گزارشی از دلایل موفق‌نبودن یک قانون‌مهم
1000تومان، متوسط پرداخت مالیات هر خانه‌خالی
یک خانه اصلی و یک خانه فرعی برای یک نفر از پرداخت مالیات معاف است اما اگر تعداد خانه‌ها افزایش یابد در فهرست پرداخت مالیات قرار می‌گیر‌د. این یک بند از قانون مالیات بر خانه‌های خالی است. البته باید توجه داشت این قانون به دهه 60 باز می‌گردد و افزایش قیمت مسکن در سال 66 باعث تصویب این قانون شد اما تا سال 94 روی زمین ماند و در سال95 به تصویب رسید. در نهایت در سال99 با تغییراتی در بندهای آن به دولت دوازدهم ابلاغ شد اما شواهد نشان می‌دهد اجرای آن موفق نبوده است. از سال گذشته اعلام شد افراد اطلاعات خود را در سامانه املاک و اسکان ثبت کنند و مبنا براساس خوداظهاری افراد است. ناهماهنگی سامانه املاک و اسکان که زیرمجموعه وزارت راه‌و‌شهرسازی است با سازمان امور مالیاتی که زیرمجموعه وزارت امور اقتصادی و دارایی است باعث شد نرخ مالیات دریافتی از این قانون رقم اندکی باشد. قانونی که می‌توانست کنترل‌کننده قیمت مسکن باشد اما چنین سرنوشتی پیدا نکرد. گزارش جام‌جم را دراین‌باره بخوانید.
بهمن سال98 از سامانه املاک و اسکان رونمایی شد تا ثبت اطلاعات افراد در آن آسان‌تر باشد. مسکنی که چهار ماه خالی از سکنه باشد «خانه‌خالی» تلقی شده و مشمول پرداخت مالیات می‌شود. البته قانون‌گذار و دولت بارها اعلام کرده‌اند قصد کسب درآمد دولت برای این قانون مطرح نیست، بلکه این قانون به منظور تنظیم‌گری طراحی و تصویب شده است. برخی کارشناسان و نمایندگان مجلس طرحی را با عنوان مالیات بر خانه‌های خالی تصویب کردند و تاکید داشتند این قانون می‌تواند به عرضه بیشتر مسکن و کنترل قیمت‌ها منجر شود اما با گذشت بیش از چهار سال از این قانون و صرف انرژی و وقت فراوان مشخص شد، اخذ مالیات از خانه‌های خالی نه‌تنها تاثیری در عرضه مسکن نداشت بلکه موجب هدررفت زمان برای ساخت مسکن و برنامه‌ریزی در این حوزه نیز شد. طراحان این طرح معتقد بودند اجرای این قانون در کوتاه‌مدت منجر به عرضه می‌شود و با خیال آسوده‌تری می‌توان برنامه‌های ساخت مسکن را پیش برد اما اخیرا روزنامه جام‌جم گزارشی تهیه کرده که نشان می‌دهد قیمت هر متر‌مربع واحد مسکونی در طرح نهضت ملی مسکن از 4.5میلیون تومان به 6.5میلیون تومان بدون در نظر گرفتن خدمات زیربنایی، روبنایی، انشعابات و موارد دیگر افزایش یافته است. از سوی دیگر نرخ اجاره‌بها که سقف 25درصدی دارد، براساس آمار مرکز آمار ایران بیش از 40درصد رشد داشته است.
میزان درآمد از 2.5میلیون خانه خالی
در حالی که گفته می‌شد اجرای طرح مالیات بر خانه‌های خالی سوداگری در بازار مسکن را کنترل خواهد کرد، گزارش سازمان امور‌مالیاتی از اجرای این قانون در پنج ماهه نخست امسال حاکی از آن است مجموع مالیات پرداختی کل استان‌های کشور تنها حدود 3.5میلیارد تومان است. طبق آمارهای اعلام شده تهران، کرمان و آذربایجان غربی کمترین و کهگیلویه و بویراحمد، البرز و آذربایجان شرقی بیشترین پرداخت مالیات را در بخش خانه‌های خالی داشته‌اند. براساس آخرین اظهارنظر مسئولان وزارت راه‌و‌شهرسازی حدود 2.5میلیون خانه خالی وجود دارد که با احتساب اخذ 3.5میلیارد تومانی به طور متوسط هر واحد مسکونی خالی در کشور حدود 1400تومان پرداخت کرده است. البته آمار دیگری وجود دارد که حاکی از آن است که در شش ماه نخست سال فقط 485 میلیون تومان مالیات در بخش مسکن اخذ شده است.
محتکران بزرگ مسکن
آن‌طور که کارشناسان می‌گویند و شواهد نشان می‌دهد، اغلب خانه‌های خالی مربوط به اشخاص نیست و نهادها و بانک‌ها صاحب آن هستند. محمدرضا جمشیدی، دبیر کانون بانک‌های خصوصی چندی پیش در این باره به جام‌جم گفته بود آن واحدهایی که به‌عنوان خانه خالی بانک‌ها معرفی می‌شود، کاربرد دیگری دارد و مشمول این قانون نباید قرار بگیرد. به این دلیل که بازرس و واحدهای نظارت مرکزی ممکن است برای سرکشی به عملکرد شعب حضور پیدا کنند و در آن واحدها اقامت داشته باشند. از این رو نمی‌توان خانه خالی تلقی کرد.
قانون ایراد دارد؟
با این‌که این قانون با دلایل فراوان به منظور تنظیم‌گری در بازار مسکن تصویب و اجرا شد اما موفقیتی حاصل نشد. داوود منظور، رئیس سازمان امور مالیاتی در این باره گفته باید بحث شود که چرا قانون مالیات بر مستغلات آن‌قدر ضعیف اجرا شده است، در بحث مالیات بر خانه‌های خالی و وصول آن ما تمام ظرفیت را اجرایی کردیم ولی مبنا قانون به‌شدت اشتباه است، طبق آمار وزارت راه‌و‌شهرسازی ۵۲۰ هزار خانه خالی وجود دارد اما روش شناسایی غلط بوده و ۲۱۶هزار اعتراض در این باره صورت گرفته است.
معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی تاکید کرد: در شناسایی املاک خالی باید از ظرفیت شهرداری‌ها استفاده کنیم، مأموران شهرداری به صورت مویرگی حضور دارند در نتیجه باید از شهرداری‌ها در این باره استفاده کرد و منافع آن را به صورت نصف با شهرداری تقسیم کرد.
کوتاهی وزارت راه‌و‌شهرسازی
مهدی طغیانی، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: اگر قرار باشد سازمان امور مالیاتی در وظایف خود موفق باشد باید کل سیستم اقتصادی با او هماهنگ باشد و این هماهنگی به نفع بخش خصوصی و دولتی است. نمی‌توان در قانون، ستون فقرات مانند سامانه املاک و اسکان را نادیده گرفت. هنوز سامانه املاک و اسکان اجرایی نشده است. وزارت راه‌و‌شهرسازی در عمل، سامانه املاک و اسکان را اجرایی نکرد که همین باعث شکست در آن همان ابتدا شد. هیچ ادعایی مبنی بر عدم نقص قانون نداریم ولی معتقدیم قانونی که اجرا نشده را نمی‌توان گفت ناکارآمد است. طغیانی به عدم همکاری دستگاه‌های دولتی در قانون جدید مالیاتی اشاره کرد و افزود: ثبت آدرس شرکت‌های دولتی با ابلاغ معاون اول رئیس‌جمهور انجام‌شد اما در عمل اجرایی نشد و دستگاه‌ها زیر بار اجرای آن نرفتند.
محمد‌حسین علی‌اکبری - گروه اقتصادمیزان درآمد از 2.5میلیون خانه خالی
در حالی که گفته می‌شد اجرای طرح مالیات بر خانه‌های خالی سوداگری در بازار مسکن را کنترل خواهد کرد، گزارش سازمان امور‌مالیاتی از اجرای این قانون در پنج ماهه نخست امسال حاکی از آن است مجموع مالیات پرداختی کل استان‌های کشور تنها حدود 3.5میلیارد تومان است. طبق آمارهای اعلام شده تهران، کرمان و آذربایجان غربی کمترین و کهگیلویه و بویراحمد، البرز و آذربایجان شرقی بیشترین پرداخت مالیات را در بخش خانه‌های خالی داشته‌اند. براساس آخرین اظهارنظر مسئولان وزارت راه‌و‌شهرسازی حدود 2.5میلیون خانه خالی وجود دارد که با احتساب اخذ 3.5میلیارد تومانی به طور متوسط هر واحد مسکونی خالی در کشور حدود 1400تومان پرداخت کرده است. البته آمار دیگری وجود دارد که حاکی از آن است که در شش ماه نخست سال فقط 485 میلیون تومان مالیات در بخش مسکن اخذ شده است.
محتکران بزرگ مسکن
آن‌طور که کارشناسان می‌گویند و شواهد نشان می‌دهد، اغلب خانه‌های خالی مربوط به اشخاص نیست و نهادها و بانک‌ها صاحب آن هستند. محمدرضا جمشیدی، دبیر کانون بانک‌های خصوصی چندی پیش در این باره به جام‌جم گفته بود آن واحدهایی که به‌عنوان خانه خالی بانک‌ها معرفی می‌شود، کاربرد دیگری دارد و مشمول این قانون نباید قرار بگیرد. به این دلیل که بازرس و واحدهای نظارت مرکزی ممکن است برای سرکشی به عملکرد شعب حضور پیدا کنند و در آن واحدها اقامت داشته باشند. از این رو نمی‌توان خانه خالی تلقی کرد.
قانون ایراد دارد؟
با این‌که این قانون با دلایل فراوان به منظور تنظیم‌گری در بازار مسکن تصویب و اجرا شد اما موفقیتی حاصل نشد. داوود منظور، رئیس سازمان امور مالیاتی در این باره گفته باید بحث شود که چرا قانون مالیات بر مستغلات آن‌قدر ضعیف اجرا شده است، در بحث مالیات بر خانه‌های خالی و وصول آن ما تمام ظرفیت را اجرایی کردیم ولی مبنا قانون به‌شدت اشتباه است، طبق آمار وزارت راه‌و‌شهرسازی ۵۲۰ هزار خانه خالی وجود دارد اما روش شناسایی غلط بوده و ۲۱۶هزار اعتراض در این باره صورت گرفته است.
معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی تاکید کرد: در شناسایی املاک خالی باید از ظرفیت شهرداری‌ها استفاده کنیم، مأموران شهرداری به صورت مویرگی حضور دارند در نتیجه باید از شهرداری‌ها در این باره استفاده کرد و منافع آن را به صورت نصف با شهرداری تقسیم کرد.
کوتاهی وزارت راه‌و‌شهرسازی
مهدی طغیانی، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: اگر قرار باشد سازمان امور مالیاتی در وظایف خود موفق باشد باید کل سیستم اقتصادی با او هماهنگ باشد و این هماهنگی به نفع بخش خصوصی و دولتی است. نمی‌توان در قانون، ستون فقرات مانند سامانه املاک و اسکان را نادیده گرفت. هنوز سامانه املاک و اسکان اجرایی نشده است. وزارت راه‌و‌شهرسازی در عمل، سامانه املاک و اسکان را اجرایی نکرد که همین باعث شکست در آن همان ابتدا شد. هیچ ادعایی مبنی بر عدم نقص قانون نداریم ولی معتقدیم قانونی که اجرا نشده را نمی‌توان گفت ناکارآمد است. طغیانی به عدم همکاری دستگاه‌های دولتی در قانون جدید مالیاتی اشاره کرد و افزود: ثبت آدرس شرکت‌های دولتی با ابلاغ معاون اول رئیس‌جمهور انجام‌شد اما در عمل اجرایی نشد و دستگاه‌ها زیر بار اجرای آن نرفتند.
