در آستانه یک سالگی کارخانه نوآوری آزادی، داستان شکلگیری و نقشی که در توسعه فناوری و نوآوری در فضای شهری داشته را بررسی میکنیم
تولد نوآوری در کارخانه متروک
ایده استفاده از فضاهای متروک شهری در جهت توسعه انکوباتورهایی برای رشد شرکتهای نوپا و فناور در نقاط مختلف دنیا به ویژه اروپا در سالهای اخیر با استقبال خوبی روبهرو شده است. شاید انکوباتور بزرگ استیشناف (Station F) که در فضای یک ایستگاه قطار متروکه در سال 1396/ 2017 در فرانسه افتتاح شد، یکی از بهترین و بزرگترین مثالهای بازآرایی فضایی برای کنار هم قرارگیری صاحبان ایده و کسبوکارهای نوین در بستر شهری باشد. پارک فناوری پردیس به عنوان یکی از اجزای اصلی زیستبوم فناوری و نوآوری کشور در جهت توسعه این مفهوم کارآمد در کشور با فاصله اندکی از کشورهای پیشرو در حوزه کسبوکارهای نوین و نوپا دست به کار شد. درست یکسال پیش، یعنی 14 آبان 98، اولین کارخانه نوآوری کشور با نام «کارخانه نوآوری آزادی» در غرب شهر تهران با حضور رئیسجمهوری به صورت رسمی فعالیت خود را آغاز کرد. افتتاح این کارخانه علاوه بر اثرگذاری در توسعه طرحهای نوآورانه و اشتغالزایی فتحباب مهمی در جهت گسترش مراکز فناورانه در مراکز تولیدی متروکه و بلااستفاده در شهرهای مختلف کشور شد. به طوری که در این یکسال شاهد شکلگیری ایده و راهاندازی حدود ده کارخانه نوآوری در کالبد بیجان کارخانههای متروک شهرهای مختلف کشور بودهایم. در آستانه یک سالگی این مرکز اثرگذار که امروز به نامی آشنا در میان اهالی کسبوکارهای نوپا تبدیل شده است، در گپ و گفتی با مهندس مهدی عظیمیان، مدیر امور شعب پارک فناوری پردیس، کمی بیشتر با فضای حاکم بر این مجموعه و نحوه اثرگذاریاش بر زیستبوم فناوری و نوآوری آشنا خواهیم شد.
مهدی عظیمیان، در این رابطه توضیح میدهد: «طی دو دهه فعالیت پارک فناوری پردیس، بیشترین تعامل پارک فناوری پردیس با شرکتها و مجموعههای نوآور و فناور بود که برای استقرار و گسترش فعالیتهایشان از فضاهای در نظر گرفته شده در پارک بهره میبردند. اما یکی دیگر از رسالتهای پارکهای علم و فناوری حمایت و توسعه ایدههای جوان و خام است که معمولا در ذهن پویای دانشجویان شکل میگیرد و نیاز به پختگی بیشتری برای ورود به بازار تجاری دارد. بُعد مسافت یکی از مسائلی است که در این سالها مانع ایجاد ارتباط گسترده با ایدههای نوپا در پارک فناوری پردیس شده بود. دانشجویانی که در دانشگاههای سطح شهر مشغول تحصیل هستند زمان زیادی برای رفت و آمد تا شهر پردیس و پرداختن به ایدههای تجاریشان ندارند. این موضوع موجب شد به جای ایجاد محلی برای استقرار این گروهها در داخل پارک به فکر تأسیس شعبههایی از پارک در نزدیکی مراکز آموزشی و دانشگاهی شهر تهران
بیفتیم.»
از تولید الکترود تا توسعه نوآوری
مدیر امور شعب پارک فناوری پردیس، در ادامه از چگونگی استقرار این مرکز در کارخانهای متروک به جامجم میگوید: «برای تسهیل و تسریع راهاندازی مجموعههایی با هدف توسعه ایدههای فناورانه در نزدیکی مراکز آموزشی و دانشگاهی شهر و همچنین کاهش هزینههای مورد نیاز برای ایجاد فضای مناسب استقرار صاحبان ایده تصمیم بر این شد که از فضاهای تجاری متروک موجود در سطح شهر تهران استفاده کنیم و کاربری جدیدی برای این فضاها در مسیر توسعه فناوری و کسبوکارهای جدید در شهر فراهم کنیم.» عظیمیان در ادامه میافزاید: «استفاده از فضاهای متروک این امکان را فراهم میکند که با صرف هزینه کمتر برای بهسازی فضای موجود، بتوان با سرعت بیشتری محیط مورد نظر برای استقرار گروههای کسبوکاری را فراهم کرد. این موضوع از مشکلات ساخت و سازهای جدید در فضاهای شهری نیز خواهد کاست و ضمن بهبود منظر شهری زمینه را برای فعالیت اقتصادی جدید در کالبد بنگاه اقتصادی که دیگر بلااستفاده شده است، فراهم خواهد کرد.»
وی در خصوص چگونگی انتخاب کارخانه مورد نظر برای ایجاد این تغییر کاربری و بهسازی به جامجم میگوید: «در کنار بررسی میزان فضای قابل بهرهبرداری در کارخانههای متروک موجود، یکی از مهمترین نکاتی که در انتخاب محل کارخانه نوآوری مد نظر قرار داده بودیم، دسترسیها و امکانات ترددی مناسب به مراکز آموزشی و دانشگاهی شهر تهران بود. از این حیث کارخانه متروک الکترودسازی آما واقع در غرب میدان آزادی با توجه به دسترسی بسیار خوب به ایستگاه مترو، ترمینال آزادی و همچنین فرودگاه مهرآباد و از طرف دیگر فاصله کوتاه و دسترسی مناسب تا دانشگاههای شریف، تهران، امیرکبیر و علوم تحقیقات، از میان گزینههای موجود به عنوان محل قرارگیری اولین شعبه پارک انتخاب شد.»
پای کار آمدن بخش خصوصی
به گفته مدیر امور شعب پارک فناوری پردیس، کارخانه نوآوری آزادی به صورت همکاری میان دولت و بخش خصوصی در حال فعالیت است. وی در این رابطه توضیح میدهد: «فضای این کارخانه به مدت پنج سال از مالک آن اجاره شده است و در تلاش هستیم تا این قرارداد را برای دوره بلندتری تمدید کنیم. 9 مجموعه خصوصی پس از تصویب طرح شتابدهی خود در مجموعه کارخانه آزادی، کار بازسازی بخشی از سولههای این مجموعه را بر عهده گرفتند و هر کدام در بخشی که در اختیار داشتند فضای شتابدهی را برای گروههای کسبوکاری در زمینههای مختلف فراهم کردند.» در حال حاضر بیش از هزار نفر در قالب حدود 150 گروه کسبوکاری در این مجموعههای شتابدهی مشغول فعالیت هستند و برخی گروهها نیز پس از اتمام دوره شتابدهی خود وارد بازارهای تجاری شدهاند.
با قدم زدن در میان سولههای این کارخانه با نوآوریهای مختلف و طرحها و ایدههای خلاقانهای در زمینه طراحی فضاهای کار اشتراکی روبهرو میشویم. از مهندس عظیمیان در مورد ایده طراحی فضاها میپرسیم. وی در این رابطه میگوید: «برای بازسازی فضاهای کاری، دست مجموعههای خصوصی را باز گذاشتیم تا بتوانند بر اساس کاربری که برای فضای خود در نظر گرفته بودند و همچنین بودجهای که برای این کار در اختیار داشتند محیط کار مورد انتظارشان را بهسازی و آماده بهرهبرداری کنند. به همین جهت هر واحد طراحی خاص و منحصر به فرد خودش را برای بازسازی سوله به کار گرفته است و متناسب با نیاز حوزه فعالیت گروههای زیرمجموعهاش فضاهای کاری مورد نیاز را فراهم کرده است. برای بازسازی این سولهها بنا به نوع کاربری مورد انتظار از چند میلیارد تا چند ده میلیارد سرمایه صرف شده است.»
در فکر افتتاح شعبه سوم هستیم
مدیر امور شعب پارک فناوری پردیس با اشاره به افتتاح کارخانه نوآوری «هایوی» به عنوان دومین شعبه پارک فناوری پردیس در شمال شرق تهران حدود شش ماه پس از افتتاح کارخانه آزادی در خصوص امکان احداث مراکز مشابه دیگر در سطح شهر تهران تصریح میکند: «در حال حاضر با مالک یک کارخانه متروکه دیگر در سمت شرق تهران بنا به خواسته خود ایشان در خصوص تغییر کاربری کارخانه به فضای شتابدهی در حال مذاکره هستیم. تا به حال نیز این مذاکرات به خوبی پیش رفته و احتمالا طی یکیدو ماه آتی
قرارداد رسمی افتتاح این کارخانه به عنوان شعبه سوم پارک پردیس منعقد خواهد شد.»
جایی برای صاحبان ایدههای فناورانه و نوآورانه
به گفته عظیمیان مجموعههای شتابدهی مستقر در کارخانه نوآوری آزادی در حال حاضر در زمینههای مختلفی از جمله فناوری اطلاعات، بازیهای رایانهای، سلامت الکترونیک، نوآوریهای بیمهای و مالی، صنعت رسانه و تولید محتوا، هوش مصنوعی و اینترنت اشیا، معماری و فضای شهری، گردشگری و همچنین تولید نانوداروها در حال فعالیت هستند. در نتیجه اگر فرد صاحب ایدهای بخواهد در این فضا مشغول فعالیت شود، پس از اعلام زمینه فعالیت به مجموعه کارخانه میتواند به فضای شتابدهی همسو با خودش معرفی شده، در آن مستقر شود و از مزایای مادی و معنوی این فضا استفاده کند. همچنین هر یک از این 9 مجموعه شتابدهی نیز در زمانهای مشخصی از سال فراخوانی را برای شتابدهی اعلام میکنند و از وبگاه و صفحات مجازی مخاطبانشان را در جریان فراخوان خود قرار میدهند.
گروه و شرکتهای مستقر در فضاهای شتابدهی معمولا پس از گذراندن زمانی چندماهه تا حداکثر دو ساله یا جایگاه خود را برای ورود جدی به بازار پیدا میکنند یا با شکست روبهرو میشوند. عظیمیان در خصوص موفقیت ایدههای رشدیافته در این مراکز به جامجم میگوید: «تاکنون بیش از ده ایده با موفقیت به محصول تبدیل شدهاند. همچنین برنامهای درنظر گرفتهایم که در پایان فصل پاییز و زمستان سال جاری نیز هر فصل از ده محصول جدید کارخانه نوآوری آزادی رونمایی کنیم و تا پایان سال در مجموع بیش از 30 محصول رونمایی خواهیم کرد.»
ما ایجاد شبکههای ارتباطی را تسهیل میکنیم
کارگاه 7 و 8 از جمله مجموعههای شتابدهی مستقر در کارخانه نوآوری آزادی است که در حوزه نوآوری شهری، معماری و صنعت ساختمان فعالیت دارد و به دلیل استقرارش در سوله هفتم و هشتم کارخانه نوآوری آزادی، تیم فعال در این مجموعه این نام را برای خود انتخاب کردهاند.
عطیه غفوری، مدیر نوآوری و کارآفرینی کارگاه 7 و 8 در رابطه با فعالیتهای این مجموعه به جامجم میگوید: «این سوله شامل سه بخش اصلی است. در فضای اول کارگاه تکنیک و ساخت(TechShop) قرار دارد. در این قسمت تلاششده برخی دستگاهها و ماشینآلات کارگاهی موردنیاز برای فعالان حوزه معماری و طراحی فضای شهری مانند چاپگر سهبُعدی و دستگاه برش لیزری فراهم شود تا بتوانند از این ابزار جهت پیادهسازی اولیه ایدههایشان بهره ببرند و نمونه اولیه محصولشان را در همین مجموعه تولید کنند.»
وی در ادامه میافزاید: «بخش دیگر محیط کاری ما به فضای کار اشتراکی اختصاص پیدا کرده که در این بخش گروههای نوپا که حتی برخی از آنها به مرحله ثبت شرکت نرسیدهاند یا افردی که بهصورت مستقل فعالیت میکنند و صرفا به یک میزکار در فضای کار رسمی برای کسبوکارشان نیاز دارند، مستقر هستند.» غفوری با تأکید بر نقش شتابدهی این مجموعه تصریح میکند: «بخش اصلی فعالیت مجموعه به بخش شتابدهی اختصاص دارد که در حال حاضر هفت کسبوکار نوپا در آن در حال گذراندن دوره شتابدهی هستند. تاکنون دو دوره شتابدهی در این مرکز به پایان رسیده و ثبتنام دوره سوم آن نیز بهتازگی انجام شده است.»
غفوری درخصوص چگونگی طراحی و آمادهسازی این فضا از سولهای متروک به آنچه امروز بدل شده بیان میکند: «رویکرد اصلی در احیای سوله، حفظ میراث صنعتی موجود بوده و بر این اساس مداخلات به حداقل رسیده است. برایناساس ما تلاش کردیم برخی عناصر را از بقایای کارخانه اصلی که کارخانه تولید الکترود بوده در این محیط حفظ کرده و آثار دو فضای کار قدیمی و جدید را با هم ترکیب کنیم. مهمترین ویژگی کارگاه هفت و هشت انعطافپذیری این فضای کاری است. این ویژگی کمک میکند تا در هر لحظه بتوانیم بر اساس تقاضا و نیازهای گروههای فعال در مجموعه، ضمن حفظ کیفیت فضای کاری افراد آن را بر اساس نیاز کل مجموعه بهینه کرده و در آن تغییر مورد نظر را ایجاد کنیم.»
مدیر نوآوری و کارآفرینی کارگاه 7 و 8 درخصوص گروه مخاطب این مجموعه میگوید: «معمولا غالب افراد مشغول در هفت و هشت جوانانی هستند که به دنبال اجراییکردن ایدههایشان در جنبههای مختلف فضای شهری و سبک زندگی وارد این مجموعه میشوند. این ایدهها از حوزه نقشهبرداری، هوشمصنوعی، پردازش تصویر تا موارد فراگیرتری مانند خدمات و مهندسی بهداشت، طراحی آکوستیک یا مبلمان را دربرمیگیرد. برخی از این ایدهها کاملا جدید و ناب هستند و برخی دیگر نحوه اجرای ایدههایی که پیش از این وجود داشته را به شکلی خلاقانه تغییر دادهاند.» به گفته غفوری هنگامی که ایدهای در مرحله داوری برای ورود به دوره شتابدهی قرار میگیرد، تمام جنبههای آن ارزیابی میشود تا راهکارهای لازم برای پرورش ایده یا حتی ایجاد برخی تغییرات برای افزایش ظرفیت ایده به آن فرد یا گروه ارائه شود.
وی مهمترین نقطهقوت فعالیت در مراکزی مانند مجموعه هفت و هشت را روبهروشدن با افراد و نهادهای مختلف بهواسطه حضور سایر گروهها و شرکتهای فعال در مجموعه میداند و توضیح میدهد: «برگزاری رویدادها و بازدیدهای هفتگی مرتبط با حوزه ساختمان و فضای شهری در فضای هفت و هشت و همچنین بازدید مسوولان نهادهای مختلف کشور در فرصتهای مختلف از مجموعه کارخانه نوآوری آزادی این امکان را برای افراد و گروههای کوچکتر فراهم میکند که بتوانند فعالیت خود را به شکل موثرتری به دید مخاطبان برسانند. از سوی دیگر از آنجا که طراحی این فضا جذابیت زیادی را برای مخاطبان خارج از این کارخانه ایجاد کرده است، بسیاری افراد از خارج از مجموعه نیز وارد این فضا شده با کسبوکارها آشنا میشوند و حتی ساعتی را برای جلسات کاری یا گپوگفت در فضای کافه میگذرانند. قرارگیری در معرض تمام این اتفاقات جمعی میتواند فرصت مناسبی برای ایجاد ارتباطات گسترده و افزایش روند رشد و توسعه شرکتهای مستقر در این مجموعه فراهم کند.»
-
به بچــــــههایتان خیــــــانت نکـــــــنید!
-
سیاست ایر ا ن درباره آمریکا تغییر نمیکند
-
سرگذشت عجسی چند اعدامی
-
پنج ضلعی شورش در آمریکای 2020
-
باید درهای آرشیو را باز کنیم
-
تسهیلات برای صادرکنندگان خوشحساب
-
تولد نوآوری در کارخانه متروک
-
دانشجویان خانگی
-
ماجرای نیمروز خیابان حجتی
-
افقهای افول آمریکا
-
منطق طرح مجلس برای لغو تحریمها
-
آرزوی کابل؛ ترامپ یا بایدن؟