نیروی هوافضای سپاه در اواخر سال 1398 و در دهه فجر با رونمایی از پیشران فضایی سوخت جامد «سلمان» كه دارای نازل متحرك بود، از توان عملیاتی خود برای هدایت كارآمد پیشران‌های فضایی خبر داده بود. به گفته منابع آگاه پیشران سلمان به‌واسطه بهره‌مندی از نازل (خروجی) متحرك با بهره‌وری بالاتری امكان تغییر و اصلاح مسیر را در خارج از جو دارد. برخی ناظران اكنون معتقدند به احتمال فراوان از همین پیشران در مراحل بالایی پرتاب ماهواره‌بر قاصد استفاده شده و بعید نیست استفاده از این فناوری عامل موفقیت نیروی هوافضای سپاه در پرتاب اخیر در مقایسه با عدم توفیق نهایی در دست‌كم سه پرتاب اخیر صورت گرفته در جریان برنامه فضایی ایران بوده باشد.
عامل دیگری كه ممكن است در دستیابی به موفقیت در تمام مراحل این پرتاب كمك كرده باشد، به‌كارگیری فناوری بدنه‌های مواد مركب غیرفلزی و بسیار سبك در ماهواره‌بر سه مرحله‌ای قاصد است كه در دهه فجر سال گذشته همزمان با پیشران سلمان رونمایی شد. ترفندی كه موجب كاهش وزن قابل توجه ماهواره‌بر شده و همزمان به افزایش‌دادن جرم محموله قابل حمل با آن كمك می‌كند.
 ماهواره نور چقدر در مدار می‌ماند؟
نیروی هوافضای سپاه مدار 425 كیلومتری را به‌عنوان مداری اعلام كرده است كه اكنون ماهواره نور در آن به دور زمین می‌چرخد؛ مداری دایره‌ای كه قرارگرفتن ماهواره در آن موجب می‌شود دستگاه موردنظر در تمام مدت گردش به دور زمین، ارتفاع تقریبا ثابتی داشته باشد. این در حالی است كه در تجربه‌های قبلی متخصصان فضایی كشور در پرتاب ماهواره‌های امید، رصد و نظایر آن، ماهواره‌ها در مدار بیضوی با حضیض 250 كیلومتر و اوج 375 كیلومتری زمین قرار می‌گرفتند. نوع طراحی گردش آنها در مدار كه از فناوری نسل اول ماهواره‌ها بهره می‌برد، موجب می‌شد ماهواره در مدار بیضوی به دور زمین گردش كند و به‌تدریج با كاهش ارتفاع در كمتر از سه ماه، عمر مداری‌اش به اتمام برسد.
با این حال در سال‌های اخیر و در ماموریت‌های فضایی كه با هدایت سازمان فضایی ایران زیر نظر وزارت ارتباطات طراحی و ماموریت ساخت ماهواره‌ها به دانشگاه و پژوهشگاه‌ها سپرده شد و همزمان بدنه صنایع فضایی كشور كار توسعه ماهواره‌برها را پیش می‌برد، تلاش شده بود تا ماهواره‌هایی همچون پیام و ظفر برای قرارگیری در مدار بالاتر از 500 كیلومتر طراحی شوند تا عمر مداری بالاتر و از توان عملیاتی بیشتری بهره‌مند باشند. با این حال پرتاب این ماهواره‌ها با وجود موفقیت در مراحل نخست پرتاب و جداشدن موشك مرحله دوم، عمدتا در مراحل آخر پرتاب به‌سرعت كافی برای تزریق در مدار نمی‌رسیدند. چنین ماهواره‌هایی كه بتوانند در مدار بالاتر از 500 كیلومتر قرار بگیرند، عمر مداری تا حدود پنج سال خواهند داشت و به این ترتیب محموله‌های گرانقیمت و ظریف چنین ماهواره‌برهایی كه عمدتا ماهواره‌های سنجشی با كاربردهای گوناگون هستند تا قریب به پنج سال قابلیت خدمات‌دهی و ارسال داده را خواهند داشت.
اما در مورد ماهواره نظامی نور كه در ارتفاع پایین‌تر  از 425 تا 450 كیلومتری قرار گرفته است، متخصصان عمر مداری بالغ بر سه سال را برای آن برآورد می‌كنند.
 نیازهای فضاپایه نظامی كشور
كارشناسان نیروی هوافضای سپاه می‌گویند بخش عمده نیازهای فضاپایه نظامی كشور عبارت است از رصد تصویری با دید مرئی و حرارتی و رصد راداری سطح زمین، مخابرات امن و رله ارتباطات بین واحدهای مختلف سطحی و هوایی و مراكز فرماندهی و نیز كمك به موقعیت‌یابی برای ادوات و تسلیحات. به‌جز مورد آخر كه نیازمند منظومه پرتعدادی از ماهواره‌هاست و قطعا در شرایط كنونی در برنامه كوتاه‌مدت نظامی كشور قرار ندارد، سایر نیازها شامل سنجشی و مخابراتی در دستور كار توسعه ماهواره‌های نظامی ایران برای چند سال آینده قرار دارد.
با موفقیت صددرصدی در پرتاب ماهواره و ماهواره‌بر و عملیات موفقیت‌آمیز تزریق ماهواره نور در مدار به نظر می‌رسد از این پس توسعه ماهواره‌های نظامی در كشور سرعت بیشتری بگیرد. برنامه‌ای كه با توجه به تهدیدهای نظامی سال‌های اخیر علیه كشور، نقشی كلیدی در رفع نیازهای عملیاتی، امنیتی و دفاعی نیروهای مسلح خواهد داشت.
 ماهواره‌های نظامی چه كار  می‌کنند؟
ماهواره‌های نظامی همان‌طور كه از نامشان برمی‌آید برای كاربری‌های نظامی نظیر شناسایی، گردآوری اطلاعات، هواشناسی نظامی، هشدار سریع، ارتباطات نظامی و ناوبری برای تجهیزات خاص مورد استفاده
قرار می‌گیرند.
«مأموریت شناسایی» به معنی كامل آن، از شناسایی هر نوع تحرك مشكوك گرفته تا شناسایی اشیا و هدف‌های گوناگون با ابعاد كوچك و بزرگ از مهم‌ترین كاربردهای این نوع ماهواره‌هاست. علاوه بر اینها ماهواره‌های نظامی به فرماندهان عملیات كمك می‌كنند تا ارتباطاتشان در مسیر مخابراتی امن‌تری برقرار شود. در بحث جاسوسی و هشدار سریع، تمركز سامانه‌های جاسوسی ماهواره‌های نظامی بر تحركات مشكوك كه می‌تواند آغازگر نبردهای خونین میان گروه‌های نظامی یا ارتش‌ها باشد، امكان واكنش سریع نیروهای نظامی را در پی خواهد داشت. همچنین این نوع ماهواره‌ها تجهیزات لازم برای شناسایی مسیر شلیك موشك‌ها را در اختیار دارند.
كاربرد دیگر این نوع ماهواره‌ها به داده‌هایی برمی‌گردد كه در میدان نبرد در اختیار واحدهای نظامی قرار می‌گیرد. در شرایط جنگی كه ممكن است امكان دریافت خدمات از ماهواره‌های معمول مكان‌یاب كشورهای مختلف به آسانی امكان‌پذیر نباشد، مكان‌یابی و تشخیص موقعیت‌ها به استفاده از داده‌های ارسالی از ماهواره‌های نظامی با حداكثر دقت و در مرزهای دانش و فناوری بشری انجام می‌شود.
در بحث هواشناسی از آنجا كه تسلیحات مختلف در شرایط آب و هوایی گوناگونی امكان انجام مأموریت دارند، ماهواره‌های نظامی داده‌های مورد نیاز این نوع واحدها را
فراهم  می‌كنند.


ماهواره‌های نظامی جهان در یك نگاه
نخستین ماهواره‌های نظامی عمدتا ماموریت‌های شناسایی مبتنی بر عكسبرداری را انجام می‌دادند. در زمان جنگ سرد بسیاری از تلاش‌ها برای توسعه این رده از ماهواره‌ها عمدتا با هدف توسعه سلاح‌های ماهواره‌محور صورت می‌گرفت.
با این حال توسعه این نوع سلاح‌ها در سال 1967 میلادی پس از تصویب معاهدات بین‌المللی با هدف ممنوعیت استقرار سلاح‌های كشتار جمعی در مدار زمین
متوقف شد.
اكنون بیش از 2000 ماهواره فعال در مدار زمین در حال گردش به دور سیاره ماست. با توجه به كاربرد روزافزون ماهواره‌ها و به‌ویژه رقابت كشورهای مختلف و غول‌های فناوری جهان برای توسعه اینترنت ماهواره‌ای به نظر می‌رسد این تعداد در سال‌های آینده با پیشرفت شگرفی روبه‌رو شود. بدیهی است با توجه به ذات امنیتی‌‌بودن كاركرد ماهواره‌های نظامی و همچنین كاركردهای چندمنظوره برخی ماهواره كه می‌تواند جنبه نظامی نیز پیدا كند، ارائه آمار دقیق از آنها غیرممكن است.
با این حال طبق آخرین برآوردهای منتشر‌شده تا پایان سال 2018 میلادی (آذر 1397) اكنون بیش از 320 ماهواره نظامی همراه با ماهواره‌هایی كه كاركردهای چندگانه داشته و اطلاعاتشان می‌تواند در امور نظامی نیز مورداستفاده قرار گیرد در مدار زمین در حال گردش است. از این تعداد حدود نیمی از آنها متعلق به ایالات متحده
است.


آنچه از سوخت مایع و جامد  پرتابگرها باید بدانید
سردار امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه روز گذشته در تشریح عملیات پرتاب ماهواره نور با ماهواره‌بر قاصد، اظهار كرد: «این ماهواره‌بر تفاوتی با كارهای گذشته دارد و آن هم این است كه پیشران آن از نوع تركیبی سوخت مایع و جامد است. این پیشران همان پیشران با بدنه غیرفلزی و كامپوزیتی است كه چندی قبل رونمایی شده بود.» در اینجا ممكن است خوانندگان ناآشنا با حوزه فضا بپرسند سوخت مایع و جامد مورد استفاده در پیشران ماهواره‌برها چیست و چه تفاوتی با هم دارد؟
نیروی محركه پیشران پرتابگرهایی كه با سوخت جامد كار می‌كند از خروج گازهای داغ ناشی از سوختن یك ماده جامد تأمین می‌شود. ساختمان پرتابگر با سوخت جامد ساده و نگهداری آنها آسان بوده و از این رو به طور گسترده در پرتاب‌های نظامی و غیرنظامی عادی استفاده می‌شوند. معمولا در پرتاب موشكی كه با سوخت جامد پرتاب می‌شود می‌بینیم كه پرتابگر دركمترین زمان ممكن به حداكثر سرعتش می‌رسد و گویی ناگهان از زمین كنده و پرتاب می‌شود.
اما در پرتاب فضاپیماها و اغلب ماهواره‌ها حتما دیده‌اید پرتابگر به آرامی و با وقار و طمأنینه از سكو برمی‌خیزد و لحظه به لحظه بر سرعتش افزوده می‌شود. معمولا در این نوع پرتابگرها از سوخت مایع استفاده می‌شود. در پرتابگری كه از سوخت مایع استفاده می‌كند، گازهای گرم حاصل از تركیب سوخت با یك مایع اكسیدكننده به جلو رانده می‌شود. طراحی و ساختار این نوع پرتابگرها یا ماهواره‌برها معمولا پیچیدگی‌های فنی و مهندسی بیشتری نسبت به موشك‌های سوخت جامد دارد.





كشورهای دارنده ماهواره‌های نظامی
امروزه استفاده از به‌روزترین داده‌های ماهواره‌های نظامی نقش مهمی در پایش فعالیت‌ها نظامی دشمن و طراحی عملیات و پشتیبانی از عملیات نیروهای زمینی و دریایی دارد. هدایت‌كننده‌های ماهواره‌ای به‌كار رفته در تسلیحات نظامی از جمله فناوری‌های روزآمدی است كه هر روز هر چه بیشتر و دقیق‌تر در جنگ‌افزارهای مدرن به‌كار گرفته می‌شود.
اكنون علاوه‌بر ایالات متحده و روسیه به‌عنوان بازیگردانان سنتی صحنه تولید جنگ‌افزارها و ماهواره‌های نظامی، ابرقدرت‌های نوظهوری همچون چین و هندوستان برنامه گسترده‌ای در جهت توسعه جنگ‌افزارهایی بهره‌مند از قابلیت استفاده از داده‌های ماهواره‌ای را پیش می‌برند. در سال‌های اخیر اتحادیه اروپا با نقش راهبری انگلیس و فرانسه از یك سو و ژاپن و رژیم صهیونیستی از سوی دیگر از دیگر فعالان تولید این نوع جنگ‌افزارها محسوب می‌شوند. بنابر اطلاعات منتشر شده در دو سال گذشته تا 25 اسفند 1396 / 16 مارس 2018، تعداد تخمینی ماهواره‌های نظامی كشورهای گوناگون از قرار   روبه‌روست. البته در به‌روز رسانی‌های بعدی این جدول نام ایران را نیز در کنار این کشورها خواهیم دید.