از فرش تا عرش

گفت‌و‌گو با بانوی جهادگر كرمانشاهی كه عرصه اقتصادی را برای فعالیت‌های جهادی انتخاب كرده است

از فرش تا عرش

او یك برگزیده است؛ منتخب سومین جشنواره ملی جهادگران، جشنواره‌ای كه با هدف شناسایی، الگوسازی و كشف ایده‌های برتر و... بین گروه‌های جهادی برگزار می‌شود و حالا اكرم نعمتی، مسؤول گروه جهادی صامدون از شهرستان سنقر استان كرمانشاه، یكی از منتخبانش است. بانوی جهادگر 32 ساله‌ای كه در كنار همه فعالیت‌ها و مسؤولیت‌های زندگی‌اش، همه دغدغه‌های زنانه‌اش، وقتی را هم به جهاد می‌گذراند و معتقد است اردوهای جهادی، یك ظرفیت و پتانسیل عالی برای فعالیت همه آنهایی هستند كه می‌خواهند قدم خیری بردارند، گره‌ای باز كنند و سنگی از سر راه بردارند، ظرفیت و پتانسیلی كه به خود جهادگر هم امكان رشد و بالندگی می‌دهد. اكرم نعمتی برای ما، نماینده بانوان جهادگری است كه برای خدمت در مناطق محروم لباس خدمت پوشیده و آستین همت بالا زده‌اند و از زیر بار مسؤولیت‌شان به عنوان عضوی از جامعه، شانه خالی نكرده‌اند؛ زنانی كه عرصه جهاد را به بهانه زن بودن خالی نگذاشته و در این مسیر شانه به شانه دیگران جلو رفته‌اند، آن‌قدر كه نتیجه فعالیت‌ها و تلاش‌هایشان در یك جشنواره ملی دیده شود.

كار جهادی برای شما از كی شروع شد؟
از مشاركت با بچه‌های بسیج كشاورزی. فكر كنم حوالی سال 91 یا 92 بود كه من با همراهی با بچه‌های بسیج كشاورزی، برای اولین بار با اردوهای جهادی آشنا شدم و كم كم دیدم خروجی این كار چقدر متفاوت است با فعالیت‌های دیگری كه با محور نیكوكاری انجام می‌شود. دیدم كه دستاورد این كارهای جهادی چقدر وسیع است، هم به خود شخص جهادگر سود می‌رساند هم به جامعه هدف و درحقیقت پتانسیل قوی و ظرفیت بزرگی دارد كه هم باعث رشد فرد جهادگر می‌شود و هم به رشد و توسعه جامعه هدف می‌انجامد. برای مثال بسیاری از بچه‌هایی كه آنها سال‌ها در اردوهای جهادی بامحور كشاورزی فعالیت می‌كردند الان به كارآفرینانی شناخته شده در شهرستان ما تبدیل شده‌اند. كارآفرین‌هایی كه هرچه بلدند از اردوهای جهادی یاد گرفته‌اند همان‌طور كه من همیشه می‌گویم هرچه در دانشگاه یاد گرفته ایم باید كنار بگذاریم و عملا در این حضوری كه در اردوهای جهادی داریم همه چیز را از نو ببینیم و یاد بگیریم. این تجربه خوب در نهایت به تشكیل گروه جهادی صامدون رسید و الان تقریبا سه سال از فعالیت گروه ما می‌گذرد.
گروه شما یكی از منتخبان بخش اقتصادی جشنواره ملی جهادگران بوده، این یعنی تمركز فعالیت شما روی محور اقتصادی است؟
واقعیتش این است كه سعی كرده‌ایم در بخش‌های مختلف فعالیت كنیم. جامعه هدف را مناطق محروم تعریف كرده‌ایم و سعی مان بر این بوده كه برحسب نیاز منطقه در شاخه‌های مختلف خدمات‌رسانی كنیم، از بخش فرهنگی گرفته تا اجتماعی و عمرانی و... برای مثال در همین بخش عمرانی به‌تازگی با مشاركت بنیاد بركت خانه‌ای برای یك خانواده محروم در یكی از روستاهای محروم ساختیم یا بسته مواد غذایی، بسته‌های لوازم‌التحریر و... بین افراد بی بضاعت توزیع كردیم و سعی‌مان بر این بوده كه یك تعامل خوب با نهادهای مختلف فعال در سنقر داشته باشیم. اما در بین همه این فعالیت‌ها، كم‌كم بخش اقتصادی برای ما پررنگ شد.
چطور این اتفاق افتاد؟ نیاز بیشتری در این زمینه احساس كردید؟
بله همین‌طور است. هرچه بیشتر در جامعه محلی حضور پیدا كردیم دیدیم توانمندسازی این جامعه محلی كه از محرومیت هم رنج می‌برد چقدر می‌تواند مفید باشد و به همین بهانه در زمینه اشتغال‌زایی فعال شدیم. كلاس‌های آموزشی متفاوتی در زمینه‌هایی كه به توانمندشدن افراد جامعه محلی كمك می‌كردند از كاشت و پرورش زعفران گرفته تا خیاطی و... برگزار كردیم و در جریان برگزاری این كلاس‌ها بود كه به فكر بازاریابی و فروش محصولات تولیدی‌شان هم افتادیم و به مرور یك فعالیت اقتصادی خوب در این زمینه شكل گرفت.
طرح اشتغال‌زایی در زمینه فرشبافی هم یكی از همین فعالیت‌ها بود؟
بله ما طرح‌های اشتغال‌زایی مختلفی داشتیم و یك سری كارگاه‌های فرشبافی هم در روستاها برگزار كرده بودیم. در جریان این آمد و شد‌ها كم كم فهمیدیم با این‌كه صنعت شهرستان ما فرش است، اما خیلی از بافنده‌ها تمایلی به فعالیت در این عرصه ندارند و در صحبت‌های حضوری در كارگاه‌های مختلف با بافنده‌های مختلف هم این عدم تمایل را دیدیم و همین موضوع برای ما به یك علامت سؤال تبدیل شد كه چرا این تمایل وجود ندارد؟ چرا بافنده‌های ما كم كار شده‌اند و... در جواب این سؤال ما بافنده‌ها به دلایل مختلفی اشاره می‌كردند، یكی می‌گفت دستمزدها كم است، یكی می‌گفت پولی برای تهیه نخ و نقشه نداریم، یكی می‌گفت نخ و نقشه گران به دست ما می‌رسد و گلایه‌های مختلفی مطرح می‌شد. در صحبت با همین بافنده‌ها ما از خودشان خواستیم به ما راهكار بدهند و گفتیم ما همه جور كمك می‌كنیم و آنها گفتند اگر بشود نخ و نقشه را خودمان تهیه كنیم و واسطه‌ای در تهیه مواد اولیه یا فروش فرش‌ها نداشته باشیم وضعیت مان بهتر می‌شود. همین جا بود كه تصمیم گرفتیم در این شاخه اقتصادی فعالیت داشته باشیم. چراكه دیدیم صنعت فرش شهرستان ما یك برند بین‌المللی است، تعداد زیادی از طرح‌های فرش شهرستان سنقر با برند فرش سنقر كلیایی ثبت جهانی شده اند و این موضوع در نهایت می‌تواند به نفع صنعت فرش ما هم باشد.
برای خارج كردن واسطه‌ها از این چرخه كه گلایه مشترك بافنده‌ها بود به چه راهكاری رسیدید؟
ما در مرحله اول ایده تشكیل یك تعاونی برای بافنده‌ها را مطرح كردیم و خود بافنده‌ها را به عنوان افراد ذی‌نفع به میدان آوردیم كه خودشان این تعاونی را بچرخانند.در مرحله بعدی با توجه به این‌كه یكی از مشكلات اصلی تهیه نخ و نقشه بود، تلاش كردیم چرخه و زنجیره تولید نخ و نقشه را در شهرستان‌مان تكمیل كنیم تا قیمت این مواد با هم پایین بیایدو بافنده سود بیشتری ببرد. با تحقیقاتی كه انجام شد دیدیم مثلا حدود 25 سال پیش این اتفاق در شهرستان ما می‌افتاد، یعنی پشم‌ها جمع‌آوری و به نخ تبدیل می‌شدند، اما این فرآیند كم‌كم به فراموشی سپرده شده بود.
چرا این اتفاق افتاده بود؟
چون زنجیره تولید پشم به نخ و بعد از آن استفاده از نخ در صنعت فرشبافی زنجیره ناقصی شده بود. ما برای تكمیل این اتفاق باید صنعت ریسندگی مان فعال می‌بود. در كنارش رنگرزی و همچنین طراحی داشتیم و.... همه اینها باید كنارهم چیده می‌شد كه این پشم هم به جایی می‌رسید و مورد استفاده قرار می‌گرفت. در نهایت ما به قضیه ورود كردیم و با مسؤولان نهادهای مختلف ارتباط گرفتیم و به یك رقم قابل توجه در تولید پشم در شهرستان رسیدیم؛ این‌كه شهرستان ما 190 تن سالانه از دام‌های سبكش پشم تولید می‌كند و اگر این مقدار، در چرخه پشم تا فرش مورد استفاده قرار بگیرد، می‌توانیم حدود 2176 تخته فرش شش متری تولید كنیم. بعد از این مرحله ما آمدیم و سراغ ریسنده‌های نخ را گرفتیم. فهمیدیم 50نفر ریسنده داریم، ولی بازده كارشان پایین است چون به صورت دستی این كار را انجام می‌دهند درحالی‌كه تهیه یك چرخ ریسندگی خانگی می‌توانست بازده كار اینها را به مقدار هر فرد 60 كیلوگرم درماه بالا ببرد. در نهایت با تهیه چرخ‌های ریسندگی برای صد نفر هم اشتغال‌زایی كردیم. همزمان كارگاه‌های طراحی را در شهرستان فعال كردیم و در مرحله بعدی با تجار و صادركننده‌های فرش ارتباط گرفتیم و صحبت شد تا این فرش‌های تولیدی كه برند شهرستان ما هستند به خوبی به فروش برسند.
جامعه هدف شما در این طرح بافنده‌های خانگی بودند؟
بله بافنده‌های خانگی كه بیشترشان هم خانم‌ها بودند و با این اشتغال خانگی كه سرمایه زیادی هم احتیاج نداشت چرخ‌های صنعتی را به گردش درآوردند كه می‌تواند سكوی پرتاب صنعت فرش ما هم بشود.
از نتیجه این تلاش‌ها راضی هستید؟
بله. ما از ابتدا هدف مان توانمندسازی جامعه محلی بود، چراكه این توانمندسازی می‌تواند به خودكفایی و درآمد و توسعه بینجامد و خوشبختانه این اتفاق درحال رخ دادن است.


نگاهی نو در عرصه جهادی
جشنواره ملی جهادگران به عنوان یكی از بزرگ‌ترین جشنواره‌های جهادی، عرصه بروز و ظهور توانمندی‌ها و دستاوردهای خانواده بزرگ گروه‌های جهادی برای تجلی جایگاه و تداوم و توسعه آن است. جشنواره ملی كه در نظر دارد با بهره‌گیری از نظرات ارزنده كارشناسان، صاحب‌نظران و فعالان حركت‌های جهادی و همچنین با همكاری پژوهشكده‌های علمی و تخصصی مرتبط با حوزه محرومیت‌زدایی هر ساله بتواند با رویكردی جدید و با نگاهی نو، موضوعات مرتبط با حركت‌های جهادی و مناطق محروم كشور را به اشتراك بگذارد و در نتیجه گامی بلند در مسیر توسعه كمی و كیفی گروه‌های جهادی بردارد. جشنواره ملی جهادگران هر ساله با هدف شناسایی و الگوسازی از گروه‌‏ها و ایده‌‏های برتر از یك سو و همچنین ترویج و گفتمان‌سازی در راستای تعمیق بخشی فعالیت‌ها و استفاده از دانش روز در حوزه جهادی و مسائل مناطق محروم از سوی دیگر برگزار می‌شود.