاق برایش می‌افتد شهر ما نباشد. از آنجایی كه علاج واقعه قبل از وقوع باید كرد، به‌جای یادداشت‌هایی درباره این اتفاق، راهكارهایی را برای كاهش صدمات زمین‌لرزه فهرست كرده‌ایم.
اگر در خانه هستید:
   همین امروز و قبل از این‌كه زلزله‌ای در كار باشد خانه‌تان را بررسی كنید. ببینید اگر زلزله بیاید كدام قسمت برای پناه گرفتن مناسب‌تر است و از كجاها باید دوری كرد. علاوه بر این تا جایی كه امكان دارد برای در امان ماندن از آسیب‌های زلزله اقداماتی را انجام بدهید. اگر لوستر را باید به سقف محكم كنید همین امروز این كار را انجام بدهید. اگر قفسه‌ای، در كمدی، كابینتی شل شده و با كوچك‌ترین تكان احتمال افتادن آن است، به فكر تعمیرش باشید. جای خوابتان را بررسی كنید و اشیایی كه احتمال سقوط دارند را با فاصله مشخصی از تخت قرار بدهید.
   اگر طبقه همكف یا نزدیك در خروجی ساختمان هستید بهترین كار، خروج از ساختمان است. در غیر این صورت بهترین كار پناه گرفتن است. به سمت جایی كه می‌خواهید پناه بگیرید خیز بردارید و روی زمین بنشینید. از كتابخانه، لوستر، یخچال، بوفه، كمد، قفسه‌ها و كلا هر شیء سنگینی كه احتمال سقوط دارد دور شوید و در كنار دیوار پناه بگیرید. یادتان باشد كه هر دیواری برای پناه مناسب نیست. مثلا هرگز كنار دیوارهای خارجی خانه پناه نگیرید. چون اگر خراب شو‌د احتمال دارد از یك ارتفاع زیاد به كوچه و خیابان پرتاب شوید. دیوارهای داخلی خانه كه پنجره ندار‌د و كنار بوفه و كتابخانه نیست، بهترین گزینه برای پناه‌گرفتن و در امان ماندن است. 
   خیلی از زلزله‌های مهیب شب‌ها اتفاق می‌افتد. زلزله رودبار، بم و همین زلزله میانه. بنابراین اگر شب زلزله آمد در رختخواب بمانید و به سمت چپ بچرخید تا قلب و طحالتان در امان باشد. سعی كنید به حالت جنینی بخوابید تا فضای كمتری را اشغال كنید و احتمال سقوط اشیا روی خودتان را كاهش بدهید. ضمنا بالش را هم روی سر و گردنتان قرار بدهید تا آسیب كمتری ببیند.
   بعضی جاها هست كه پناه گرفتن در آنها معنای خاصی ندارد و باید سعی كنید هرچه زودتر از آن خارج شوید. آشپزخانه، موتورخانه شوفاژ و آسانسور و پاركینگ از همین مكان‌ها است. اگر زمان زلزله در آسانسور بودید تمام دكمه‌های آسانسور را فشار دهید و در اولین توقف از آن خارج شوید. پاركینگ ساختمان‌ها هم به خاطر وجود مواد سوختی روغن موتور و گریس جای خطرناكی است. علاوه بر همه اینها راه‌پله‌ها هم جای مناسبی برای پناه گرفتن نیست‌، اما اگر موقع زلزله در پله‌ها بودید و چاره‌ای نداشتید، روی پله‌ها به طرف دیوار و نه نرده‌ها بنشینید و با كف دست و آرنج سر و صورتتان را بپوشانید.
 اگر بیرون از خانه هستید:
   این‌كه موقع زلزله چه كار كنید كاملا به این بستگی دارد كه شما كجا هستید. اگر در محل كارتان هستید، می‌توانید همان قوانینی كه برای خانه‌تان گفتیم را تا حدودی اجرا  كنید، اما اگر در فروشگاه و پاساژ هستید از قفسه‌ها، ویترین‌ها و درهای شیشه‌ای فاصله بگیرید. اگر در سینما، سالن تئاتر و ورزشگاه بودید در صندلی‌هایتان بمانید. كلا در مكان‌هایی كه جمعیت زیاد است نباید به سمت در خروجی هجوم ببرید. چون اگر زیر آوار هم نمانید احتمال له شدن زیر دست و پا زیاد است.
   اگر در ترافیك یك بزرگراه گیر كرده باشید كار خاصی نمی‌توانید انجام بدهید به جز این‌كه تا تمام شدن زمین‌لرزه در ماشین بمانید، اما اگر خیابانی كه در آن رانندگی می‌كنید خلوت است سعی كنید از پل‌ها، دكل‌های برق، تابلوهای تبلیغاتی و درخت‌ها دور شوید. بعد از تمام شدن زلزله بر حس كنجكاوی‌تان غلبه كنید و با ماشین سراغ ساختمان‌های نیمه ویران نروید و احتمال آسیب دیدن خودتان و افراد زیر آوار مانده را بیشتر نكنید.
   هرجا که باشید مهم‌ترین اصل در زمان زلزله حفظ خونسردی و آرامش است. واقعیت این است كه نوشتن این مورد روی كاغذ راحت است، اما اجرا كردنش كار بسیار سختی خواهد بود، آن هم وقتی زمین زیر پایمان می‌لرزد. با این همه دانستن نكاتی درباره رفتار عجولانه آدم‌ها در زلزله‌های قبلی شاید به تلاش برای حفظ خونسردی كمك كند. خیلی وقت‌ها خود زلزله تلفات چندانی ندارد، اما رفتار نسنجیده و عجولانه افراد باعث شده كه جان خودشان را از دست بدهند. مثلا در زلزله سال 85 ایذه 30‌دانش‌آموز موقع فرار از كلاس و به دلیل هجوم ناگهانی به درهای خروجی زیر دست و پا ماندند و زخمی شدند. این اتفاق در زلزله سال 86 بروجرد هم اتفاق افتاد و بیشتر از صد نفر به دلیل عجله، زخمی شدند.