تلاش زنان فیلمساز برای كسب موقعیت مساوی با مردان
زنان علیه مردسالاری هالیوود
در صنعت سینما روی زن یا مرد بودن كارگردانان فیلمها حساسیت بسیار زیادی وجود دارد. مخالفان شرکتهای بزرگ فیلمسازی روی این نكته تاكید دارند كه تهیهكنندگان سرشناس حاضر به سرمایهگذاری روی فیلمسازان زن نیستند و از این قشر حمایت نمیكنند. آنها و همچنین منتقدان سینمایی، روی تعداد اندك فیلمسازان زن تاكید كرده و میگویند سیستم مردسالارانه هالیوود راهی برای حضور و فعالیت همهجانبه زنان فیلمساز باز نمیكند. در تاریخ مراسم اسكار هم بهجز یك مورد، نمیتوان مثال دیگری پیدا كرد كه اعضای آكادمی اسكار از یك فیلمساز زن حمایت كرده و جایزه اسكار بهترین كارگردانی را به او داده باشند. اما طرف مقابل هم صدای خود را دارد و مدعی است كه این ضعف از خود زنان فیلمساز سرچشمه میگیرد و نه دیدگاه مردسالارانه هالیوودنشینان. با وجود این، بحثهای مربوط به این موضوع از مدتها قبل شروع شده و همچنان ادامه دارد. در عین حال، بعید به نظر میرسد این بحث به این زودیها تمام شده یا به یك نتیجه مشخص برسد.
به نوشته نشریه هالیوودریپورتر، زنان فیلمساز در 20 سال اخیر میزان فعالیتهایشان را افزایش داده و تلاش دارند صدای خود را بلندتر و رساتر به گوش دیگران برسانند. اما منتقدان و تحلیلگران به این نكته بسیار مهم هم اشاره میكنند كه قشر فیلمسازان زن، خود به چند گروه تقسیم میشوند و نمیتوان همه آنها را در یك صف قرار داد. منظور منتقدان البته قومیت و رنگ فیلمسازان زن است.
خبر بد؟
یك تحقیق سینمایی خبرهای بدی در این رابطه در خود دارد. براساس این تحقیق، طی یك سال گذشته تعداد فیلمسازان زنی كه متعلق به قومیتها، گروهها و نژادهای غیرسفیدپوست هستند، از بالای 21 درصد به حدود 16 درصد تنزل پیدا كرده است. این در حالی است كه سال 2019 در كل سال خوبی برای فیلمسازان زن بوده و آنها شاهد رشد تعداد همكاران فعال خود بودهاند. با این حال، همگان روی این نظریه متفقالقول هستند كه زنان فیلمساز راهی طولانی را باید طی كنند تا به تمام خواستههایشان برسند.
این تحقیق سینمایی به این نكته اشاره میكند كه 10 درصد از كارگردانان فیلمهای پرفروش و بلاك باستر سال 2019 زن بودهاند. این خبر خوشی برای این قشر است. در طول یك دهه اخیر، این نخستین بار است كه چنین موفقیتی نصیب آنها میشود. سال 2018 این رقم چیزی حدود 5/4 درصد بود. استیسی ال اسمیت نظریهپرداز سینمایی كه این تحقیق را انجام داده، میگوید: «بالاخره شاهد تغییرات و رسیدن نسیم مثبت هستیم. دلایل زیادی وجود دارد كه سال 2019 را سالی پربار و موفقیتآمیز برای زنان فیلمساز بدانیم.»
کمک به فیلمسازان زن
اكران عمومی فیلمهایی چون «زنان كوچك» گرتا گرویگ، «کلاه بردارها» لورن اسكافاریا، «بوك اسمارت» اولیویا وایلد، «وداع» لولو ونگ و «کوئین و سلیم» ملینا ماتسوكاس كمك كرد تا فیلمهایی با كارگردان زن بتوانند تا حد زیادی در سطح جامعه مطرح شوند و بر موفقیت فیلمسازان زن بیفزایند. به اینها باید نامهایی چون جنیفرلی كارگردان مشترك «یخزده 2» و آنا بودن كارگردان مشترك «كاپیتان مارول» را هم اضافه كرد. هر دو فیلم در سطح جهانی با موفقیت مالی بسیار زیادی روبهرو شدند.
دلایل متعدد
خانم اسمیت در گزارش خود به این موضوع اشاره و توجه میكند كه دلایل زیادی برای بهبود وضعیت فیلمسازان زن وجود دارد. او اطمینان كردن برخی تهیهكنندگان به فیلمسازان زن را، از عوامل بسیار مهم در این رابطه میداند. به گفته او «مدیران شرکتهای فیلمسازی دارند یاد میگیرند به فیلمسازان زن اطمینان كنند. البته این تلاش بیوقفه زنان بوده كه توانسته نظر مساعد و مثبت تهیهكنندگان را جلب كند. برای مثال، مدیران شرکت یونیورسال در سال 2019 وظیفه كارگردانی پنج فیلم خود را به دست فیلمسازان زن سپردند. آنها پاسخ خوبی هم برای این اطمینان خود دریافت كردند. هر پنج فیلم در بین صد فیلم موفق و برتر سال قراردارند.»
روی دیگر سکه
با آن كه گزارش تحقیقی اسمیت خبرهای خوبی برای زنان فیلمساز دارد، اما روی دیگر سكه چندان دلگرمكننده نیست. با وجود افزایش كیفی تعداد فیلمسازان زن در پشت دوربین، از تعداد زنانی كه دارای رنگ پوست و قومیت غیرسفید هستند، كاسته شده است. در حقیقت، تعداد فیلمسازان زن سفیدپوست به رنگینپوست، پنجبهیك است. در بین 1300 فیلم سینمایی كه سال 2019 در آمریكا ساخته و اكران عمومی شد، تنها دو زن رنگینپوست آوا دورنی و جنیفر یو نلسون توانستند فیلمهایشان را كارگردانی كنند. همین موضوع باعث شد تا اسمیت بگوید فیلمسازان زن رنگینپوست هنور باید تلاش زیادی كنند تا بتوانند به موقعیت همكاران زن سفیدپوست خود دست یابند. اسمیت از این موضوع با عنوان نژادپرستی فرهنگی در هالیوود اسم برده و آن را مایه شرمساری هالیوود و هالیوودنشینان میداند.