آزمون آنلاین و عدالت آموزشی

آزمون آنلاین و عدالت آموزشی

ابراهیم سحرخیز / معاون پیشین دوره متوسطه وزارت آموزش و پرورش

 سال تحصیلی 99–98 سالی بسیار ویژه برای آموزش و پرورش کشور بود. اکنون هم این سال در حالی به پایان خود نزدیک می‌شود که در سه ماه انتهایی آن تقریبا در هیچ نقطه‌ای از کشور کلاس حضوری برگزار نشده است. اما در این شرایط، هنوز این ابهام برای مسؤولان آموزش و پرورش و همچنین معلمان مدارس و اولیای دانش‌آموزان وجود دارد که امتحانات پایان سال چطور باید برگزار شود؛ چراکه از یک سو برگزاری حضوری آزمون‌ها می‌تواند سلامت دانش‌آموزان را به خطر بیندازد و از سویی دیگر، برگزاری مجازی امتحانات  احتمال وقوع انواع تقلب را بالا می‌برد. 
به نظر می‌رسد تنها راهکار آموزش و پرورش در چنین شرایطی این است که نگاهی تلفیقی به مساله امتحانات داشته باشد؛ چراکه اساسا برگزاری آزمون مجازی در بسیاری از مناطق روستایی، عشایری و حاشیه شهرها امکان‌پذیر نیست. در مناطقی هم که امکان برگزاری امتحانات به صورت مجازی وجود دارد، باید همه جوانب کار اندیشیده شود تا امکان وقوع تقلب به حداقل برسد؛ چراکه اگر ملاحظات امنیتی فضای مجازی هنگام برگزاری امتحانات به‌خوبی رعایت نشود، خیلی‌ها ممکن است به‌راحتی به سوالات امتحانی دسترسی پیدا کنند، این مساله‌ای است که در سال‌های گذشته نیز حتی هنگام برگزاری امتحانات نهایی شاهد آن بودیم و از این نظر، اگر آموزش و پرورش با برگزاری امتحانات در پی سنجش عادلانه دانش‌آموزان است، باید با فراهم کردن بستر مناسب حتما از وقوع چنین تخلفاتی 
جلوگیری کند. 
اما نکته اینجاست حتی اگر آموزش و پرورش شدیدترین ملاحظات امنیتی در این زمینه را نیز رعایت کند، بازهم امکان وقوع تخلفات امتحانی در صورت برگزاری آزمون‌های مجازی به صفر نخواهد رسید؛ بنابراین بهتر است این وزارتخانه تمرکز خود را روی برگزاری امتحانات مجازی نگذارد و با رعایت اصل فاصله‌گذاری تا حد امکان در نقاط مختلف، امتحانات حضوری برگزار کنند. البته نباید برگزاری امتحانات مجازی را نیز به صورت کامل کنار بگذاریم، زیرا در برخی مدارس از جمله مدارس خاص دولتی و بیشتر مدارس نمونه‌دولتی، تیزهوشان و غیرانتفاعی زیرساخت‌های لازم برای برگزاری آزمون‌های مجازی وجود دارد. وقتی هم این زیرساخت‌ها فراهم است، ما باید از آن استفاده کنیم. به هر حال، همه کسانی که قرار است چه به صورت مجازی و چه به صورت حضوری از دانش‌آموزان امتحان بگیرند، باید همه جوانب کار را بررسی کنند تا در هیچ حوزه امتحانی، خدشه‌ای به ملاحظات امنیتی برگزاری امتحانات وارد و حق هیچ دانش‌آموزی ضایع نشود. 
در مجموع نیز باید توجه داشت در سال تحصیلی جاری همانند دوران دفاع‌مقدس وضعیت خاصی بر آموزش و پرورش حاکم بود. در این شرایط بهتر است مدارس امتحانات مجازی یا حضوری پایان سال را به عنوان تنها ملاک ارزیابی میزان آموخته‌ها و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان قرار ندهند و امسال روی ارزشیابی‌های تدریجی و سوابق قبلی دانش‌آموزان نیز تکیه داشته باشند. بنابراین امسال شورای عالی آموزش و پرورش می‌تواند به‌صورت ویژه تاثیر نمرات مستمر و نمرات پایان ترم اول دانش‌‌آموزان در نمره نهایی آنان را بیشتر کند تا در حد امکان نمرات ارزیابی نهایی دانش‌آموزان به عدالت آموزشی نزدیک‌تر شود.