التهاب زیر پوست چرم

مهم‌ترین عوامل مشکل‌ساز صنعت چرم در استان آذربایجان‌شرقی از نگاه کارشناسان و مسؤولان مربوط

التهاب زیر پوست چرم

کفش تبریز، چرم تبریز، کفش چرم تبریز، این اصطلاحات شاید حالا در گوش شمایی که سن و سالی ندارید و انواع برند کفش‌های خارجی جلوی چشمان‌تان رژه می‌رود، کمی ناآشنا و غریب باشد، اما برای مسن‌ترها یعنی والدین و پدربزرگ و مادربزرگ‌ها خیلی آشناست. کفش چرم تبریز یکی از برندهای معروف ایران بود؛ مثل لوازم‌خانگی ارج، پارچه مقدم و مثل همه برندها و تولیدات ایرانی که حالا دیگر یا خبری از آنها نیست یا آنقدر بی‌جان و بی‌رمق شده‌اند که یارای رقابت با محصولات خارجی را ندارند و کمتر کسی سراغشان می‌رود. کفش چرم تبریز گل سرسبد کفش‌های ایرانی بود، چون آذربایجان‌شرقی یکی از قطب‌های صنعت چرم در کشور است و تولیدکننده مواد اولیه با کیفیت تولید کفش. این استان با داشتن بیش از 300 واحد تولیدی، بخش عمده بار تولید چرم سنگین کشور را بر عهده دارد. با این حال امروز این صنعت قدیمی هم مثل بسیاری از صنایع دیگر کشورمان با مشکلات زیادی روبه‌روست و تولیدکنندگان این عرصه هم کج دار و مریز کار تولید و زندگی را پیش می‌برند. کیفیت پایین پوست دام، کمبود مواد اولیه مورد نیاز برای فرآوری پوست، استهلاک ماشین‌آلات، ممنوعیت ورود ماشین‌آلات با عمر بیش از پنج سال و کمبود نیروی انسانی ماهر تنها بخشی از مشکلاتی است که تولیدکنندگان این عرصه به آن اشاره می‌کنند.

سیم خارداری وجود ندارد
درحالی که برخی همچون رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان چرم آذربایجان‌شرقی، وجود سیم خاردار را به‌عنوان یکی از عوامل خراش و آسیب‌دیدگی پوست دام عنوان می‌کنند اما امیرحسین بهداد، مدیرکل دامپزشکی استان آذربایجان‌شرقی استفاده از سیم خاردار در کشتارگاه‌ها را تکذیب کرده و می‌گوید: با این‌که نظارت بر این مساله در حوزه اختیارات ما نیست اما وظیفه شرعی، انسانی و اخلاقی ما ایجاب می‌کند که در صورت مشاهده چنین چیزی برخورد کنیم و تا امروز در هیچ کشتارگاهی در سطح استان چنین چیزی مشاهده نشده‌است.
بهداد در تشریح اقدامات این سازمان در‌خصوص حفاظت از پوست دام می‌گوید: ما اقدامات زیادی برای محافظت از پوست دام انجام داده‌ایم. لمپی اسکین و بیماری‌های انگلی از‌جمله بیماری‌هایی است که آسیب زیادی به پوست دام وارد کرده و صنعت چرم را دچار مخاطره می‌کند که ما اقدامات پیشگیرانه و واکسیناسیون را برای جلوگیری از بروز این بیماری‌ها انجام داده‌ایم.
 ضرورت آموزش ذابحین
بهداد اما معتقد است آنچه می‌تواند به پوست دام آسیب وارد کرده و کیفیت چرم تولیدی را کاهش دهد، مربوط به زمانی است که در کشتارگاه دام را ذبح می‌کنند. باید ذابحین آموزش لازم را ببینند تا در زمان ذبح دام و جدا کردن پوست، آسیبی به آن وارد نشود که در این راستا هم ما دیداری با اعضای اتحادیه چرم و انجمن چرم استان داشتیم و توافقی مبنی بر برگزاری کارگاه آموزشی برای ذابحین انجام شد که البته تا امروز عملی نشده‌است.
همچنین صحبت‌های اولیه با کشتارگاه‌ها را انجام دادیم تا بعد از ذبح دام، پوست را به‌صورت امانی در اختیار واحدهای تولید‌کننده چرم بگذارند تا مراحل آماده‌سازی و حفاظت از پوست را انجام دهند اما واحدهای تولیدی چرم اقدامات لازم
در این خصوص را انجام ندادند.


کیفیت پایین پوست خام
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان چرم استان آذربایجان‌شرقی، یکی از مهم‌ترین مشکلات حال حاضر در صنعت چرم را کیفیت پایین پوست خام می‌داند و می‌گوید: با وجود این‌که کشتارگاه‌های ما صنعتی شده‌اند، اما بخش اعظم دامپروری کشور به همان شکل سنتی باقی مانده‌است. متاسفانه در دامپروری سنتی نیز به پوست اهمیتی داده نمی‌شود و خراش‌های روی پوست باعث افت کیفیت چرم می‌شود. در برخی کشتارگاه‌ها از سیم خاردار برای محدودکردن محوطه دام‌ها استفاده می‌شود و این باعث آسیب‌دیدن پوست می‌شود در صورتی که کشورهای پیشتاز در زمینه چرم، مسیر هدایت دام‌ها در کشتارگاه را با اسفنج پوشش می‌دهند تا کوچک‌ترین آسیبی به پوست دام وارد نشود.  مسعود بنابیان ادامه داد: از سوی دیگر پوست خام برای تبدیل‌شدن به چرم به 20 روز زمان و حداقل 55 نوع ماده مختلف شیمیایی نیاز دارد و ما مجبوریم این مواد اولیه را به دلیل تحریم‌ها با واسطه وارد کنیم که این مساله باعث افزایش قیمت آنها می‌شود.
 مشکل ماشین‌آلات مستهلک
بنابیان می‌گوید از طرفی بیشتر ماشین‌آلات صنعت چرم در کشورمان ساخت ایتالیا است و واردات قطعات آن بسیار دشوار شده‌است. ماشین‌آلات ما مستهلک شده و واردات ماشین‌آلات با عمر بیش از پنج سال نیز ممنوع است. قیمت بالای ماشین‌آلات نو نیز وارد کردن آنها به کشور را برای تولیدکننده ناممکن می‌کند. وی معتقد است در چنین شرایط پیچیده‌ای بهترین راهکار این است که دولت اجازه ورود ماشین‌آلات با عمر بیش از پنج سال را به ما بدهد.
 کمبود نیروی انسانی در خط تولید
رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تبریز همچنین کمبود نیروی انسانی در بخش خط تولید و تعمیرات ماشین‌آلات صنعت چرم را یکی از مهم‌ترین مشکلات این صنایع دانسته و می‌گوید: صنعت چرم نیز مانند سایر صنایع از کرونا آسیب فراوانی دید و کفش هم به عنوان حرفه آسیب‌دیده از صنعت چرم معرفی شد، با این حال صنعت چرم تحت این عنوان قرار نگرفت و تولیدکنندگان چرم نتوانستند از معافیت و تسهیلاتی که زیر این عنوان اعطا می‌شد، استفاده کنند. از طرفی شرایط بازار باعث شده بازگشت سرمایه در این صنعت بیش از شش ماه به طول بینجامد که در نتیجه به کاهش نقدینگی و تعطیلی واحدهای چرم استان منجر شده‌است. بنابیان با اشاره به تاثیر منفی تحریم‌ها بر صادرات هم این‌گونه می‌گوید: پیش از تحریم ما به 18 کشور جهان صادرات داشتیم اما محدودیت‌های تحریمی باعث شد مجبور شویم بیشتر محصولات خود را به ترکیه ارسال کرده و از آنجا به کشورهای دیگر صادر کنیم.



کاهش اعتماد، مهم‌ترین دلیل افت صادرات
مهران تمجید‌شبستری، کارشناس کیف، کفش، چرم و نساجی سازمان صمت آذربایجان‌شرقی است. وی با اشاره به این‌که بیش از 300 واحد در چرمشهر وجود دارد و بیش از 2000 نفر در این صنعت مشغول فعالیت هستند، در‌خصوص ممنوعیت واردات ماشین‌آلات صنعت چرم با عمر بیش از پنج سال می‌گوید: این بخشنامه از 15 اردیبهشت 1400 ابلاغ شده و هدف آن ممانعت از وارد شدن ماشین‌آلات بی‌کیفیت و مستهلک در این صنعت است. اگر واحدی بخواهد ماشین‌آلات با عمر زیر پنج سال وارد کند معافیت مالیاتی و سوبسید به آن تعلق می‌گیرد. از نظر من این بخشنامه خوبی است چرا که ما بخش اعظم بازار صادراتی خود را به علت کاهش کیفیت چرم و تناسب نداشتن چرم صادراتی با منطقه مورد استفاده از دست داده‌ایم. مسلما ماشین‌هایی که بیش از 10 سال از عمر تولید آنها می‌گذرد، نمی‌توانند چرمی تولید کنند که در بازار جهانی قابل رقابت با محصولات باکیفیتی باشد که کشورهای دیگر با دستگاه‌های به‌روز تولید می‌کنند. در مساله صادرات، اعتماد مهم‌ترین سرمایه است و خدشه به این اعتماد بیشترین آسیب را به صادرات ما وارد کرده در حالی‌که تحریم‌ها قابل دور زدن است.
 تلاش برای جبران نیروی کار ماهر
تمجید شبستری با اذعان به کمبودهای صنعت چرم در‌خصوص نیروی انسانی هم می‌گوید: یکی از نیازهای فوری امروز صنعت چرم، نیروی ماهری است که بتواند ماشین‌آلات معیوب را سریعا تعمیر کند. نبود تعمیرکار ماهر باعث می‌شود برخی ماشین‌آلات در انتظار حضور تعمیرکار خارجی چندین ماه از چرخه تولید بیرون بمانند که این مساله ضرر جبران‌ناپذیری را به تولید‌کننده وارد می‌کند. خوشبختانه اقدامات خوبی برای جبران کمبود نیروی انسانی ماهر انجام شده که می‌تواند این کمبود در صنعت چرم را جبران کند. در همین راستا یک مدرسه عالی چرم کفش و یک مرکز تحقیقات چرم در تفاهم‌نامه‌ای با دانشگاه آزاد اسلامی تبریز تاسیس شده‌است تا به تربیت نیروی کار و انجام تحقیقات در این صنعت بپردازد.
 وی تسهیلات مشروط با درصد پایین ( مشروط به فعالیت‌هایی چون صادرات خوب) را بهترین حمایت ممکن از تولیدکنندگان صنعت چرم دانسته و یادآور می‌شود: درخصوص ادعای ممنوعیت ورود مواد اولیه موردنیاز در صنعت چرم استان نیز باید گفت هیچ ممنوعیتی وجود ندارد و فقط بر اساس میزان تولید واحد صنعتی و مقدار مواد اولیه مورد نیاز به واحدها اجازه وارد کردن مواد اولیه داده می‌شود. در گذشته برخی واحدها مازاد بر مصرف خود اقدام به وارد کردن مواد اولیه می‌کردند و بخش اعظم آنها را در بازار آزاد به فروش می‌رساندند که وزارت صمت در حال حاضر جلوی این کار را گرفته‌است.


معضل قوانین کارشناسی‌نشده
عضو هیات مدیره انجمن صنایع چرم ایران اما اظهارات کارشناس سازمان صمت در خصوص ناکارآمدی و کیفیت پایین ماشین‌آلات با عمر بیش از پنج‌سال در صنعت چرم را رد کرده و می‌گوید: در ماشین‌آلات صنعت چرم تفاوت دستگاه‌های ساخت سال 2020 با نوع مشابه آن که 10سال زودتر ساخته‌شده تنها در بخش نرم‌افزاری بوده و تاثیری در کیفیت چرم تولیدی ندارد. از سوی دیگر ماشین‌آلات نو قیمت بسیار بالایی دارند و اگر بخواهیم ماشین‌آلات صنعت چرم را نوسازی کنیم فقط 2درصد تولیدکنندگان چرم قادر به این کار خواهندبود. در صورتی‌که ما قبلا ماشین‌آلات با عمر بالای پنج‌سال را با 30درصد قیمت نو وارد می‌کردیم و قسمت نرم‌افزاری آن را با استفاده از دانش پژوهشگران جوان خود به روز می‌کردیم و در کنار استفاده از ظرفیت‌های داخلی، مقدار زیادی صرفه‌جویی ارزی داشتیم. متاسفانه این قانون بدون کار کارشناسی و مشورت با انجمن چرم و اتحادیه صادرکنندگان چرم تصویب شده که فقط مشکلات صنعت چرم را افزایش می‌دهد. موسی باستانیان شاهگلی ضمن اشاره به این‌که تا امروز مکاتبه‌ای از طرف کشتارگاه‌ها مبنی بر در اختیار گذاشتن پوست انجام نشده‌است، حفظ پوست پس از ذبح دام را نکته‌ای مهم دانسته و عنوان می‌کند: خوشبختانه در این زمینه دامپزشکی تعامل بسیار خوبی با ما داشت و مقدمات لازم برای برگزاری دوره آموزشی برای ذابحین انجام شده بود که متاسفانه با شیوع بیماری کرونا این کار انجام نشد.



تعامل چرمی دانشگاه صنعت و هنر
مشکل کمبود نیروی کار ماهر کم‌کم دارد خودش را در بخش صنعت نشان می‌دهد و مهم‌ترین مصداقش همین صنعت چرم تبریز است. خوشبختانه مسؤولان درصدد جبران این کمبود برآمده‌اند و عزیز جوان‌پور، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تبریز در این باره به ما می‌گوید: دانشگاه‌ازاد اسلامی تبریز اقدام به ایجاد مدرسه مهارتی چرم و کفش کرده و هنرآموزان در رشته‌های مختلف مرتبط به یادگیری مشغول هستند. ما به همه تولیدکنندگان صنعت چرم اعلام می‌کنیم آمادگی لازم برای همکاری در زمینه آموزش نیروی انسانی در مدرسه مهارتی چرم و انجام تحقیقات لازم در مرکز نوآوری کفش و چرم دانشگاه آزاد اسلامی تبریز را داریم. هدف از تاسیس این مراکز حل مشکلات چرم استان است و خوشبختانه دانشگاه صنعتی سهند و دانشگاه هنر اسلامی تبریز نیز در این زمینه همکاری نزدیکی با ما دارند.