توانمندسازی برنامه‌سازان روی موج رادیو
یکی از چالش‌هایی که همیشه همه رسانه‌های دنیا با آن روبه‌رو هستند، حاشیه‌ها و خطاهای احتمالی است که در پخش برنامه‌های زنده اتفاق می‌افتد. بنابراین دست‌اندرکاران و مدیران رسانه به‌دنبال کاهش خطاها هستند. اکنون در مسیر تحول که در رسانه‌ملی رخ داده این موضوع به شکل جدی‌تر دنبال می‌شود و معاونت صدا کارگاه «فن بیان و بداهه‌گویی» را با هدف به‌حداقل‌رساندن حاشیه‌ها و خطاهای احتمالی به‌ویژه در برنامه‌های زنده این معاونت برگزار می‌کند تا از این طریق هم نکات آموزشی به برنامه‌سازان ارائه شود و هم این‌که خطا به حداقل برسد. ضمن این‌که معاونت صدا در تلاش است تا با این اقدام سرمایه‌های انسانی‌اش را بهتر تربیت کند، چراکه نیروی انسانی، سرمایه محسوب می‌شود و رسانه‌ملی در یک‌سال اخیر تلاش کرده تا سند تحول را به نحو مطلوب اجرا کند. بنابراین برای ارتقای کار تدابیر گوناگونی اندیشیده است. همین موضوع ما را بر آن داشت تا با شاهید مظفری، قائم‌مقام معاون صدا، احمد مهدوی مدیر آموزش این معاونت و الهام شوقی مدرس درباره این رویداد صحبت کنیم.
شاهید مظفری، قائم‌مقام معاون صدای رسانه‌ملی با اشاره به رویکرد تحولی جدید سازمان در دوره جدید به جام‌جم می‌گوید: معاون صدا، محور و نقطه کانونی در حوزه تحول را سرمایه انسانی می‌داند و از این رو قلب سند تحول در معاونت صدا، سرمایه انسانی است. بر این اساس مسأله آموزش با هدف توانمندسازی سرمایه انسانی مورد توجه ویژه قرار دارد و دوره‌های مختلف آموزشی و توانمندسازی برای عناوین شغلی مختلف پیش‌بینی شده است که مبتنی بر سازوکار جامعی برای ارتقای همکاران ما در معاونت صداست.
طراحی آموزشی مبنی بر نیازسنجی
مظفری تصریح می‌کند: ذیل شورای سرمایه انسانی معاونت صدا، کمیته تخصصی صدا و دو کارگروه تخصصی شامل کارگروه مشاغل برنامه‌سازی و کارگروه مشاغل فنی و فضای مجازی وجود دارد که ارزیابی‌های تخصصی همکاران در این کارگروه‌ها انجام می‌شود و به تناسب شرایط‌شان، روند رشد شغلی برای ایشان تنظیم می‌شود که بر این اساس و به لحاظ دانشی و مهارتی و برای پرورش استعدادهای همکاران‌مان در مسیر کسب و ارتقای تجربیات در حوزه تخصصی مربوط باید دوره‌هایی را بگذرانند.
قائم‌مقام معاون صدای رسانه‌ملی ادامه می‌دهد: تفاوت این دوره با دوره‌های قبلی در طراحی آموزشی مبنی بر نیازسنجی و براساس فراوانی خطاها و اشتباهات رایج مشاغل مذکور است. به این صورت که طبق هماهنگی با مرکز نظارت و ارزیابی سازمان و مطالعه بر روند نقدها و اشکال‌های موجود در برنامه‌های رادیویی طی سال‌های اخیر، اولویت‌هایی در نظر گرفته شد که به طراحی این بسته آموزشی منجر شده است.
وی به چهار سرفصل کارگاه فن بیان و بداهه‌گویی اشاره می‌کند و می‌افزاید: این دوره با محوریت ایرادهای رایج گویندگی و ادب رسانه‌ای، ایرادهای ناشی از آشنانبودن به قوانین سازمانی و اسناد بالادستی، ایرادهای مربوط به گفت‌وگوها و موقعیت‌های خاص حین گفت‌وگو و اجرای برنامه و آشنایی با علوم شناختی و تکنیک عملیات رسانه‌ای برگزار می‌شود.عوامل انگیزشی و ارزیابی برای این دوره‌ها پیش‌بینی شده‌‌است که براساس میزان کاهش خطاها روی آنتن انجام
خواهد گرفت.
کلید تحول، آموزش نیروی انسانی
احمد مهدوی، مدیر آموزش معاونت صدا با اشاره به این‌که کلید هرگونه تحول در سازمان صداوسیما آموزش نیروی انسانی است، توضیح می‌دهد: در یکی از جلسات شورای معاونان سازمان صداوسیما با موضوع مراقبت جدی از آنتن و با هدف به‌حداقل‌رساندن حاشیه‌ها و خطاهای احتمالی به‌ویژه در برنامه‌های زنده معاونت‌های صف و برنامه‌ساز، تدابیری اتخاذ شد. در این راستا در معاونت صدا نیز جلسه‌ای برگزار و قرار شد با هماهنگی و مساعدت اداره کل آموزش سازمان، مرکز نظارت و ارزیابی و کارگروه مشاغل گویندگی برنامه‌های آموزشی، طراحی و اجرا شود.
مهدوی درمورد جزئیات برگزاری این دوره می‌افزاید: اولین برنامه آموزشی در راستای موارد ذکرشده با عنوان کارگاه «فن بیان و بداهه‌گویی» با ارائه الهام شوقی، مدرس و با حضور نفرات معرفی‌‌شده از سوی شبکه‌های صدا برگزار شد. هدف از برگزاری این دوره که 32 ساعت خواهد بود، ارائه تجربیات و مصادیق عینی و بارزی است که از سوی مرکز نظارت و ارزیابی سازمان درخصوص برنامه‌های رادیویی جمع‌آوری‌شده و همچنین آشنایی بیشتر گویندگان با تکنیک‌های بداهه‌گویی و کنترل برنامه است.
صدا موهبتی ذاتی اما بیان اکتسابی است
الهام شوقی، مدرس کارگاه فن بیان و بداهه‌گویی معاونت صدا، فارغ‌التحصیل رشته ارتباطات گرایش خبراز دانشکده صداوسیماست که سال بیست‌وششم از خدمت خود را سپری می‌کند. وی ۱۷سال سابقه تدریس در اداره کل آموزش سازمان و رادیو و همچنین سابقه فعالیت در اکثر شبکه‌های رادیویی را دارد.
الهام شوقی، مدرس با اشاره به اهمیت ویژه ارتباط موثر در دنیای امروز بیان می‌کند: فن بیان توانایی سخن‌گفتن به نحوی موثر، واضح و قدرتمند است و زیربنای این اثرگذاری در انتقال پیام است. از ویژگی‌های بارز یک گوینده داشتن اندام صوتی و تنفسی سالم، صدایی خوش و بیانی واضح و بی‌ایراد است. حال باید بدانیم این ویژگی‌ها چگونه به دست می‌آید؟ پاسخ من بعد از ۲۶ سال کار گویندگی مداوم و ۱۷سال تدریس بی‌وقفه این است که صدا استعداد و موهبتی ذاتی است اما بیان اکتسابی است. یعنی با آموزش و تمرین، نواقص آن برطرف می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: این اکتسابی بودن بیان یعنی فرصت فراگیری و بازسازی. فراگیری از ابتدای کار گویندگی و تا همیشه و بازسازی به معنای رفع مشکلاتی نظیر مخرج ناصحیح کلمات، شتاب‌زدگی در کلام، لحن عاری از حس، پرتاب نامناسب صوت پشت میکروفن، غفلت از اثر دراماتیک مکث در بیان و نبود تنوع بیانی در کار گوینده و همین‌طور ازکارافتادن گوش غلط‌گیر در فرد است. معتقدم فرزندان رسانه باید بدانند که بدون آموزش علمی و تجربه کارآمد راه‌شان را غلط می‌روند. امیدوارم همکاران ما گامی موثر در این مسیر بردارند تا رادیو در حد و اندازه واقعی خود در عصر حاضر، ظاهر شود.
پرورش صداها
الهام شوقی، مدرس عنوان می‌کند: گوینده‌ای که بتواند صدای خود را پرورش دهد، جای صدای خود را بشناسد و تحلیل درستی از بیان افراد پیرامون خود در ذهن داشته باشد، مسلما می‌تواند بر ادای صحیح و شمرده و اثرگذار کلمات اهتمام بورزد و مخاطب خود را پای رادیو نگه می‌دارد. آیا چیزی باارزش‌تر از جذب و حفظ مخاطب در رسانه گرمی مثل رادیو به‌واسطه همین سلامت بیان و لحن برای شخص گوینده وجود دارد؟ چون به قول دیل کارنگی، استاد سخنوری و بیان «سخن گفتن چیزی بیش از یک‌سری کلمات است.»
لیلا قصاب زاده - گروه رسانه
طراحی آموزشی مبنی بر نیازسنجی
مظفری تصریح می‌کند: ذیل شورای سرمایه انسانی معاونت صدا، کمیته تخصصی صدا و دو کارگروه تخصصی شامل کارگروه مشاغل برنامه‌سازی و کارگروه مشاغل فنی و فضای مجازی وجود دارد که ارزیابی‌های تخصصی همکاران در این کارگروه‌ها انجام می‌شود و به تناسب شرایط‌شان، روند رشد شغلی برای ایشان تنظیم می‌شود که بر این اساس و به لحاظ دانشی و مهارتی و برای پرورش استعدادهای همکاران‌مان در مسیر کسب و ارتقای تجربیات در حوزه تخصصی مربوط باید دوره‌هایی را بگذرانند.
قائم‌مقام معاون صدای رسانه‌ملی ادامه می‌دهد: تفاوت این دوره با دوره‌های قبلی در طراحی آموزشی مبنی بر نیازسنجی و براساس فراوانی خطاها و اشتباهات رایج مشاغل مذکور است. به این صورت که طبق هماهنگی با مرکز نظارت و ارزیابی سازمان و مطالعه بر روند نقدها و اشکال‌های موجود در برنامه‌های رادیویی طی سال‌های اخیر، اولویت‌هایی در نظر گرفته شد که به طراحی این بسته آموزشی منجر شده است.
وی به چهار سرفصل کارگاه فن بیان و بداهه‌گویی اشاره می‌کند و می‌افزاید: این دوره با محوریت ایرادهای رایج گویندگی و ادب رسانه‌ای، ایرادهای ناشی از آشنانبودن به قوانین سازمانی و اسناد بالادستی، ایرادهای مربوط به گفت‌وگوها و موقعیت‌های خاص حین گفت‌وگو و اجرای برنامه و آشنایی با علوم شناختی و تکنیک عملیات رسانه‌ای برگزار می‌شود.عوامل انگیزشی و ارزیابی برای این دوره‌ها پیش‌بینی شده‌‌است که براساس میزان کاهش خطاها روی آنتن انجام
خواهد گرفت.
کلید تحول، آموزش نیروی انسانی
احمد مهدوی، مدیر آموزش معاونت صدا با اشاره به این‌که کلید هرگونه تحول در سازمان صداوسیما آموزش نیروی انسانی است، توضیح می‌دهد: در یکی از جلسات شورای معاونان سازمان صداوسیما با موضوع مراقبت جدی از آنتن و با هدف به‌حداقل‌رساندن حاشیه‌ها و خطاهای احتمالی به‌ویژه در برنامه‌های زنده معاونت‌های صف و برنامه‌ساز، تدابیری اتخاذ شد. در این راستا در معاونت صدا نیز جلسه‌ای برگزار و قرار شد با هماهنگی و مساعدت اداره کل آموزش سازمان، مرکز نظارت و ارزیابی و کارگروه مشاغل گویندگی برنامه‌های آموزشی، طراحی و اجرا شود.
مهدوی درمورد جزئیات برگزاری این دوره می‌افزاید: اولین برنامه آموزشی در راستای موارد ذکرشده با عنوان کارگاه «فن بیان و بداهه‌گویی» با ارائه الهام شوقی، مدرس و با حضور نفرات معرفی‌‌شده از سوی شبکه‌های صدا برگزار شد. هدف از برگزاری این دوره که 32 ساعت خواهد بود، ارائه تجربیات و مصادیق عینی و بارزی است که از سوی مرکز نظارت و ارزیابی سازمان درخصوص برنامه‌های رادیویی جمع‌آوری‌شده و همچنین آشنایی بیشتر گویندگان با تکنیک‌های بداهه‌گویی و کنترل برنامه است.
صدا موهبتی ذاتی اما بیان اکتسابی است
الهام شوقی، مدرس کارگاه فن بیان و بداهه‌گویی معاونت صدا، فارغ‌التحصیل رشته ارتباطات گرایش خبراز دانشکده صداوسیماست که سال بیست‌وششم از خدمت خود را سپری می‌کند. وی ۱۷سال سابقه تدریس در اداره کل آموزش سازمان و رادیو و همچنین سابقه فعالیت در اکثر شبکه‌های رادیویی را دارد.
الهام شوقی، مدرس با اشاره به اهمیت ویژه ارتباط موثر در دنیای امروز بیان می‌کند: فن بیان توانایی سخن‌گفتن به نحوی موثر، واضح و قدرتمند است و زیربنای این اثرگذاری در انتقال پیام است. از ویژگی‌های بارز یک گوینده داشتن اندام صوتی و تنفسی سالم، صدایی خوش و بیانی واضح و بی‌ایراد است. حال باید بدانیم این ویژگی‌ها چگونه به دست می‌آید؟ پاسخ من بعد از ۲۶ سال کار گویندگی مداوم و ۱۷سال تدریس بی‌وقفه این است که صدا استعداد و موهبتی ذاتی است اما بیان اکتسابی است. یعنی با آموزش و تمرین، نواقص آن برطرف می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: این اکتسابی بودن بیان یعنی فرصت فراگیری و بازسازی. فراگیری از ابتدای کار گویندگی و تا همیشه و بازسازی به معنای رفع مشکلاتی نظیر مخرج ناصحیح کلمات، شتاب‌زدگی در کلام، لحن عاری از حس، پرتاب نامناسب صوت پشت میکروفن، غفلت از اثر دراماتیک مکث در بیان و نبود تنوع بیانی در کار گوینده و همین‌طور ازکارافتادن گوش غلط‌گیر در فرد است. معتقدم فرزندان رسانه باید بدانند که بدون آموزش علمی و تجربه کارآمد راه‌شان را غلط می‌روند. امیدوارم همکاران ما گامی موثر در این مسیر بردارند تا رادیو در حد و اندازه واقعی خود در عصر حاضر، ظاهر شود.
پرورش صداها
الهام شوقی، مدرس عنوان می‌کند: گوینده‌ای که بتواند صدای خود را پرورش دهد، جای صدای خود را بشناسد و تحلیل درستی از بیان افراد پیرامون خود در ذهن داشته باشد، مسلما می‌تواند بر ادای صحیح و شمرده و اثرگذار کلمات اهتمام بورزد و مخاطب خود را پای رادیو نگه می‌دارد. آیا چیزی باارزش‌تر از جذب و حفظ مخاطب در رسانه گرمی مثل رادیو به‌واسطه همین سلامت بیان و لحن برای شخص گوینده وجود دارد؟ چون به قول دیل کارنگی، استاد سخنوری و بیان «سخن گفتن چیزی بیش از یک‌سری کلمات است.»
لیلا قصاب زاده - گروه رسانه
