صدای جر و بحث‌شان در راهرو پیچید. زمان استراحت بین كلاس‌ها بود. در بین كلمات و جملاتی كه رد و بدل می‌شد كلمه تحریف و امام علی(ع) زیاد به گوش می‌رسید. می‌دانستم نهایت مقصدشان اتاق كارم است. كمابیش عادت كرده بودم. سر كلاس هر چقدر هم كه ادای مخالفت و ساز ناكوك با تاریخ اسلام را در می‌آوردند، اما در برابر هزاران پرسشی كه در ذهنشان به مرور شكل گرفته بود یارای مقاومت نداشتند.
صدایشان نزدیك‌تر می‌شد كه اولی به دومی گفت لابد بابای من و تو با ذوالفقار می‌جنگیدند و دومی پاسخ داد  همین كه گفتم درست است. ماجرا روشن بود هر دو داشتند به اتاقم می‌آمدند تا من داوری كنم  روایت كدام درست است؟ آن ترم وسط همه درس‌های فلسفه، درس عمومی تاریخ اسلام را هم برداشته بودم برای تدریس كه از قضا همین دو دانشجو با كلی ادعا سر كلاسم بودند. یكی از آنها مدعی بود كه حضرت علی(ع) هنگام جنگ از شمشیر استفاده نمی‌كرد و فقط سپر در دست می‌گرفت و دیگری مخالف این نظریه بود. بعد از بحث و طرح مساله و پاسخ، هر دو مصر بودند كه كتابی را معرفی كنم تا بیشتر با حضرت امیر(ع) آشنا شوند. تا آمدم كتاب‌ها را فهرست كنم برایشان، سفت و سخت ایستادند كه حوصله كتاب جدی و پژوهشی ندارند، داستان می‌خواهند و حالا من بودم كه داشتم در میانه همه هرچه خوانده بودم دنبال رمان و یا داستانی می‌گشتم تا پاسخی باشد به روح و ذهن تشنه و جست‌وجوگر دو جوان ایرانی شیعه.
جذابیت روایت داستانی از تاریخ برای نسلی كه با كتاب و كلمه موانست چندانی ندارد امری بدیهی است. نسل جوان نیازمند و طالب جدی داستان تاریخی است.
روایت از تاریخ به شكل داستان دارای اقتضائات، لوازم و محدودیت‌هایی است كه اینجا مجال پرداخت به آنها را ندارم، اما نباید فراموش كرد بضاعت ادبیات ما در سوژه‌های تاریخی به واسطه پیشینه‌ای عظیم، بی‌نظیر است و داستان‌نویسان ما هم به قدر این بضاعت خلق داستان نكرده‌اند لكن فرصت را مغتنم شمرده و در این یادداشت برآنم تا همراه شما به بررسی حضور امیرمؤمنان(ع) در ادبیات داستانی ایران بپردازم. حضور شخصیت حضرت علی(ع) در فرهنگ، زیست، تاریخ و حافظه جمعی مردم ایران حضوری موثر، عمیق، ریشه‌دار و غیرقابل انكار است. بخشی از علت این حضور جدی و معنادار به شخص خود حضرت امیر بازمی‌گردد. حقیقت امر آن است كه اگر بخواهم غیرمعارفی و فارغ از مساله عصمت به این موضوع بنگرم باید بگویم ابعاد شخصیت فردی آن حضرت مانند تقوا، زهد، ساده زیستی در كنار همراهی با پیامبراكرم(ص) و همچنین بزنگاه‌های مهم تاریخی موجب شده است كه در مواجهه با ایشان با شخصیتی پیچیده و چندوجهی روبه‌رو باشیم كه هر بعد برای خودش مانند اقیانوسی وسیع و عمیق است. عدالت علی(ع)، ازدواج و زندگی مشترك با فاطمه زهرا(س)، نقش پدری، حكومت‌داری، سكوت ایشان در مساله خلافت خلفای سه گانه، جنگ‌های زمان خلافتشان و... همگی دارای ماجراها، اتفاقات و موضوعاتی است كه می‌تواند دست‌مایه خلق آثاری ماندگار  و مسیرساز باشد. سوژه‌هایی كه بسیارشان معطل داستان‌نویس ایرانی است تا از دل تاریخ بیرون كشیده و روایت شوند. در این مجال اندك همراه شما به سه رمان مرتبط به زندگی مولای متقیان می‌پردازم. 
رمان قدیس به قلم ابراهیم حسن بیگی به مساله حكومت‌داری حضرت علی(ع) در طی پنج سال خلافت ایشان پرداخته است. داستان از منظر یك كشیش ساكن مسكو «میخائیل ایوانف» پیش می‌رود. ماجرای كتاب با رسیدن یك كتاب تاریخی به دست ایوانف شروع می‌شود. او كه مظهر فردی آزاداندیش است به كتاب علاقه‌مند می‌شود و بر اساس رویای صادقه‌ای كه می‌بیند این كتاب را هدیه‌ای از طرف حضرت عیسی مسیح(ع) در می‌یابد كه در واقع قصد هدایت او را دارد. در این داستان روایت تاریخی درباره حضرت علی(ع) موضوعیت اصلی دارد، اما نویسنده ماجرایی پلیسی و جنایی را بستر داستان كرده تا در آن به مرور روایت‌های تاریخی بپردازد. دو شرور كه در پی به‌دست آوردن كتاب تاریخی و عتیقه هستند با ایجاد معضلاتی برای ایوانف باعث مهاجرت او به لبنان می‌شوند. كشیش نزد پسرش می‌رود و مطالعه كتاب تاریخی را در آنجا ادامه می‌دهد و البته از این فرصت برای مصاحبت با جورج جرداق، نویسنده معروف مسیحی و لبنانی، استفاده می‌كند. قدیس رمانی است كه به بعد سیاسی زندگی امام اشاره دارد. لاجرم نویسنده همین موضوع را در امتداد تاریخ بررسی می‌كند. انحراف از حكومت حقه ولی‌ا... منجر به حكومت حاكمان جور بنی امیه و بنی عباس می‌شود و امتداد حكومت آن فاجران لاجرم به حكومت حاكمان نالایق می‌انجامد. از قرار گرفتن مقدمات غلط به نتیجه درست نخواهیم رسید. هرچند قدیس حاصل تعهد نویسنده به ساحت مقدس امام است و می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای مطالعه باشد، اما فاقد ضعف هم نیست با این حال تلاش نویسنده آن در مراجعه به منابع دست اول تاریخی موجب نوعی خاطر جمعی در خواننده می‌شود كه تحسین‌برانگیز است.
در رمان بعدی نویسنده جنگ صفین را در بستر داستانی عاشقانه دست‌مایه خلق رمانی هفتصد صفحه‌ای و جذاب كرده است. پس از بیست سال رمان حجیم و تمجید‌شده در جایزه جلال آل‌احمد روایتی منسجم و یكپارچه از عدل، مخالفین و موافقین علی(ع) را ارائه می‌كند. سلمان كدیور در اولین تجربه جدی داستان‌نویسی‌اش سراغ موضوع حساسی در تاریخ اسلام رفته است. صفین پس از جمل دومین جنگ در تاریخ اسلام است كه مابین مسلمانان درگرفته است. تا پیش از آن مسلمانان همواره با كفر و شرك ستیز كرده بودند و تكلیف كافر و مشرك هم مشخص بود. جنگ با آنها ذیل مفهوم جهاد قابل فهم بود. اما بعد از جنگ جمل این دومین مرتبه‌ای بود كه مسلمان مقابل مسلمان ایستاده بود. تحلیل این موضوع در صدر اسلام و پس از خلافت خلفای سه‌گانه كه ارزش‌ها به شكل جدی و معناداری تغییر كرده بود، كار آسانی نیست. داستان پس از بیست سال از كربلا آغاز می‌شود، اما نویسنده با حركت به زمان گذشته به علت‌العلل وقوع حادثه عاشورا می‌پردازد. عاشورا محصول سقیفه و انحراف در جانشینی رسول خدا(ص) بود.
پس از بیست سال به خوبی و كاملا دقیق نشان می‌دهد كه انحراف از حق با زاویه‌ای اندك شكل می‌گیرد مانند آنچه در سقیفه اتفاق افتاد و با گذشت زمان زاویه بیشتر می‌شود چنان كه در جمل و صفین در تقابل با حكومت امام علی(ع) اتفاق افتاد. خانه‌نشینی علی، فتنه جمل و صفین، نهروان و جگر پاره پاره حسن ابن علی و سر بریده حسین ابن علی نتیجه سقیفه بود و شد آنچه كه نباید. پس از بیست سال برای مخاطب ایرانی یك فرصت بسیار مطلوب است از جهت روایت و فهم مكر معاویه، جهل مردم، شخصیت ملموس علی ابن ابیطالب و عمق تنهایی مردی كه از عصر و زمانه‌اش بزرگ‌تر بود. 
سیدمحمدرضا سادات اخوی را با شعر می‌شناختم تا این‌كه با رمان دویدن تا مردی كه جلوتر است  آشنا شدم. برای سادات اخوی در این رمان مساله اثبات حقانیت علی ابن ابیطالب موضوعیت داشته كه در بستر ماجرایی عاطفی و عاشقانه طرح مساله كرده است. او دو زمان حال و گذشته را به موازات هم با شخصیت‌هایی مجزا و در عین حال مرتبط با هم روایت كرده است. تیهان جوانی است مرید و دلباخته علی(ع) كه عاشق سلما می‌شود ولی خانواده سلما مخالف عقاید و ازدواج آنها هستند. تیهان در راه به‌دست ‌آوردن معشوق با امتحانی سخت مواجه می‌شود. بعد از رحلت پیامبر اكرم(ص) عده‌‌ای بر این باورند كه آن حضرت برای خود جانشینی تعیین نكرده است، اما تیهان و تعداد دیگری خلاف این نظر را دارند زیرا در واقعه غدیر خم حاضر بوده و سخنان پیامبر(ص) در مورد جانشینی امیرالمومنین(ع) را شنیده‌اند. تیهان در برابر دو راهی سكوت و دفاع از حقیقت قرار گرفته است. در این كتاب برای اولین مرتبه مبانی غدیر در قالب رمان مطرح شده است. نویسنده پس از به سرانجام رساندن داستانش ابایی ندارد از این‌كه بر خلاف ساختار رمان از بطن كتاب خارج شود و مستقیم و صادقانه با خواننده‌اش سخن بگوید.