یك روز با افسران گشت كنترل نامحسوس پلیس راهور تهران بزرگ
ماموران مخفی بزرگراه
تیبای سفید با سرعت 130 كیلومتر بر ساعت در بزرگراه شهید همدانی میراند و با دو برابر سرعت مجاز وارد تونل شهدای غزه میشود. او در چند دقیقه گذشته انواع تخلفات را مرتكب شده است؛ از سرعت و سبقت غیرمجاز گرفته تا لایی كشیدن و عبور از خطممتد. این راننده فقط وقتی به نزدیكی دوربین كنترل سرعت میرسد، حركتش را كند میكند و كمی بعد از دوربین، دوباره به تخلفاتش ادامه میدهد. غافل از این كه چشمانی تیزبینتر از دوربین حركاتش را زیر نظر دارند و ماموران كنترل نامحسوس پلیس راهور دقایقی است كه در حال تعقیب او هستند. این ماموران به محض خروج از تونل شهدای غزه، با سرعت 170 كیلومتر بر ساعت خود را به راننده قانونگریز میرسانند و او را مجبور به توقف میكنند.
در آهنی پاركینگ مركز كنترل نامحسوس پلیس راهور پایتخت پشت سر هم باز و بسته میشود و خودروهای مشكی متعلق به این یگان به مقر خود بازمیگردند یا از آن خارج میشوند. دو افسر پلیس راهنمایی و رانندگی به سمت سراتوی مجهز و اتوماتیك خود میآیند، سوار بر آن میشوند، بسما... میگویند و ماموریت خود را آغاز میكنند.
در این تیم دو نفره، مسؤولیت رانندگی با استوار دوم محمدرضا قربانی است و ستوان یكم فرزاد جعفربكلو نیز وظیفه دارد بر مسیر نظارت كند، از خودروهای گوناگون استعلام بگیرد و با متخلفان برخورد كند. به همین دلیل، او به سلاح كمری مجهز است، روی لباسش دوربین كوچكی نصب شده و علاوه بر این، اسپری فلفل و دستبند هم دارد، همكارش نیز برای احتیاط، اسپری اشكآور و دستبند به كمر خود بسته است.
توقیف؛ سزای متخلفان
صدای مكالمات شبكه بیسیم یگان كنترل نامحسوس پلیس راهور پایتخت دائما داخل خودرو میپیچد. چند ساعتی تا غروب آفتاب باقی مانده و ترافیك بزرگراه شهید همدانی نسبتا روان است. هنوز وارد تونل شهدای غزه نشدهایم كه ناگهان یك خودروی تیبای سفیدرنگ با سرعت بیش از 130 كیلومتر بر ساعت از خودروی پلیس سبقت میگیرد و وارد تونل میشود. راننده در ادامه خطممتد داخل تونل را نیز چند بار رد میكند، از میان خودروها لایی میكشد و از چپ و راستشان سبقت میگیرد. چوبخط تخلفات حادثهساز این راننده پر شده است و حجت را بر افسران گشت نامحسوس پلیس تمام كرده تا به وظیفه قانونی خود یعنی توقیف خودروی او عمل كنند. قربانی به محض این كه از تونل خارج میشود، پایش را روی گاز میگذارد و به سرعت خود را به خودروی متخلف میرساند. این افسر پلیس آنقدر در رانندگی مهارت دارد كه حتی با سرعت بیش از 170 كیلومتر بر ساعت نیز میتواند به راحتی از لابهلای خودروها عبور كند. قربانی وقتی به مجاورت خودروی متخلف میرسد، آژیر خودرویش را روشن میكند و از پشت بلندگو به راننده دستور میدهد در حاشیه سمت راست مسیر توقف كند. راننده كه اصلا به ذهنش نمیرسید ماموران گشت كنترل نامحسوس در تعقیب هستند، لحظاتی با شگفتی به خودروی پلیس نگاه میكند و بعد هم میبیند چارهای ندارد جز عمل به فرمان پلیس. راننده قانونگریز خانمی جوان و با ظاهری متشخص است. او به محض این كه با پلیس روبهرو میشود، شروع به خواهش و تمنا میكند، اما این تقاضاها تاثیری روی افسران پلیس نمیگذارد. جعفربكلو از خودرو پیاده میشود و از خانمجوان مدارك میخواهد. این افسر راهور بعد از این كه زنجوان را نسبت به تخلفاتش آگاه میكند، از او میخواهد فلاشر خودروی خود را روشن و پشت خودروی پلیس حركت كند تا خودرویش را به پاركینگ انتقال دهند. راننده متخلف نیز با این كه عصبانیت از چهره او میبارد، به ناچار همراه پلیس تا پاركینگ میآید.
استعلام هوشمند تخلفات
تیمهای یگان كنترل نامحسوس پلیس راهور پایتخت با 30 خودروی سراتو یا مگان مشكی رنگ كه شیشههای دودی دارند، در بزرگراههای پایتخت گشت میزنند. ظاهر این خودروها شبیه خودروهای عادی است و تنها علامت مشخصه آنها عبارت «راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ؛ كنترل نامحسوس» است كه روی در راننده و شاگرد درج شده. با این حال، چون گشتهای نامحسوس معمولا از پشت سر رانندگان متخلف را تعقیب میكنند، متخلفان اغلب تا زمانی كه پلیس در كنار آنها قرار نگیرد و آژیر خود را روشن نكند، متوجه حضور ماموران قانون نمیشوند. آژیر خودروهای پلیس نامحسوس نیز داخل خودرو و گوشهای از شیشه جلوی آن قرار گرفته است. این آژیر از دو چراغ LED گردان كوچك اما پرنور به رنگهای آبی و قرمز تشكیل شده است.
نیم ساعتی از توقیف تیبای سفید رنگ گذشته است و دو افسر پلیس گشتزنی خود را در بزرگراه آزادگان ادامه میدهند، از آنجا نیز وارد بزرگراه علامه جعفری میشوند و به طرف شرق حركت میكنند. همانطور كه استوار قربانی مشغول رانندگی است، جعفربكلو هم تخلفات عینی را زیر نظر قرار میدهد و هم پلاك خودروهای گوناگون را از طریق نرمافزار مخصوصی به صورت هوشمند استعلام میكند. او توضیح میدهد این نرمافزار متعلق به اداره اجراییات پلیس راهور تهران است كه روی تلفنهای همراه سازمانی ماموران راهنمایی و رانندگی نصب شده و با استفاده از آن میتوانند از مواردی مثل داشتن خلافی بالای یك میلیون تومان، پایان اعتبار بیمهنامه یا گواهی معاینه فنی، شكایتهای مربوط به پلیس امنیت اخلاقی و دیگر تخلفاتی كه باعث صدور دستور توقیف برای خودروها میشود، اطلاع پیدا كنند. این افسر پلیس در میان استعلامهایش به یك خودروی پژو 206 نقرهای برمیخورد كه پلیس امنیت اخلاقی دو بار به دلیل وقوع تخلف كشف حجاب در خوردو از مالك آن شكایت و دستور توقیفش را صادر كرده است. یك دستور توقیف دیگر نیز از سوی پلیس راهور به دلیل داشتن یك میلیون و 300 هزار تومان خلافی برای این خودرو ثبت شده است. صدور سه دستور توقیف برای خودروی 206 چارهای برای افسران گشت نامحسوس باقی نمیگذارد، جز این كه آن را متوقف كنند. به همین خاطر قربانی به سرعت آژیر خودرویش را روشن میكند و خود را به سمت چپ خودروی متخلف میرساند. بعد هم از طریق بلندگو به راننده دستور توقف میدهد و او هم ناگزیر فرمان پلیس را اطاعت میكند. دختری جوان پشت فرمان 206 نشسته است. او خود از تخلفاتش آگاه است و به محض مواجهه با پلیس اعتراض نمیکند و فقط این را میگوید كه چون محل كارش خارج از تهران است، فرصت نكرده برای تسویه خلافیهایش یا پیگیری شكایتهای پلیس امنیت به مراكز ذی ربط مراجعه كند. اما این توجیهات برای افسران پلیس قابل قبول نیست و آنها خودروی این فرد را نیز به پاركینگ انتقال میدهند.
پر سرعت در مسیر مرگ
پاركینگ شیشه مینا جایی حوالی شهرك آزادی در غرب پایتخت قرار گرفته است. در این محل تا چشم كار میكند، خودروی متخلف پارك شده و در انتهای آن نیز خودروهای تصادفی را قرار دادهاند. خودروهایی كه همگی وضع اسفناكی دارند یا صندوق عقبشان به طور كامل داخل رفته، یا شیشههایشان خردشده، یا جلوبندیشان پایین آمده یا سقفشان فرو رفته است. در میان این خودروها، تندر 90 نقرهای رنگی نیز قرار گرفته كه نه چیزی از جلوبندی آن باقیمانده، نه چیزی از صندوق عقبش. بیشتر شیشههای آن نیز شكستهاند و بدنهاش هم در سمت شاگرد فرورفتگی عمیقی پیدا كرده است. جعفربكلو توضیح میدهد این خودرو همین چند روز پیش در بزرگراه حكیم دچار حادثه شد و دو سرنشین آن اكنون در بیمارستان بستری شدهاند. قربانی به میان صحبتهای همكارش میآید و میگوید: متاسفانه همه ما فكر میكنیم مرگ برای همسایه است، در صورتی كه حادثه هر لحظه ممكن است برای خودمان نیز اتفاق بیفتد. همین پنجشنبه هفته پیش بود كه حوالی 12 شب دو برادر سوار بر یك پژوی 206 با سرعت سرسامآوری در بزرگراه نیایش حركت میكردند. اما ناگهان راننده كنترل خودرو را از دست میدهد و به نیوجرسی حاشیه بزرگراه برخورد میكند و هر دو سرنشین جا در جا كشته میشوند. این در حالی است كه چند دقیقه قبل از وقوع تصادف، یكی از همكاران ما به راننده دستور ایست داده بود، اما او توجهی نكرد. این افسران پلیس كه هر دو حدود 9 سال است در بزرگراههای پایتخت مشغول كار هستند، تعریف میكنند كه در بیشتر روزهای دوران خدمت خود به خصوص نیمههای شب وقوع تصادفات فوتی را در بزرگراههای بیرحم تهران از نزدیك دیدهاند. آنها میگویند در این سالها دهها بار پیكر بیجان كشتگان تصادفات را از خودروهای آسیبدیده بیرون كشیدهاند. دیگر دیدن بدنهای خونی، دست و پاهای شكسته و رودههای بیرونزده برای این ماموران عادی شده است. آدمهایی كه اغلب جوان بودهاند و پر از امید و آرزو، اما اغلب به دلیل سرعت غیرمجاز از این جهان پر كشیدهاند و نه چیزی از خودشان مانده و نه از آرزوهایشان.
در این تیم دو نفره، مسؤولیت رانندگی با استوار دوم محمدرضا قربانی است و ستوان یكم فرزاد جعفربكلو نیز وظیفه دارد بر مسیر نظارت كند، از خودروهای گوناگون استعلام بگیرد و با متخلفان برخورد كند. به همین دلیل، او به سلاح كمری مجهز است، روی لباسش دوربین كوچكی نصب شده و علاوه بر این، اسپری فلفل و دستبند هم دارد، همكارش نیز برای احتیاط، اسپری اشكآور و دستبند به كمر خود بسته است.
توقیف؛ سزای متخلفان
صدای مكالمات شبكه بیسیم یگان كنترل نامحسوس پلیس راهور پایتخت دائما داخل خودرو میپیچد. چند ساعتی تا غروب آفتاب باقی مانده و ترافیك بزرگراه شهید همدانی نسبتا روان است. هنوز وارد تونل شهدای غزه نشدهایم كه ناگهان یك خودروی تیبای سفیدرنگ با سرعت بیش از 130 كیلومتر بر ساعت از خودروی پلیس سبقت میگیرد و وارد تونل میشود. راننده در ادامه خطممتد داخل تونل را نیز چند بار رد میكند، از میان خودروها لایی میكشد و از چپ و راستشان سبقت میگیرد. چوبخط تخلفات حادثهساز این راننده پر شده است و حجت را بر افسران گشت نامحسوس پلیس تمام كرده تا به وظیفه قانونی خود یعنی توقیف خودروی او عمل كنند. قربانی به محض این كه از تونل خارج میشود، پایش را روی گاز میگذارد و به سرعت خود را به خودروی متخلف میرساند. این افسر پلیس آنقدر در رانندگی مهارت دارد كه حتی با سرعت بیش از 170 كیلومتر بر ساعت نیز میتواند به راحتی از لابهلای خودروها عبور كند. قربانی وقتی به مجاورت خودروی متخلف میرسد، آژیر خودرویش را روشن میكند و از پشت بلندگو به راننده دستور میدهد در حاشیه سمت راست مسیر توقف كند. راننده كه اصلا به ذهنش نمیرسید ماموران گشت كنترل نامحسوس در تعقیب هستند، لحظاتی با شگفتی به خودروی پلیس نگاه میكند و بعد هم میبیند چارهای ندارد جز عمل به فرمان پلیس. راننده قانونگریز خانمی جوان و با ظاهری متشخص است. او به محض این كه با پلیس روبهرو میشود، شروع به خواهش و تمنا میكند، اما این تقاضاها تاثیری روی افسران پلیس نمیگذارد. جعفربكلو از خودرو پیاده میشود و از خانمجوان مدارك میخواهد. این افسر راهور بعد از این كه زنجوان را نسبت به تخلفاتش آگاه میكند، از او میخواهد فلاشر خودروی خود را روشن و پشت خودروی پلیس حركت كند تا خودرویش را به پاركینگ انتقال دهند. راننده متخلف نیز با این كه عصبانیت از چهره او میبارد، به ناچار همراه پلیس تا پاركینگ میآید.
استعلام هوشمند تخلفات
تیمهای یگان كنترل نامحسوس پلیس راهور پایتخت با 30 خودروی سراتو یا مگان مشكی رنگ كه شیشههای دودی دارند، در بزرگراههای پایتخت گشت میزنند. ظاهر این خودروها شبیه خودروهای عادی است و تنها علامت مشخصه آنها عبارت «راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ؛ كنترل نامحسوس» است كه روی در راننده و شاگرد درج شده. با این حال، چون گشتهای نامحسوس معمولا از پشت سر رانندگان متخلف را تعقیب میكنند، متخلفان اغلب تا زمانی كه پلیس در كنار آنها قرار نگیرد و آژیر خود را روشن نكند، متوجه حضور ماموران قانون نمیشوند. آژیر خودروهای پلیس نامحسوس نیز داخل خودرو و گوشهای از شیشه جلوی آن قرار گرفته است. این آژیر از دو چراغ LED گردان كوچك اما پرنور به رنگهای آبی و قرمز تشكیل شده است.
نیم ساعتی از توقیف تیبای سفید رنگ گذشته است و دو افسر پلیس گشتزنی خود را در بزرگراه آزادگان ادامه میدهند، از آنجا نیز وارد بزرگراه علامه جعفری میشوند و به طرف شرق حركت میكنند. همانطور كه استوار قربانی مشغول رانندگی است، جعفربكلو هم تخلفات عینی را زیر نظر قرار میدهد و هم پلاك خودروهای گوناگون را از طریق نرمافزار مخصوصی به صورت هوشمند استعلام میكند. او توضیح میدهد این نرمافزار متعلق به اداره اجراییات پلیس راهور تهران است كه روی تلفنهای همراه سازمانی ماموران راهنمایی و رانندگی نصب شده و با استفاده از آن میتوانند از مواردی مثل داشتن خلافی بالای یك میلیون تومان، پایان اعتبار بیمهنامه یا گواهی معاینه فنی، شكایتهای مربوط به پلیس امنیت اخلاقی و دیگر تخلفاتی كه باعث صدور دستور توقیف برای خودروها میشود، اطلاع پیدا كنند. این افسر پلیس در میان استعلامهایش به یك خودروی پژو 206 نقرهای برمیخورد كه پلیس امنیت اخلاقی دو بار به دلیل وقوع تخلف كشف حجاب در خوردو از مالك آن شكایت و دستور توقیفش را صادر كرده است. یك دستور توقیف دیگر نیز از سوی پلیس راهور به دلیل داشتن یك میلیون و 300 هزار تومان خلافی برای این خودرو ثبت شده است. صدور سه دستور توقیف برای خودروی 206 چارهای برای افسران گشت نامحسوس باقی نمیگذارد، جز این كه آن را متوقف كنند. به همین خاطر قربانی به سرعت آژیر خودرویش را روشن میكند و خود را به سمت چپ خودروی متخلف میرساند. بعد هم از طریق بلندگو به راننده دستور توقف میدهد و او هم ناگزیر فرمان پلیس را اطاعت میكند. دختری جوان پشت فرمان 206 نشسته است. او خود از تخلفاتش آگاه است و به محض مواجهه با پلیس اعتراض نمیکند و فقط این را میگوید كه چون محل كارش خارج از تهران است، فرصت نكرده برای تسویه خلافیهایش یا پیگیری شكایتهای پلیس امنیت به مراكز ذی ربط مراجعه كند. اما این توجیهات برای افسران پلیس قابل قبول نیست و آنها خودروی این فرد را نیز به پاركینگ انتقال میدهند.
پر سرعت در مسیر مرگ
پاركینگ شیشه مینا جایی حوالی شهرك آزادی در غرب پایتخت قرار گرفته است. در این محل تا چشم كار میكند، خودروی متخلف پارك شده و در انتهای آن نیز خودروهای تصادفی را قرار دادهاند. خودروهایی كه همگی وضع اسفناكی دارند یا صندوق عقبشان به طور كامل داخل رفته، یا شیشههایشان خردشده، یا جلوبندیشان پایین آمده یا سقفشان فرو رفته است. در میان این خودروها، تندر 90 نقرهای رنگی نیز قرار گرفته كه نه چیزی از جلوبندی آن باقیمانده، نه چیزی از صندوق عقبش. بیشتر شیشههای آن نیز شكستهاند و بدنهاش هم در سمت شاگرد فرورفتگی عمیقی پیدا كرده است. جعفربكلو توضیح میدهد این خودرو همین چند روز پیش در بزرگراه حكیم دچار حادثه شد و دو سرنشین آن اكنون در بیمارستان بستری شدهاند. قربانی به میان صحبتهای همكارش میآید و میگوید: متاسفانه همه ما فكر میكنیم مرگ برای همسایه است، در صورتی كه حادثه هر لحظه ممكن است برای خودمان نیز اتفاق بیفتد. همین پنجشنبه هفته پیش بود كه حوالی 12 شب دو برادر سوار بر یك پژوی 206 با سرعت سرسامآوری در بزرگراه نیایش حركت میكردند. اما ناگهان راننده كنترل خودرو را از دست میدهد و به نیوجرسی حاشیه بزرگراه برخورد میكند و هر دو سرنشین جا در جا كشته میشوند. این در حالی است كه چند دقیقه قبل از وقوع تصادف، یكی از همكاران ما به راننده دستور ایست داده بود، اما او توجهی نكرد. این افسران پلیس كه هر دو حدود 9 سال است در بزرگراههای پایتخت مشغول كار هستند، تعریف میكنند كه در بیشتر روزهای دوران خدمت خود به خصوص نیمههای شب وقوع تصادفات فوتی را در بزرگراههای بیرحم تهران از نزدیك دیدهاند. آنها میگویند در این سالها دهها بار پیكر بیجان كشتگان تصادفات را از خودروهای آسیبدیده بیرون كشیدهاند. دیگر دیدن بدنهای خونی، دست و پاهای شكسته و رودههای بیرونزده برای این ماموران عادی شده است. آدمهایی كه اغلب جوان بودهاند و پر از امید و آرزو، اما اغلب به دلیل سرعت غیرمجاز از این جهان پر كشیدهاند و نه چیزی از خودشان مانده و نه از آرزوهایشان.